Valer Karbalevič: Uroki Majdanu
28.02.2014 / 10:37
Ščyra pryznajusia, ja nie raźličvaŭ na takuju chutkuju pieramohu Majdanu. I ŭsie svaje vysnovy budavaŭ na tym, što isnuje raŭnavaha sił, tamu supraćstajańnie budzie doŭhim, z čałaviečymi achviarami, i treba šukać kampramis. Adzinaje, što mianie ŭ niejkim sensie apraŭdvaje, heta toje, što nia ja adzin apynuŭsia ŭ takoj sytuacyi.
Prykładna hetaksama razvažali i palityčnyja lidery EZ. Ministry zamiežnych spraŭ Polščy, Niamieččyny, Francyi pryjechali ŭ Kijeŭ paśla toj kryvavaj nočy, kab zamiryć baki kanfliktu. Pad ichniaj ehidaj byŭ padpisany dakument, jaki praduhledžvaŭ kampramisnaje vyjście z kryzisu. Kiraŭnik polskaha zamiežnapalityčnaha viedamstva Sikorski asabista ŭhavorvaŭ Radu Majdanu pryniać hetaje pahadnieńnie i spynić supraćstajańnie. A praź dzień paśla padpisańnia i adjezdu vysokich paŭnamocnych pradstaŭnikoŭ EZ režym Janukoviča kapitulavaŭ. Dyk u hetych ža palitykaŭ daradcy, vialikija ambasady ŭ Kijevie, na ich pracujuć mahutnyja analityčnyja centry…
Užo nie kažu, jak aprastavałosiŭsia Kreml. Pryčym druhim navaratam.
Dla Pucina Janukovič staŭ uvasableńniem złoha losu, niejkim złaviesnym znakam hańby. U čas papiaredniaj «aranžavaj revalucyi» (2004–2005 hh.) rasiejski prezydent pastaviŭ na jaho svaju reputacyju. Jon try razy pryjaždžaŭ va Ŭkrainu, kab padtrymać Janukoviča, try razy vinšavaŭ jaho ź pieramohaj. A ŭ vyniku atrymaŭ u jakaści partnera Viktara Juščanku ź jahonaj vyraznaj aryjentacyjaj na Eŭropu, što było ŭspryniata ŭ Maskvie jak antyrasiejski kurs.
Ciapier historyja paŭtaryłasia amal z matematyčnaj dakładnaściu.
Kiraŭnictva Rasiei raspačało tytaničnyja namahańni, kab praduchilić padpisańnie Ŭkrainaj pahadnieńnia ab asacyjacyi z EZ. Choć, ščyra kažučy, hety dakument mieŭ chutčej symbaličny charaktar. Jon u realnaści mała što pamianiaŭ by ŭ hieapalityčnym stanoviščy Ŭkrainy. Ad jaho padpisańnia da realizacyi — vializnaja dystancyja. Ale kiraŭnictva Rasiei čamuści vyrašyła, što takoje raźvićcio padziejaŭ dla jaho absalutna nieprymalnaje. Maskva doŭha vykručvała ruki Kijevu, arhanizoŭvała ekanamičny šantaž i mytnuju blakadu ŭkrainskich tavaraŭ. I znoŭ pastaviła na Viktara Janukoviča, hatovaja była płacić lubyja hrošy, aby ŭtrymać Kijeŭ u svajoj arbicie. I atrymała Eŭramajdan, jaki skončyŭsia revalucyjaj, prychodam da ŭłady va Ŭkrainie palityčnych siłaŭ, značna bolš radykalna nastrojenych u dačynieńni da kursu na Eŭropu, čym Juščanka. Dvojčy nastupać na adny i tyja ž hrabli — heta vialiki palityčny talent. Adsiul ciapier takaja histeryka ŭ Rasiei.
Ale pahavorym pra ŭroki Majdanu, jakija ŭ niečym mohuć być aktualnymi i dla Biełarusi.
1. Vychad na vulicu vialikaj kolkaści ludziej u adkaz na admovu kiraŭnictva Ŭkrainy padpisać pahadnieńnie ab asacyjacyi z EZ byŭ niečakany dla ŭsich. U tym liku i dla ŭkrainskaj apazycyi. Jak, darečy, i vybuch narodnaha hnievu na arabskim Uschodzie. Tamu važnaja vysnova: nichto nia viedaje zahadzia, praz što raptam usio ŭspychnie.
2. Aktyŭnaja, pasijanarnaja mienšaść, jakaja dobra viedaje, čaho choča, i hatovaja za heta pamierci, — takaja mienšaść, abapirajučysia na pasiŭnuju sympatyju bolšaści, moža prymusić da kapitulacyi ŭsiu dziaržaŭnuju mašynu. Ale hetaja vysnova słušnaja dla słabych aŭtarytarnych režymaŭ, kštałtu taho, jaki byŭ dniami zrynuty va Ŭkrainie, ci režymu Bakijeva ŭ Kirhizstanie (natoŭp u niekalki tysiač čałaviek zvaliŭ jaho za adzin dzień). Va ŭmovach žorstkaha aŭtarytarnaha režymu, jaki isnuje ŭ Biełarusi, hetaje praviła nie spracoŭvaje.
3. Va Ŭkrainie vyrasła «niabitaje pakaleńnie», u jakoha niama strachu pierad uładaj. Na žal, u Biełarusi takoje pakaleńnie vyraści nie paśpieła. Karotkaha peryjadu pieršaj pałovy 1990-ch hadoŭ było niedastatkova.
4. U biełaruskaj supolnaści, u sacyjalnych sietkach vielmi raspaŭsiudžana dumka, što adna z pryčyn adsutnaści perspektyvaŭ demakratyi tut — adsutnaść lidera, jaki b abjadnaŭ usich niezadavolenych i pavioŭ za saboj.
Dyk voś dośvied Majdanu pakazvaje, što dziela pośpiechu narodnaha pratestu najaŭnaść lidera zusim nie abaviazkovaja.
Tam pryznanaha ŭsimi kiraŭnika nie było. Bolš za toje, pamiž liderami parlamenckaj apazycyi (Jacaniuk, Kličko, Ciahnibok) i Majdanam uvieś čas byli vialikija roznahałośsi. Darečy, nie było pryznanych lideraŭ i padčas «Arabskaj viasny».
5. Ułada i ŭvohule kiroŭnaja namenklatura ŭ postsavieckich krainach pryznaje tolki siłu. Dva miesiacy Janukovič admaŭlaŭsia siadać i šukać kampramis z apazycyjaj. Tolki pahroza zachopu pratestoŭcami dziaržaŭnych ustanovaŭ prymusiła jaho da pieramovaŭ.
6. Vostry namenklaturny niuch, abvostranaje palityčnaje čućcio čynoŭnikaŭ — vielmi dakładny indykatar siły ci słabaści režymu. Va ŭkrainskim vypadku, jak tolki jany adčuli, što Janukovič prajhraje, to navypieradki kinulisia ad jaho. Było šmat prahnozaŭ, što ŭschod Ukrainy nie pryznaje ŭładu Majdanu, adbudziecca raskoł krainy. Ale ciapier bačna, što jany nia spraŭdžvajucca. Usia ŭschodniaja namenklatura z Partyi rehijonaŭ zdała svajho bosa jak škłataru. Jak ni padkormlivaj čynoŭnikaŭ, u krytyčny momant nichto ź ich achviaravać saboj dziela praviciela nia budzie.
7. Urok dla supracoŭnikaŭ siłavych struktur. Stralba ŭ narod nikoli biespakaranaj nia budzie, kolki b času ni prajšło. Litva dahetul šukaje vajskoŭcaŭ, vinavatych u hibieli ludziej padčas padziejaŭ 1991 hodu, kab sudzić. Kirhizstan šukaje paplečnikaŭ Bakijeva za rasstreł pratestoŭcaŭ u 2010 hodzie. Toje samaje ciapier pačynajecca va Ŭkrainie. Pryčym admazka, što «ja vykonvaŭ zahad», nie prakocić. Bo vykanańnie złačynnych zahadaŭ nie vyzvalaje ad adkaznaści.