Biełaśniežka i siem hnomaŭ
Da prezidenckich vybaraŭ jašče daloka, a vyłučeńnie apazicyjnych kandydataŭ idzie ŭžo poŭnym chodam. Piša ŭ svaim błohu na Radyjo Svaboda Jury Drakachrust.
26.05.2009 / 22:17
Da prezydenckich vybaraŭ jašče daloka, a vyłučeńnie apazycyjnych kandydataŭ idzie ŭžo poŭnym chodam.
BCHD vyłučyła svaim kandydatam Vitala Rymašeŭskaha adkryta, u kalapalityčnych kuluarach havorycca, što źmiena nazvy PKB – važny chod u pieradvybarčaj kampanii Siarhieja Kalakina, Mikoła Statkievič nikomu nie havoryć, ale ŭsie zdahadvajucca, kaho červieński kanhres praeŭrapiejskich siłaŭ, pryniaŭšy stratehiju Statkieviča, vyłučyć kandydatam. Narešcie, Alaksandar Milinkievič, taksama vystupiŭšy ź inicyjatyvaj svajho, inšaha praeŭrapiejskaha kanhresa, rachmana zajaŭlaje, što heta kanhres «zusim nie pad Milinkieviča», i svajoj rachmanaściu nibyta padkreślivajučy, što mienavita pad jaho. Navat Andrej Sańnikaŭ u interviju z upeŭnienaściu raspaviadaje, jak urad demakratyčnaj Biełarusi budzie budavać adnosiny z Rasiejaj i što budzie rabić z łukašenkaŭskim čynavienstvam. Słovam, start dadzieny.
Ci nie zarana? Nie, ŭsie viedajuć, što da nastupnych vybaraŭ treba rychtavacca na nastupny dzień paśla papiarednich. Ale, pa-pieršaje, raniej raskačvalisia značna paźniej, a pa-druhoje, iznoŭ ža raniej ad pačatku prydumlałasia niejkaja schiema vyłučeńnia adzinaha kandydata. Potym hetyja schiemy šmat razoŭ karehavalisia, paśla vybaraŭ šmat chto (kali nia ŭsie) abranuju schiemu vyłučeńnia haniŭ, ale i napiaredadni 2001 hodu, i napiaredadni 2006 hodu takaja schiema była.
Ciapier – nijakich schiemaŭ adzinaha. Ci dakładniej – kožny sam sabie adziny. I cikava čamu. Tut syšlisia pa mienšaj miery try typy faktaraŭ: unutryapazycyjnyja, ahulnahramadzkija i vonkavyja.
Zaklatyja paplečniki
Partyjam krychu nadakučyła rola “šufli” dla biespartyjnych kandydataŭ, jakija vykarystoŭvali resursy partyjaŭ, kab uźlacieć na Alimp biełaruskaj palityki i zabyć, čym jany partyjam abaviazanyja. Sami hetyja kandydaty – byłyja i patencyjnyja budučyja, taksama ŭražanyja zdolnaściu partyjaŭ źjadać byłych supolnych kandydataŭ.
U pryncypie metaj vyłučeńnia adzinych mahła b być (akramia pieramohi) i pierakanfihuracyja palityčnaha pola krainy, nabyćcio apazycyjaj vyraznaha tvaru. Pamiataju, jak u 2001 hodzie paśla vybaraŭ viadomy rasiejski palitolah Hleb Paŭłoŭski skazaŭ, što ciapier pa mienšaj miery viadoma, da kaho źviartacca, kali spatrebicca daviedacca mierkavańnie biełaruskaj apazycyi – da Ŭładzimiera Hančaryka. Tady spadar Paŭłoŭski vidavočna paśpiašaŭsia. Paśla sakavika 2006 hodu takuju rolu «tvaru apazycyi» ŭ Alaksandra Milinkieviča tak ci inakš (chutčej inakš) atrymlivałasia hulać bolš za hod, da kanhresu demsiłaŭ, na jakich partyi jaho «iźvierhli iz sana». Pravilna tady zrabili ci nie – možna spračacca, ale patencyjny nienulavy vynik vyłučeńnia adzinaha byŭ pachavany mienavita tady.
Niapravilny kryzys
Da ahulnahramadzkich čyńnikaŭ varta adnieści reakcyju hramadztva na ekanamičny kryzys i narmalizacyju stasunkaŭ Biełarusi z Eŭropaj. Kryzys, pa mienšaj miery pakul, abvastreńnia sacyjalnaj napružanaści nie sparadziŭ, chiba nie naadvarot – pahłybiŭ atamizacyju i apatyju hramadztva. Zakłapočanym ułasnym vyžyvańniem ludziam nie da vysokich palityčnych materyjaŭ. Što da narmalizacyi stasunkaŭ pamiž Bruselem i Mienskam, to heta, jak ni kažy, stała peŭnym šokam nia tolki dla arhanizavanaj apazycyi, ale i dla apazycyjnaha, demakratyčnaha elektaratu.
Inšymi słovami, sytuacyja i raniej, pa ščyraści, nia nadta nahadvała revalucyjnuju, a ciapier, u razhar kryzysu, nahadvaje jaje jašče mienš. Mahčyma, pakul. Ale jak dalej budzie razvaročvacca kryzys – dakładna nia viedaje nichto. Nie, palityki dakładna viedajuć: adny – što jon (vy budziecie śmiajacca) Biełaruś nie zakranie, inšyja – što voś-voś usio abryniecca. Vyklikaje sumnieŭ nia tolki sapraŭdnaść hetych mantraŭ-prahnozaŭ, ale i toje, ci vierać u ich sami aŭtary hetych zaklinańniaŭ.
Tuman «kalarovaj» perspektyvy
Nu i narešcie – vonkavyja čyńniki. Ciapier ciažka skazać, jakija praktyčnyja nastupstvy budzie mieć dla Biełarusi «Ŭschodniaje partnerstva». Ale vielmi imavierna, što adnym ź ich budzie admova Zachadu ad prychilnaści da scenaru «kalarovych» revalucyjaŭ u šaści krainach-partnerach.
Nakolki raniej takaja prychilnaść isnavała, nakolki mienavita pazycyja Zachadu była čyńnikam sprobaŭ ich zrabić, a nakolki jany byli vynikam unutranaha raźvićcia tych krainaŭ, dzie jany adbyvalisia – tut možna doŭha spračacca. Ale toje, što, skažam, napiaredadni vybaraŭ i 2001 i 2006 hadoŭ zachodnija palityki i dyplamaty publična vykazvalisia nakont pažadanaści adzinaha kandydata apazycyi ŭ Biełarusi – heta fakt. I toje, što takoha kandydata Alaksandra Milinkieviča padčas kampanii 2006 hodu prymali ŭ samych vysokich eŭrapiejskich kabinetach – heta taksama fakt.
A zaraz takich faktaŭ, mahčyma, i nia budzie. Ale nia budzie i paradaŭ, što niakiepska było b prybrać u kišeniu ambicyi i damovicca nakont adzinaha.
Kožny za siabie
Nu i jakuju vysnovu z sukupnaści hetych čyńnikaŭ mohuć zrabić palityki? A tuju, što hetym razam kožny za siabie. Nie, tłumačycca heta moža vielmi pryhoža, što treba ŭźniać vyrazny ściah, što kaalicyjnaja pracedura rabiła adzinymi kampramisnyja i tamu samyja blakłyja asoby i h.d. Ale ŭ podbiŭcy – prosty raźlik. Što hublajecca ŭ vypadku parazy? Dy ničoha. A što nabyvajecca?
Voś na adnym Internet-resursie niejki naviedvalnik na maju ścipłuju zaŭvahu, što prapanova Milinkieviča pra kanhres pa mienšaj miery cikavaja, stroha adčytaŭ mianie za ŭjaŭleńnie pra Milinkieviča, «jak biezumoŭnaha pieramožcu, jaŭnaha favaryta ŭ demakratyčnym asiarodździ, jak adzina realnuju alternatyvu Łukašenku».
Zusim niama ŭ mienie takoha ŭjaŭleńnia. Prosta status palityka nie vyčerpvajecca kruhłym nulom i bieź piaci chvilinaŭ prezydentam. Možna być prosta viadomym, upłyvovym palitykam, za jakim staić bolš mienš šyrokaje koła jahonych prychilnikaŭ. Voś i meta Milinkieviča ź jahonym kanhresam – stać bolš viadomym, bolš upłyvovym i pašyryć koła svaich prychilnikaŭ. A ŭ Statkieviča, Rymašeŭskaha, Kalakina, Sańnikava, i šmatlikich inšych «adzinych», jakich jašče ŭbačym, kali žyvyja budziem, meta inšaja? Chiba? Nie, ja nie pra pramovy z trybunaŭ, ja pra toje, što jany pra siabie dumajuć, robiačy tak, jak jany robiać.
Čym serca supakoicca
Praŭda, vynikam hetaha, pa-svojmu lahičnaha, vybaru sapraŭdy stanie vybarčaja kanfihuracyja pavodle nazvy viadomaj kazki «Biełaśniežka i siem hnomaŭ». «Biełaśniežcy»-Łukašenku nie daviadziecca navat nadta napružvacca, płojma «adzinych» źjeść sama siabie.
Časam možna pačuć mierkavańnie, što elektaralny vynik nia moža być horšym i bolš horkim za 2001 i 2006 hady. Čamu ž – moža. 80% za Łukašenku i pa adsotku kožnamu z «hnomaŭ» – i 2001 i 2006 hady padaducca jaskravymi demanstracyjami mocy apazycyi. I vialikich falsyfikacyjaŭ nie spatrebicca. Praŭda, i kryŭdavać nie budzie na kaho. I na 2016 hod nazapasicca nadzvyčaj karysny dośvied.