«Ideja nibyta Łukašenki, heta značyć rasijan». Były daradca Dudy raskazaŭ cikavyja detali ŭkrainska-rasijskich pieramovaŭ 2022 hoda
Jakub Kumach, jaki byŭ daradcam prezidenta Polščy Andžeja Dudy, viasnoj 2022 supravadžaŭ ukrainskuju delehacyju na pieramovach z Rasijaj.
Intervju z palitykam apublikavała vydańnie Polska Times. Pryvodzim pierakład najbolš cikavych momantaŭ.
Jak pačaŭsia ŭdzieł polskaha boku ŭ rasijska-ŭkrainskich pieramovach?
Dzie adbyłasia sustreča z ukraincami?
U kazarmie na vajennym aeradromie kala miažy. Adrazu paśla taho, jak ukraincy viarnulisia ź Biełarusi. Nas troje i ŭkrainskaja delehacyja. U nas paŭhadziny, pakul jany laciać u Žešaŭ. «Pytajciesia, što chočacie, u nas taksama jość da vas niekalki pytańniaŭ».
Jak byŭ arhanizavany pieralot polskich vajskoŭcaŭ u Biełaruś?
Kožnamu takomu palotu nad terytoryjaj inšaj krainy papiaredničaje dypłamatyčnaja nota. Z hetym chutka razabraŭsia naš tahačasny časovy pavierany ŭ Biełarusi Marcin Vajciachoŭski, jaki byŭ vielmi aktyŭny i šmat zrabiŭ na toj fazie vajny.
Ukraincy prylacieli. Sustrakajeciesia ŭ anhary ci baraku i što dalej?
My adrazu razumiejem, što rasijskaja delehacyja nie maje paŭnamoctvaŭ, paŭtaraje łozunhi i abvinavačvaje: i što va Ukrainie jość amierykanskija vojski, i što Ukraina vinavataja, bo razdaje zbroju mirnym žycharam. Absurd za absurdam.
My majem adnolkavaje ŭražańnie: heta tolki pačatak, heta razmovy biez kankretyki. Chacia adnu kankretnuju reč ukraincy skazali.
Adnosna zbroi?
Hienierał Andžejčak, jaki niekalki razoŭ pakazaŭ, što ŭmieje dumać napierad, skazaŭ, što ich treba addać, tamu što jany chutka pojduć na złom, a polskija VPS pavinny latać na sučasnych mašynach.
Ad kaho ŭvohule pastupiła prapanova ab mirnych pieramovach?
Ideja nibyta Łukašenki, heta značyć rasijan. Vierahodna, jany mieli namier pradstavić ukraincam umovy kapitulacyi, i ŭsio pakazvaje na toje, što padrychtavali ich jašče pierad vajnoj. Jany nie acanili naležnym čynam stanovišča na froncie. Na pieršych pieramovach jany, napeŭna, sprabavali vyśvietlić, u jakim nastroi znachodziacca ŭkraincy.
Ukraincy ŭžo adkinuli ich ad Kijeva?
Takim čynam, ukraincy nie viedajuć, jak buduć raźvivacca padziei. Ruskija kałony pad Kijevam. Rasijski bok zaprašaje na pieramovy. Ukraincy pryjazdžajuć u Biełaruś, a tam?
Turcyja?
Turcyja. Na pačatku sakavika vyśvietliłasia, što heta druhi kirunak pieramovaŭ. Da nas pastupiła prośba pieravieźci delehacyju ŭ Turcyju. Tady my padzialilisia z Dvorčykam i Pšydačam. Jany biaruć na siabie biełaruski kirunak, ja prasiŭ u prezidenta dazvołu zaniacca Turcyjaj.
Ci praciahnulisia pieramovy ŭ Biełarusi?
Byli jašče sustrečy, ale potym kamandavańnie biełaruskim napramkam pieraniaŭ Dvorčyk. Ja taksama viedaju, što jany mocna pasiabravali z Reźnikavym, a potym i z mnohimi pradstaŭnikami kamandy Zialenskaha. Dvorčyk i siońnia źjaŭlajecca pavažanaj asobaj va Ukrainie. Dapamoha, jakuju jon paśpiašaŭsia akazać, paŭpłyvała na los vajny.
Značyć, Biełaruś i Turcyja byli paralelna?
Kali ŭ Polščy źjaviŭsia Abramovič?
Heta było ŭ samym pačatku vajny, 2 sakavika. Va Ukrainu možna było trapić tolki praz Polšču.
Jon byŭ adzin?
Nie. Prylacieŭ z Turcyi na tureckim uradavym samalocie sa svaim biznes-partnioram. Pryvioz ich turecki dypłamat (prynamsi čałaviek, jakija pradstaviŭsia dypłamatam). Ź imi taksama byŭ čałaviek, blizki da administracyi Zialenskaha, jaki zaraz zajmaje dziaržaŭnuju pasadu. Nie viedaju, ci havaryŭ jon pra heta. Kali zachoča, to raskaža.
Abramovič pajechaŭ u Kijeŭ i viarnuŭsia praz dva dni. Kudy jon dzieŭsia?
Ci sapraŭdy Abramoviča atrucili?
Mahu tolki raskazać toje, što bačyŭ. Ja bačyŭ čałavieka, jaki skardziŭsia na niedamahańnie, padobnaje da taho, što adčuvaŭ jaho tavaryš, a taksama ŭkrainski spadarožnik.
Vy doŭha razmaŭlali z Abramovičam?
U mianie było niekalki hadzin. Bolš ničoha nie mahu skazać.
Kamu i navošta było patrebna ŭžyć suprać Abramoviča srodak, jaki nieśmiarotny, ale vyklikaje niedamahańnie?
Čamu Abramovič va ŭsim hetym udzielničaŭ?
Jon kursiravaŭ pamiž Pucinym i Zialenskim i, na moj pohlad, čaplajučysia za Turcyju i Izrail, sprabavaŭ padvysić ułasnuju biaśpieku. Nie viedaju. Potym ja pačuŭ, što jon udzielničaŭ u abmienie pałonnymi z bataljona «Azoŭ». Ja nie mahu paćvierdzić heta. Pra heta mnie raskazaŭ naš tahačasny spadarožnik, a pra budučy abmien ja daviedaŭsia značna paźniej, padčas razmovy Dudy i Erdahana.
Heta byŭ apošni raz, kali bačylisia z Abramovičam?
Pačalisia pieramovy ŭ Turcyi. Kali ŭkrainski bok paviedamiŭ, što atrymaŭ prapanovy mirnaha pahadnieńnia?
Prykładna ŭ siaredzinie sakavika. Potym nam dali čarnavik na acenku. Toj, što ŭ mianie, datavany 17 sakavika.
Jak vyhladaŭ hety dakumient?
Byli i taksama čysta prynižalnyja elemienty, takija jak abaviazak pravieści denacyfikacyju abo ŭvieści kult Vialikaj Ajčynnaj vajny, jak rasijanie nazyvajuć svoj uniosak u Druhuju suśvietnuju vajnu. Rečy, jakija kraina A nikoli nie naviazvaje krainie B. Tym časam Rasija pryviezła ceły śpis zakonaŭ, jakija Ukraina pavinna źmianić. Jon pačynaŭsia z kanstytucyi.
Mnie cikavyja zaŭvahi i kamientaryi ŭkraincaŭ.
?
Ukraincy zaviali ich u pastku, dadaŭšy frahmient pra Budapiešcki miemarandum 1994 hoda, dakumient, padpisany Rasijaj.
… jaki harantavaŭ terytaryjalnuju cełasnaść Ukrainy?
Ci mahli rasijanie vystavić inšyja ŭmovy?
Kali ja dumaju pra heta siońnia i dakładna ŭspaminaju ŭsie tahačasnyja razmovy, to ŭ mianie składvajecca ŭražańnie, što
Ale asnoŭnaje pytańnie ŭsio roŭna zastałosia b adkrytym: kali Ukraina nie ŭstupić u NATA, chto harantuje, što Rasija bolš nie napadzie na jaje. Bo miemarandum 1994 hoda ŭžo nie pracuje, a Rasija patrabuje skaračeńnia ŭkrainskaha vojska. Chto daść Ukrainie bazavyja harantyi?
Słova sumleńnia Pucina?
To jakim čynam Ukraina pavinna abaraniacca, kali Rasija znoŭ napadzie?
Va ŭkraincaŭ na heta byŭ adkaz: harantyi takija ž, jak u artykule 5 damovy ab NATA. Heta možna traktavać jak uvachod u NATA praz čorny chod. U tych umovach heta padavałasia małarealnym. Ale realnaj była inšaja ideja: niejtralitet, ale ŭzbrojeny. Ukraina pa-za NATA, ale z mahutnaj armijaj, nacyjanalnaj hvardyjaj, tatalnaj abaronaj i hetak dalej. Typu Finlandyi, ale značna bolšaja i na steroidach.
Dazvolcie jašče raz zadać dakładnaje pytańnie: ci było ŭ vas na niejkim etapie hetych pieramovaŭ uražańnie, što ŭkraincy hatovyja da varyjantu «ziamla ŭ abmien na mir» ci «ziamla ŭ abmien na NATA»?
Krainy, jakija pryznajuć adna adnu, nie napadajuć na inšyja krainy z łozunham «kali vy addaście nam častku terytoryi, budzie mir». Heta nie XIX stahodździe. Raźvićcio čałaviectva mahčymaje, siarod inšaha, dziakujučy zacemientavańniu miežaŭ.
Kiprski varyjant?
A toje, što my zavajavali, zastajecca ŭ Rasii — kłasičny mientalitet XIX stahodździa. Potym rasijanie adstupali ad samych radykalnych patrabavańniaŭ. Tamu mahło skłaścisia ŭražańnie, što jość prahres. Ale jaho nie było pa hałoŭnym pytańni: terytoryi i harantyi. Tak što prahresu nie było.
Rasijanie i čuć nie chacieli pra harantyi?
Vy možacie być bolš kankretnym?
U ichnim scenaryi Rasija — adzin z harantaŭ, i biez adnadumstva ničoha zrabić nielha. Na moj pohlad, heta była hulnia ŭ iluziju pieramovaŭ z samaha pačatku. Pa-pieršaje, viadoma, što kali idzie vajna, to niedzie treba vieści pieramovy, i što biez praryvu ŭ vajnie jany nie pojduć napierad. U toj ža čas sami pieramovy mieli dadatkovuju vartaść — naprykład, stvareńnie miechanizmu abmienu pałonnymi abo razmovy pra humanitarnyja kalidory. Heta vielmi nieabchodna, bo razmova idzie ab čałaviečych žyćciach.
Rasijska-ŭkrainskija pieramovy niemahčymyja?
Kaniec vajny — heta zaŭsiody mir, a vojny, jak praviła, supravadžajucca mirnymi pieramovami. Niama ničoha niemahčymaha. Ja prosta pakazvaju, čamu tyja pieramovy zajšli ŭ tupik.
Kuleba: Ukraina moža pačać pieramovy z Rasijaj paśla červieńskaj kanfierencyi ŭ Šviejcaryi
«Pierad nami siadzieli ludzi, jakija nienavidziać ukraincaŭ». Były pasoł Ukrainy pra pieramovy na pačatku vajny, strach biełarusaŭ, ministra Makieja i fienomien Łukašenki
Rasija chacieła, kab Biełaruś była adnym z «harantaŭ» niejtralnaści razzbrojenaj i kastryravanaj Ukrainy — apublikavanyja dakumienty 2022 hoda
Kamientary
niezaležnaści ŭschodnich abłaściej Ukrainy, abmiežavańnie kolkaści
ŭkrainskaha vojska, dvuchmoŭje, zabarona na ŭstupleńnie ŭ NATA, viečny
niejtralitet i hetak dalej.
U babarykanskaj partyi "Vmiestie" pišuć, što: "Russkij jazyk – eto naš kulturnyj, socialnyj, istoričieskij, naučnyj,
ekonomičieskij aktiv, kotoryj na protiažienii mnohich let pomohał biełarusam
raźvivaťsia, rasti, byť časťju vielikich dostižienij, otkrytij i
śvieršienij".
"Naša Niva", čym nie nahoda, kab napisać artykuł pra takich prychilnikaŭ rasiejskaha na biełaruskim hruncie?