«Калі твайго калегу пакалечылі, гэта сорам — выходзіць на сцэну». Акцёры РТБД расказалі пра сваё звальненне
З Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі звольніліся два акцёры. Адзін з іх — Мікалай Стонька — учора апублікаваў відэазварот, у якім расказаў пра кантралёраў з Міністэрства культуры, якія сочаць за тым, каб на сцэне не было «палітычных выказванняў».
17.11.2020 / 14:52
Тым часам пасля нядзельнага маршу стала вядома пра збіццё акцёра РТБД Іллі Ясінскага, што трапіў у шпіталь з пераломамі.
Чытайце: «На каталцы вазіў супрацоўнік РУУСа». Збіты пры затрыманні акцёр фільма «Купала» з пераломам ляжыць у бальніцы
Учора тэатр прысвяціў яму спектакль і замест яго персанажа выкаціў на сцэну вазок. Зрэшты, былы вядучы акцёр тэатра Андрэй Новік лічыць, што пасля такога ўвогуле не варта было выходзіць на сцэну. «Наша Ніва» пагаварыла з двума былымі акцёрамі РТБД.
Мікалай Стонька звольніўся 5 лістапада, калі зразумеў, што больш не можа працаваць ва ўмовах ціску, які аказваецца на тэатр.
«Міністэрства культуры і дагэтуль цэнзуравала тэатр, але пасля выбараў ціск узмацніўся. Мы з гэтым змагаліся, як маглі, але сітуацыя пагаршалася ўсё больш, — расказвае акцёр. — Пакуль мы прыдумлялі спосабы выказаць сваю грамадзянскую пазіцыю — у нас былі «мастацкія» знакі салідарнасці ў спектаклях альбо на паклоне, і гледачы іх разумелі, — нам забаранялі то адно, то другое, то трэцяе.
На прэм’ерных спектаклях сядзела цэнзар з Міністэрства. Яна глядзела, запісвала нешта ў нататнічак, а потым падыходзіла да мастацкага кіраўніка ці дырэктара і казала: «Ну давайце без гэтага, гэта лепш прыбраць, а вось гэта лепш зрабіць так».
Мікалай кажа, што пасля звальнення Андрэя Новіка Міністэрства культуры папярэдзіла тэатр, што на пастаноўкі будуць прыходзіць кантралёры і сачыць за тым, каб ні ў пачатку, ні падчас, ні пасля спектакляў не было ніякіх «палітычных выказванняў».
«Я зразумеў, што не магу выйсці на сцэну і ўвогуле нічога не рабіць. Выступленне перад кантралёрамі было б здзелкай з сумленнем, нават калі я выказваюся за сценамі тэатра і ўсе і без таго разумеюць, што я не ябацька. Я падумаў: што я адкажу пляменніку, калі ён праз дзесяць гадоў запытаецца, як я з гэтым згадзіўся і працягнуў працаваць? Канешне, я мог папросту напляваць на кантралёраў, мяне ўсё роўна звольнілі б, але я не хачу, каб мае дзеянні негатыўна ўплывалі на тэатр: з Міністэрства нам неаднойчы перадавалі, што РТБД могуць зачыніць на раз-два, маўляў, мы не Купалаўскі, не першы нацыянальны, таму зрабіць гэта яшчэ лягчэй».
Андрэй Новік прыняў рашэнне звольніцца пасля пачатку Усеагульнага нацыянальнага страйку. «Адпаведныя думкі былі і раней, але рашэнне прыйшло 27 кастрычніка, калі я ехаў на рэпетыцыю, — расказвае акцёр. — У гродзенскім драмтэатры тады звольнілі рэжысёраў, у тым ліку заслужанага артыста, як раз выказваўся Новы драматычны тэатр, а ў Оперным спявалі «Магутны Божа». Іншага выйсця ў мяне не было: баставаць я не мог, бо гэта значыла б вырашаць за яшчэ 120 чалавек, а кожны павінен рабіць выбар сам, але і выконваць свае прафесійныя абавязкі ў такой сітуацыі я больш не мог».
Андрэй лічыць, што цяпер трэба выказвацца, падтрымліваць усіх, хто нешта робіць, і рабіць учынкі, каб тыя, хто яшчэ сумняваецца, зрабілі выбар.
«Выказванні праз сцэну цяпер не працуюць. Па-першае, мала гледачоў: калі ў зале трыццаць чалавек, то гэта ўжо добра. Да таго ж, любыя намеры нешта змяніць у спектаклі альбо на нешта намякнуць у нас былі забаронены Міністэрствам пад пагрозай закрыцця тэатра. Нарэшце, не ўсе спектаклі можна прылічыць да актуальных, некаторыя сёння зусім сорамна граць: калі людзей звальняюць, тэатры разбураюць, студэнтаў выганяюць, нельга рабіць выгляд, што мы, маўляў, таксама з вамі, але пойдзем на працу».
Пра сваё рашэнне Андрэй Новік не шкадуе: «Гэтыя тры месяцы да звальнення я мучыўся, мне было балюча на рэпетыцыях, я не мог падключыцца і рабіць тое, што раблю звычайна. А калі звольніўся, я выдыхнуў, мне стала лягчэй. Калі прыйдзе час вярнуцца, я вярнуся ў зусім іншы тэатр і буду рабіць тое, што лічу патрэбным для культуры, грамадства і краіны».
Больш за тое, Андрэй кажа, што, калі б не звольніўся тады, звольніўся б пасля збіцця Іллі Ясінскага.
«Калі твайго калегу пакалечылі, гэта сорам — выходзіць на сцэну, нават калі ты прысвячаеш яму спектакль. Я думаю, тэатр павінен быў сказаць: «Не! Мы не будзем працаваць», хоць я ведаю, што кожны там робіць для перамогі тое, што можа».
Пра атмасферу ў РТБД расказаў і Мікалай Стонька: «У нашым калектыве ўсе вераць, што перамены прыйдуць, што ў любым выпадку мы пераможам. Кожны думае, што ён можа для гэтага зрабіць, і хоць псіхалагічнай стомленасці ніхто не адмяняе, у асноўным настрой у тэатры пазітыўны».