«Kali byli pytańni pra Rasiju, jon razdražniaŭsia». Žurnalist VVS Styŭ Rozenbierh raspavioŭ, jak jon braŭ intervju ŭ Łukašenki
Karespandent BBC Styŭ Rozenbierh u padkaście «Što heta było?» padzialiŭsia svaimi ŭražańniami ad hutarki z Łukašenkam.
24.11.2021 / 16:22
Styŭ Rozenbierh raspavioŭ, što heta była jaho pieršaja sustreča z Łukašenkam, prytym, što ŭpieršyniu zapyt na intervju jon zrabiŭ u 1999 hodzie — 22 hady tamu.
Intervju jany pačali adrazu: «Jon zajšoŭ u zału, my sieli, nie było nijakaj small talk, lohkaj razmovy nie było».
Jakija ŭražańni ad hutarki
‒ Zrazumieła, što jon [Łukašenka] sprabavaŭ mianie źbić z pantałyku. Spačatku, kali ja pierabiŭ jaho ŭ pieršy raz, jon skazaŭ: «Nie chvalujciesia, nie chvalujciesia». Ja nie chvalujusia, ja chaču viedać, navošta zaprasili mihrantaŭ.
Jon pierachodziŭ z vy na ty, što było davoli dziŭna dla mianie. Ja nie viedaju, heta znak niepavahi ci jon prosta taki čałaviek.
Ale ŭvohule ja čakaŭ usiaho, zadavaŭ svaje pytańni, jon adkazvaŭ. Ja sprabavaŭ u hetym intervju zachoŭvać spakoj.
Takoje adčuvańnie, što jon sprabavaŭ pastajanna adciahnuć uvahu ad taho, što adbyvajecca ŭ Biełarusi i stvaryć takuju karcinu, što Biełaruś akružanaja vorahami.
Styŭ Rozenbierh raspavioŭ, što jon pastaviŭ zadaču zapisać 40-45 chvilin hutarki. I ŭkłaŭsia ŭ hety čas. Ale Łukašenka praciahvaŭ razmaŭlać. Kali jany ŭstali, hutarka praciahnułasia. «Ja dumaju, jon hatovy byŭ havaryć jašče niekalki hadzin», ‒ skazaŭ žurnalist.
Pra televiersiju pad nazvaj «Biežancy i fejki BBC»
‒ Biełaruskija dziaržSMI, toje, što ja bačyŭ, sprabavali vykarystać kožnaje słova, kab pakazać, što jon [Łukašenka] taki mocny, taki vialiki, a ja taki maŭklivy. Toje, što pakazali… ja tam u asnoŭnym siadžu, maŭču, kivaju hałavoj ci słuchaju. Heta značyć, dyjałohu niama.
Fejki — heta toje, što ja bačyŭ u ich viersii. Heta značyć, jany zmantavali. Jany padzialili pa temach. I jany zmantavali maje pytańni razam. A potym «uklučyli» jaho. Heta značyć, atrymaŭsia manałoh Łukašenki, a nie dyjałoh, jaki byŭ. Škada, ale čakana.
Pra habrejaŭ, vajnu, Čerčyla, Stalina
‒ Kali byli pytańni pra Rasiju, jon troški razdražniaŭsia. Vidavočna, hetaja tema davoli dalikatnaja dla jaho ‒ adnosiny z Rasiejaj, budučynia sajuza, što budzie. Jon vielmi chutka pieravodziŭ razmovu da Zachadu, zachodnich pahroz. Pačaŭ kazać pra Druhuju suśvietnuju vajnu, vielmi emacyjna siabie pavodziŭ. Ja nie vielmi razumieŭ, pryčym tut Druhaja suśvietnaja vajna, kali havorka idzie pra palityčnuju situacyju ŭ Biełarusi.
Jon pačaŭ kazać pra habrejaŭ, vajnu, Čerčyla, Stalina. Heta było emacyjna. Ale heta było nie pa temie.
Pra mihrantaŭ
Rozenbierh raspavioŭ, što spytaŭ u Łukašenki, ci narmalna šturmavać miažu pry maŭklivaj zhodzie biełaruskich pamiežnikaŭ.
‒ Jon skazaŭ, heta narmalna. Ale jon skazaŭ, što ja ŭziaŭ [vyrvaŭ] usio heta z kantekstu, i staŭ raspaviadać: heta Polšča vinavataja, tamu što niejki polski aficer daŭ zrazumieć mihrantam, što kali jany projduć da KPP, to zmohuć padać zajavu, što jany chočuć u Jeŭropu.
Ja razmaŭlaŭ ź mihrantami. Nichto ź mihrantaŭ mnie nie kazaŭ, što im skazali, nibyta možna siudy pryjści i tut padać zajavu. Nichto. Takoje adčuvańnie, što heta było ŭsio zapłanavana.
Samaje cikavaje było potym, paśla intervju. Ja pahadziŭsia adkazać na adno pytańnie Biełaruskaha dziaržaŭnaha telebačańnia pra ŭražańni ad intervju. Mianie paviali ŭ inšuju kropku hetaha budynka. Ja dumaŭ, tam budzie adzin apieratar, adzin karespandent. A tam ceły pres-padychod padrychtavali. Pajšli pytańni. «Ci ličycie vy siabie achviaraj polskich siłavikoŭ? Jakoha čysła vy pryjechali ŭ minułym hodzie ŭ Minsk?» Heta było cikava.
Na pres-padychodzie mianie spytali žurnalisty: a vy ličycie siabie achviaraj polskich siłavikoŭ? Ja kažu: nie. Ja prama im i kažu: toje, što ja bačyŭ… mnie padałosia, što ŭsio heta było spłanavana, i heta była pravakacyja.
Jakoje ŭražańnie zrabiła Biełaruś
‒ Pa-pieršaje, treba skazać, što adna sprava być brytanskim žurnalistam u Biełarusi, zachodnim žurnalistam, a inšaja sprava — być biełaruskim žurnalistam, jaki krytykuje ŭładu ŭ Biełarusi. Heta roznyja rečy.
Ale ja pamiataju, što było ŭ minułym hodzie.
U minułym hodzie ŭsie, z kim my havaryli, lohka razmaŭlali, nie bajalisia havaryć toje, što jany dumali. U žniŭni 2020 hoda było davoli svabodna. U hety raz žyćcio išło, kramy, restarany pracavali, ludzi chodziać pa vulicy i h.d. My pracavali svabodna. Ale adčuvałasia, što abstanoŭka, atmaśfiera zusim inšaja. Choć u intervju spadar Łukašenka kazaŭ, što ŭzrovień jaho padtrymki ŭžo nie 80%, jak jon śćviardžaŭ u minułym hodzie, a 87% ci navat 90%. Heta niejak nie spałučajecca z toj karcinaj, jakuju my bačyli.
Krytyki, apanienty ŭłady bajacca ciapier, paśla ŭsiaho, što było apošnija 1,5 hoda. Ja kazaŭ spadaru Łukašenku, što abjektyŭna represii byli. I jon heta nie admaŭlaje. Jon heta skazaŭ u kancy intervju: represii, represii, ale ja abaraniaŭ svaju krainu. Ja kažu: moža być, siabie abaraniali?
Paśla taho, što było: zatrymańni, aryšty, kolkaść ludziej pasadžanych, kolkaść palitviaźniaŭ (choć Łukašenka admaŭlaje, što jość u Biełarusi palitviaźni, ale vidavočna jany jość)… Paśla ŭsiaho, što było, atmaśfiera, viadoma, inšaja. I krytyki ŭłady ciapier bajacca na kamieru adkryta vykazvacca.
Što budzie dalej?
‒ Heta vielmi składana skazać. Ja ŭžo daŭno pryjšoŭ da vysnovy, što rabić prahnozy, što budzie adbyvacca ŭ Rasii, u Biełarusi, va Ukrainie, heta vielmi składana. Ale ŭsio, što ja mahu skazać: mnie zdałosia, što ŭ hetym intervju my sa spadarom Łukašenkam havaryli pra dźvie roznyja krainy.
U jaho pradstaŭleńni Biełaruś — heta takaja kraina, dzie ŭsie jaho lubiać, i ŭsio narmalna, usie vorahi i zdradniki ŭžo ŭciakli abo siadziać i h. d. U mianie troški inšaje ŭjaŭleńnie ab tym, što adbyvajecca.
Kali jon tak ličyć na samaj spravie, kali jon tak vieryć, što ŭ krainie ŭsie jaho lubiać, mnie zdajecca, heta nie vielmi spałučajecca z realnaściu. Ja nie viedaju, da čaho heta pryviadzie ŭ vyniku. Pahladzim.
Daviedka
Karespandent BBC Styŭ Rozenbierh naradziŭsia ŭ 1968 hodzie ŭ brytanskim horadzie Epinh. Jaho pradzied rodam sa Škłova.
Na BBC pracuje z 1997 hoda. Aśviatlaŭ zachop škoły ŭ Biesłanie, krušeńnie «Kurska», terakt u teatry na Dubroŭcy.