Navumčyk: Kiebič moh źmianić Biełaruś da lepšaha. Ale źmianiŭ da horšaha
09.12.2020 / 15:22
Viačasłaŭ Kiebič, 1991. Fota U. Sapahova
Pamior Viačasłaŭ Kiebič. U suśvietnuju historyju jon uvojdzie jak adzin z šaści kiraŭnikoŭ Biełarusi, Rasiei i Ŭkrainy, jakija padpisali Biełavieskaje pahadnieńnie ab spynieńni isnavańnia SSSR.
Dla śvietu nieistotna, što da hetaha bolšaść respublik užo abviaścili niezaležnaść — na fonie mirnaha źniknieńnia kryvavaj aŭtarytarnaj imperyi.
Ale ŭ historyi Biełarusi jahonaja rola inšaja, bo mienavita Kiebič jak nichto vyznačyŭ jaje los paśla 1991 hodu.
U 1990-m, paśla pryznačeńnia jaho staršyniom uradu, Vasil Bykaŭ nazvaŭ jaho «premjeram spadziavańniaŭ». Mušu pryznać, što i mnohim z nas, demakratyčnych deputataŭ, jon takim zdavaŭsia — Francavič (jak nazyvali jaho pamiž saboj), byŭ pazbaŭleny čynavienskaj pychi, lohka išoŭ na kantakt, usprymaŭ novyja idei.
25 žniŭnia 1991 hodu na nadzvyčajnaj sesii Viarchoŭnaha Savietu jon padtrymaŭ Paźniaka i vykazaŭsia za Niezaležnaść, čym u niemałoj stupieni paŭpłyvaŭ na vyniki hałasavańnia deputataŭ-kamunistaŭ.
A paśla hetaha «amplituda śmiełaści» Kiebiča pajšła ŭniz.
Padpisańnie Biełavieskaha pahadnieńnia było apošnim surjoznym stanoŭčym dziejańniem Kiebiča. Jašče za niekalki miesiacaŭ da hetaha, adrazu paśla abviaščeńnia Niezaležnaści, jon moh pierafarmatavać urad, uvieści ŭ jaho pradstaŭnikoŭ BNF (Front na toj momant mieŭ prahresiŭnuju ekanamičnuju prahramu i, što važna, pakiet zakonapriektaŭ), intensiŭna, nie hublajučy čas, pačać stvarać instytucyi niezaležnaj dziaržavy. Ale nie zrabiŭ hetaha. Niezaležnickija dziaržaŭnyja instytucyi stvaralisia sa spaźnieńniem, šmat mahčymaściaŭ było stračana (ale ŭsio ž byli stvoranyja da 1994-ha, Łukašenka pryjšoŭ na hatovaje).
Viačasłaŭ Kiebič, Stanisłaŭ Šuškievič, Lech Vałensa, Elžbieta Smułkova, Danuta Vałensa na ŭračystym pryjomie z nahody vizytu polskaha prezydenta ŭ Miensk. 28 (29?) červienia 1993 hodu
Horš za ŭsio, što vakoł Kiebiča ŭtvaryłasia koła asobaŭ, jakija nie prymali idei Niezaležnaści, nacyjanalnaha Adradžeńnia i, adnačasna, skarystoŭvali ciapier užo poŭnuju bieskantrolnaść dla ŭłasnaha ŭzbahačeńnia.
Sam Kiebič chadziŭ u staptanych čaravikach (heta ja bačyŭ na ŭłasnyja vočy). Ale niekatoryja ź jahonych vice-premjeraŭ mieli aktyvy, jakija vymiaralisia dziasiatkami miljonaŭ dalaraŭ.
Hieapalityčnaje stanovišča Biełarusi, jakoje Apazycyja BNF prapanavała vykarystać u intaresach naroda, atačeńnie Kiebiča zrabiła nievyčerpnaj krynicaj ułasnaha ŭzbahačeńnia, adnačasna pryviazvajučy krainu da Rasiei (adkul išli nafta i haz). I kali jany kazali, što «Biez Rasiei nam nie pražyć» — jany mieli absalutnuju racyju: im sapraŭdy niemahčyma było pražyć biez sumiesnych z rasiejskimi čynoŭnikami i kamersantami karupcyjnych schiemaŭ.
Blakavańnie prahresiŭnych zakonaprajektaŭ, zabarona referendumu ab daterminovych vybarach u 1992-m, ustupleńnie ŭ ADKB, — usio heta było praviedziena parlamenckaj bolšaściu, jakuju nazyvali «prakiebičaŭskaj».
Viačasłaŭ Kiebič padaje dva palcy Alaksandru Łukašenku ŭ časie rehistracyi kandydataŭ u prezydenty, 31 traŭnia 1994
Narešcie, bajučysia stracić svaje kapitały, atačeńnie Kiebiča pierakanała jaho, što adziny sposab zachavać uładu — heta jašče bolšaja jaje kancentracyja ŭ adnych rukach. I viasnoj 1994 hodu było ŭviedzienaje prezydenctva. Ale skarystaŭsia hetym inšy — toj, chto jašče hramčej, čym Kiebič, zajaŭlaŭ, što «biez Rasiei nam nie pražyć».
Toje, što Kiebič patrapiŭ pad upłyŭ svajho atačeńnia, ni ŭ jakoj stupieni nie zdymaje ź jaho adkaznaści jak palityka. A moža, i naadvarot. U 1991 hodzie jon mieŭ usie mahčymaści, kab pavieści Biełaruś pa cyvilizavanym, demakratyčnym, eŭrapiejskim šlachu. Mahčymaści mieŭ, ale nie skarystaŭ. I nie skarystaŭšy — nie pažadaŭ syści ŭ adstaŭku. I šturchnuŭ Biełaruś u biezdań.
A zaviaršyć hety tekst chaču radkami, jakimi skončyŭ knihu «Dzievianosta čaćvierty»:
«… U dni prezydenckich vybaraŭ maja maci pierakazała raspovied pra naviedvańnie Kiebičam śviatych miescaŭ u Žyrovicach. Byccam by pakłaŭ Viačasłaŭ Francavič da abraza Božaj Maci ružu, i ruža imhnienna sčarnieła».