Suicyd: jak raspaznać kryzis u padletka i što treba / čaho nie treba kazać u krytyčnaj situacyi

15.11.2017 / 20:35

Baćki, budźcie pilnyja! Mierkavańnie, što ludzi, jakija pajšli na suicyd, nikomu nie kažuć pra svaje namiery, pamyłkovaje. Bolšaść ludziej u toj ci inšaj formie papiaredžvaje tych, chto znachodzicca pobač. A dzieci naohuł nie ŭmiejuć chavać svaich płanaŭ. Razmovy kštałtu «nichto i nie moh padumać» aznačajuć tolki toje, što akružeńnie nie pryniało abo nie zrazumieła sihnałaŭ, jakija dasyłalisia.

Asnoŭnyja matyvy suicydalnych pavodzin u dziaciej i padletkaŭ:

• pieražyvańnie kryŭdy, adzinoty, adčužanaści i nieparazumieńnia;
• sapraŭdnaja ci ŭjaŭnaja strata lubovi baćkoŭ, niepadzielenaje pačućcio i reŭnaść;
• pieražyvańni, źviazanyja sa śmierciu, razvodam abo sychodam baćkoŭ ź siamji;
• pačuccie viny, soramu, abražanaha samalubstva, samaabvinavačańni;
• bojaź hańby, naśmiešak abo prynižeńnia;
• strach pakarańnia, niežadańnie paprasić prabačeńnia;
• luboŭnyja niaŭdačy, seksualnyja ekscesy, ciažarnaść;
• pačuccie pomsty, złości, pratestu; pahroza abo vymahalnictva;
• žadańnie pryciahnuć da siabie ŭvahu, vyklikać spačuvańnie, paźbiehnuć niepryjemnych nastupstvaŭ, adyści ad ciažkaj situacyi;
• spačuvańnie ci pierajmańnie tavaryšam, hierojam knih ci filmaŭ.

Kali padletak zadumaŭ surjozna ździejśnić samahubstva, to zvyčajna pra heta niaciažka zdahadacca pa šerahu charakternych prykmiet, jakija možna padzialić na 3 hrupy: słoŭnyja, pavodnickija i situacyjnyja.

Słoŭnyja prykmiety

Padletak, jaki rychtujecca ździejśnić samahubstva, časta kaža pra svoj dušeŭny stan:

• adkryta kaža pra śmierć: «Ja źbirajusia skončyć z saboj», «Ja nie mahu tak dalej žyć»;
• uskosna namiakaje na svaje namiery: «Ja bolš nie budu ni dla kaho prablemaj», «Tabie bolš nie daviadziecca pra mianie chvalavacca»;
• šmat žartuje na temu samahubstva;
• prajaŭlaje niezdarovuju zacikaŭlenaść pytańniami śmierci.

Pavodnickija prykmiety

Padletak moža:

• razdavać inšym rečy, jakija majuć vialikuju asabistuju značnaść, kančatkova pryvodzić u paradak spravy, mirycca z daŭnimi vorahami;
• demanstravać radykalnyja pieramieny ŭ pavodzinach, takija jak: u ježy — jeść zamała abo zašmat; u śnie — spać zamała abo zašmat; u vonkavym vyhladzie — stać nieachajnym; u školnych zvyčkach — prapuskać zaniatki, nie vykonvać damašnija zadańni, paźbiahać znosin z adnakłaśnikami, prajaŭlać razdražnialnaść, panuraść, znachodzicca ŭ zmročnym nastroi;
• zamknucca ad siamji i siabroŭ;
• być praźmierna dziejnym ci, naadvarot, abyjakavym da navakolnaha śvietu;
• adčuvać napieramienku to raptoŭnuju ejfaryju, to prystupy adčaju;
• prajaŭlać prykmiety biezdapamožnaści, bieznadziejnaści i rospačy.

Situacyjnyja prykmiety

Dzicia moža vyrašycca na samahubstva, kali:

• sacyjalna izalavany, adčuvaje siabie adrynutym;
• žyvie ŭ niestabilnym asiaroddzi (surjozny kryzis u siamji; ałkahalizm — asabistaja abo siamiejnaja prablema);
• adčuvaje siabie achviaraj hvałtu — fizičnaha, seksualnaha abo emacyjnaha;
• pradprymaŭ raniej sproby samahubstva;
• maje schilnaść da suicydu z pryčyny taho, što jon ździejśniŭsia kimści ź siabroŭ, znajomych abo členaŭ siamji;
• pieranios ciažkuju stratu (śmierć kahości ź blizkich, razvod baćkoŭ);
• zanadta krytyčna stavicca da siabie.

Dzicia moža prosta kazać pra suicyd, moža razvažać pra biessensoŭnaść žyćcia, što bieź jaho ŭ hetym śviecie budzie lepš.

Pavinny naściarožyć frazy typu «ŭsio nadakučyła», «nienavidžu ŭsich i siabie», «para pakłaści ŭsiamu kaniec», «kali ŭsio heta skončycca», «tak žyć niemahčyma», pytańni «a što b ty rabiŭ, kali b mianie nie stała?», razvahi pra pachavańnie.

Tryvožnym sihnałam źjaŭlajecca sproba razdać usie daŭhi, pamirycca z vorahami, razdaryć svaje rečy, asabliva z zhadvańniem ab tym, što jany jamu nie spatrebiacca.

Akramia pieraličanych, vyłučajucca jašče niekalki prykmiet hatoŭnaści dziciaci da suicydu, pry źjaŭleńni 1—2 ź jakich varta źviarnuć asablivuju ŭvahu:

• strata cikavaści da lubimych zaniatkaŭ, źnižeńnie aktyŭnaści, apatyja, biazvolle;
• hrebavańnie ŭłasnym vyhladam, nieachajnaść;
• źjaŭleńnie ciahi da adzinoty, addaleńnie ad blizkich ludziej;
• rezkija pierapady nastroju, nieadekvatnaja reakcyja na słovy, biespryčynnyja ślozy, pavolnaja i małavyraznyja havorka;
• raptoŭnaje źnižeńnie paśpiachovaści i biezuvažlivaść;
• drennyja pavodziny ŭ škole, prahuły, parušeńni dyscypliny;
• schilnaść da ryzyki i nieapraŭdanych i nieabdumanych učynkaŭ;
• prablemy sa zdaroŭjem: strata apietytu, drennaje samaadčuvańnie, biessań, kašmary ŭ śnie;
• abyjakavaje rasstańnie z rečami ci hrašyma, razdorvańnie ich;
• imknieńnie pryvieści spravy ŭ paradak, padvieści vyniki, prasić prabačeńnie za ŭsio, što było;
• samaabvinavačańni ci, naadvarot, pryznańnie ŭ zaležnaści ad inšych;
• žarty i iraničnyja vykazvańni albo fiłasofskija razvažańni na temu śmierci.

Što rabić? Jak dapamahčy?

Kali vy zaŭvažyli ŭ dziciaci schilnaść da samahubstva, pasprabujcie pahavaryć ź im pa dušach. Tolki nie zadavajcie pytańni pra suicyd raptam, kali čałaviek sam nie zakranaje hetuju temu. Pasprabujcie vyśvietlić, što jaho chvaluje, ci nie adčuvaje jon siabie adzinokim, niaščasnym, zahnanym u pastku, nikomu nie patrebnym abo abaviazanym, chto jaho siabry i čym jon zachopleny. Možna pasprabavać znajści vychad ź situacyi, jakaja skłałasia, ale čaściej za ŭsio dziciaci dastatkova prosta vyhavarycca, źniać nazapašanaje napružańnie, i jaho hatoŭnaść da suicydu źnižajecca. Zaŭsiody varta ŭśviadomić «jakaja pryčyna» i «jakaja meta» ŭčynkaŭ dziciaci. Nie bojciesia źviartacca da śpiecyjalistaŭ-psichołahaŭ.

Zvarot da psichołaha nie aznačaje pastanoŭki na ŭlik i nie stavić klajma psichičnaj niepaŭnavartaści.

Bolšaść ludziej, jakija robiać zamach na svajo žyćcio, — psichična zdarovyja ludzi, asoby, tvorča adoranyja, jany prosta apynulisia ŭ składanaj situacyi. Vyratavać dzicia ad adzinoty možna tolki luboŭju!

Važna vykonvać nastupnyja praviły:

• budźcie ŭpeŭnienyja, što vy ŭ stanie dapamahčy;
• budźcie ciarplivyja;
• nie imkniciesia šakavać abo pahražać čałavieku, kažučy «idzi i zrabi heta»;
• nie analizujcie jaho pavodnickija matyvy, kažučy: «Ty tak adčuvaješ siabie, tamu što…»;
• nie spračajciesia i nie imkniciesia abrazumić padletka, kažučy: «Ty nie možaš zabić siabie, tamu što…»;
• rabicie usio, što ad vas zaležyć.

I, viadoma ž, źviartajciesia da śpiecyjalistaŭ pa dapamohu!

Haradski kliničny dziciačy psichijatryčny dyspansier

Minsk, vulica Janki Łučyny, 6
+375 17 320-88-71 +375 17 315-06-79