Vakoł «Uschodniaha partnerstva»
Pra plan pahłyblenaha partnerstva Eŭrasajuzu z krainami Ŭschodniaje Eŭropy piša Vadzim Aleksandrovič.
09.06.2008 / 09:23
Realizacyja hetaha planu istotna źmienić palityku ES u dačynieńni da dziaržavaŭ, jakija ŭ perspektyvie mohuć u jaho ŭvajści — Ukrainy, Małdovy i, mahčyma — pry peŭnych źmienach va ŭnutranaj dy zamiežnaj palitycy —Biełarusi. Plan moža zacikavić i zakaŭkaskija krainy.
Ciapierašniaja zamiežnaja palityka Eŭrasajuzu nia robić adroźnieńniaŭ miž uschodnimi dy paŭdniovymi susiedziami. Pryncypam źjaŭlajecca adnolkava niepraduziataje staŭleńnie da ŭsich z hledzišča perspektyvaŭ ich dałučeńnia. Ale cyniki ad palitalohii śćviardžajuć — najaŭnaść značnych pryrodnych resursaŭ u Alžyry i Libii (čyje systemy ciažka nazvać prazrysta‑demakratyčnymi), padšturchnuła Paryž, a potym i Brusel, u bok šparkaha pahłybleńnia stasunkaŭ z paŭnočnaafrykanskim rehijonam.
Inicyjatyvaj «Uschodniaje partnerstva» Polšča dy Švecyja akurat i majuć achvotu źmianić hetaje stanovišča. Sa słovaŭ R.Sikorskaha, Polšča robić adroźnieńnie miž paŭdniovym i ŭschodnim kirunkami zamiežnaje palityki ES: «Na poŭdzień ad miežaŭ ES raźmieščanyja dziaržavy — susiedzi Eŭropy, a na ŭschod — eŭrapiejskija dziaržavy. Biełaruś, Ukraina i Małdova całkam znachodziacca na eŭrapiejskim kantynencie, i jany majuć poŭnaje prava stać čalcami ES».
Česki vice‑premjer Alaksandar Vondra vystupiŭ z padtrymkaj pazycyi Polščy i Švecyi. U 2009‑m Českaja Respublika staršyniuje ŭ ES, i, pavodle Vondry, Praha maje namier heta skarystać, kab zbalansavać uschodni dy paŭdniovy napramki zamiežnaje palityki ES: «Ciapierašni hod — mižziemnamorski. Tamu chaj nastupny budzie «ŭschodnim».
Kažučy pra «mižziemnamorski hod», česki vice‑premjer mieŭ na ŭvazie Mižziemnamorski sajuz, što maje być utvorany na pačatku lipienia. Miždziaržaŭny aljans abjadnaje ramanskamoŭnyja eŭrapiejskija krainy z krainami Mahrybu, a taksama Tureččynaj, Izrailem dy Libanam. Miarkujecca stvareńnie adzinaj ekanamičnaj prastory, supracoŭnictva ŭ halinach biaśpieki, ekalohii, mihracyi, baraćby z kantrabandaj i handlem ludźmi. Z 1 lipienia ŭ ES staršyniuje inicyjatar stvareńnia Mižziemnamorskaha sajuzu — Francyja.
Užo praktyčna vyznačana, što 8 z 12 młrd eŭra, što vyłučajucca ES na zamiežnuju palityku ŭ 2007—2013 h., pojduć na pašyreńnie suviaziaŭ z krainami Paŭnočnaje Afryki. Heta niepaźbiežna «vyśsie soki» z astatnich prahramaŭ, što ładziacca ŭ ramkach Eŭrapiejskaje palityki dobrasusiedztva, što navodzić na dumku pra isnavańnie kuluarnaha kanfliktu intaresaŭ u ES.
Nie chavajuć hetaha i krainy «Vyšahradzkaj čaćvierki», jakija delehavali Polšču, kab apublikavać inicyjatyvu «Ŭschodniaha partnerstva». Bolšaść novych čalcoŭ ES z aściarohaj usprymajuć utvareńnie Mižziemnamorskaha sajuzu, jaki prykmietna ŭzmacniŭ by ŭpłyŭ Paryžu ŭ ES.
Krainy Centralnaj Eŭropy ličać, što hetamu treba supraćpastavić inšy blok, jaki nacelvaŭ by zamiežnuju palityku Eŭrasajuzu na ŭschodnich susiedziaŭ, u pieršuju čarhu na Ŭkrainu, Biełaruś, a taksama na Hruziju. Kali b Polšča vystupiła supolna z krainami «Čaćvierki», heta rabiła b inicyjatyvu rehijanalna abmiežavanaj. Treba było znajści supolnika ź liku «jadra ES». U hetaj roli vystupaje Švecyja, što maje admysłovyja stasunki z šeraham uschodnieeŭrapiejskich dziaržavaŭ, u pryvatnaści — z bałtyjskim rehijonam.
Kamisar Eŭrakamisii ŭ zamiežnych suviaziach Benita Ferera‑Valdner zakłapočanaja tym, što prapanavany Švecyjaj i Polščaj plan moža pieraškodzić realizacyi prajektu «Čarnamorskaja synerhija», jaki razam z ES realizujuć Rasieja dy Tureččyna. Adnak całkam mahčyma, što prajekt «Uschodniaje partnerstva» budzie padtrymany, ale ź vielmi niaznačnym finansavańniem. Zaznačym, što jon byŭ apublikavany ŭ toj samy dzień, kali Litva źniała veta ź pieramovaŭ pamiž Rasiejaj dy ES nakont novaj partnerskaj damovy.
Hetyja pieramovy, što doŭha adkładalisia, zaplanavanyja na kaniec červienia ŭ Chanty‑Mansijsku. Na paradku dnia pytańni, jakija vyklikali ŭ Varšavy i Vilni zakłapočanaść, — ad skarhaŭ na parušeńni ŭ handli i sabataž pastavak nafty na Mažejkaŭski naftapierapracoŭčy zavod da ahresiŭnych krokaŭ Maskvy adnosna Tbilisi.
Na hetym fonie Bruselu nie zaškodzić zapasny «damokłaŭ mieč» dla Kramlu, jaki nadta aściarožna stavicca da ŭsiakich prajavaŭ zachodniaje aktyvizacyi na terytoryi krainaŭ SND. Niadaŭnija pajezdki dźviuch pradstaŭničych delehacyjaŭ biełaruskaj apazycyi ŭ ES, sustrečy z upłyvovymi dziejačami Eŭrasajuzu i Polščy ŭpisvajucca ŭ palitkanstrukcyju miakkaha padciskańnia Rasiei. Pahatoŭ apošniaja pieražyvaje ciažkavaty etap unutranaha pieraraźmierkavańnia ŭładnych paŭnamoctvaŭ pamiž novym i starym prezydentami.
Bo ciapier ustaloŭvajecca balans intaresaŭ ES i RF u pytańni dapuščeńnia enerhietyčnych kancernaŭ Rasiei ŭ enerhasektary ES i naadvarot.