«Pierš za ŭsio — pakazać, jak šmat ludziej nie zhodnyja ź dziejańniami ŭłady». Pavieł Libier pra płany «Hołasu» na refierendum
Čym bližejšy refierendum, tym čaściej uspaminajuć pra našumieły prajekt «Hołas». Kamanda płatformy zajaviła, što prapanuje płan, detali jakoha paviedamić bližej da plebiscytu. Tym časam «Naša Niva» źviazałasia sa stvaralnikam «Hołasu» Paŭłam Libieram i zadała pytańni ab «źlivach bazy», novych prajektach i stanie IT-śfiery.
14.02.2022 / 08:04
«Budziem zaklikać ludziej rabić zdymki, tolki kali jany ŭpeŭnienyja ŭ biaśpiecy»
«Naša Niva»: Pra «Hołas» znoŭ zahavaryli napiaredadni refierendumu. Adnak zychodnyja dadzienyja ŭ paraŭnańni z 2020 hodam źmianilisia. Mnohija ličać, što zrabić fota biuletenia budzie niebiaśpiečna. Vy ŭžo zhadvali, što rychtujecie płan z ulikam situacyi. Kali jon budzie abvieščany i ab čym možna kazać ciapier?
Pavieł Libier: Biezumoŭna, «Hołas» budzie prymać fota biuleteniaŭ ad usich achvotnych. Ale my budziem zaklikać ludziej rabić zdymki, tolki ŭ tym vypadku, kali jany ŭpeŭnienyja ŭ ananimnaści i biaśpiecy hetaha pracesu.
Fota: dev.by
U vypadku, kali heta budzie niemahčyma, praduhledzim varyjanty, jak paviedamić čat-botu ab svaim vybary, navat kali hety vybar — uvohule nie chadzić na refierendum.
Sa svajho boku, ja b usio ž taki rekamiendavaŭ prychodzić na ŭčastak i vykreślivać abodva varyjanty. Analityka z vybaraŭ u žniŭni 2020-ha vidavočna pakazała, što čym mienš ludziej pryjdzie, tym praściej sfalsifikavać vynik.
«NN»: Razumiejem, što tema nabiła askominu, ale možacie patłumačyć jašče raz, čamu ŭzłom bazy ŭ pryncypie niemahčymy?
PŁ: Baza dadzienych znachodzicca na abaronienych siervierach za miežami krainy, usia naša kamanda taksama nie ŭ Biełarusi.
A samaje hałoŭnaje, što my nie zachoŭvajem dadzienych, pa jakich možna identyfikavać karystalnikaŭ.
U žniŭni 2020-ha my nie zapytvali piersanalnych źviestak — identyfikataram źjaŭlaŭsia dasłany biuleteń. Adzinaje, što paviedamlaŭ čałaviek — heta numar telefona, kab my mahli deduplikavać vyniki (vyklučyć paŭtory) pamiž Telegram i Viber, ale heta infarmacyja zachoŭvajecca ŭ vyhladzie chešu (typ šyfravańnia) i my sami nie možam ich paznać. Tamu luby źliŭ bazy z adkrytymi numarami telefonaŭ nie adpaviadaje rečaisnaści.
Heta ŭžo piaty ci šosty padobny ŭkid, i «ŭzłomy» isnujuć tolki ŭ prapahandysckaj rytorycy. Pry hetym apošni raz było zajaŭlena, nibyta ŭsie buduć pakaranyja za kamientary. Heta kryŭdna, bo «Hołas» — čat-bot, u jakim niama mahčymaści kamientavańnia, a značyć dziaržaŭnaja prapahanda navat nie razabrałasia ŭ detalach.
«NN»: Mnohija ličać, što vyniki refierendumu, imavierna, buduć sfalsifikavanyja. Tady ŭ čym sens alternatyŭnaha padliku hałasoŭ? Što jon pavinien dakazać i kamu? Jak vy aceńvajecie vyniki minułaha «Hołasu»?
PŁ: U mierkavańni nakont falsifikacyi ja b zamianiŭ słova «imavierna» na «harantavana». U žniŭni 2020-ha ŭ nahladnaj formie ŭdałosia prademanstravać vialikaj kolkaści ludziej, što ŭsie vyniki spuskajucca źvierchu i nichto ničoha nie padličvaje.
Mienavita ŭ hetym i byŭ sens alternatyŭnaha padliku — pakazać toje, što nie robić Centrvybarkam, a dakładniej paraŭnać sapraŭdnyja biuleteni na ŭčastkach i aficyjnyja pratakoły. Usie vyniki byli vykładzienyja ŭ publičny dostup, kab kožny moh pierakanacca.
Mienavita tamu spravazdača «Hołasu», stvoranaja sumiesna z kamandami «Sumlennyja ludzi» i «Zubr», dakazvaje falsifikacyi na vybarach i nieadnarazova zhadvałasia jak u dakumientach ABSIE, tak i kiraŭnictvam jeŭrapiejskich krain pry niepryznańni Łukašenki prezidentam.
U hety raz, biezumoŭna, niemahčyma dasiahnuć toj ža kolkaści hałasoŭ, pakolki hramadstva znachodzicca pad žorstkim ciskam, ale i mety dakazać falsifikacyi ŭžo nie staić — heta ŭžo dakazana, a značyć sam refierendum źjaŭlajecca nielehitymnym i niama sensu rabić heta paŭtorna.
Tamu zaraz naša zadača pierš za ŭsio jašče raz pakazać, jak šmat ludziej nie zhodnyja ź dziejańniami ŭłady. Tamu my razhladajem kambinavanyja varyjanty zboru mierkavańniaŭ ludziej, kab znoŭ ža prademanstravać sapraŭdnuju situacyju.
«Dla dyjaspary rychtujem anłajn-rašeńnie»
«NN»: Što budziecie ličyć pazityŭnym dla siabie vynikam refierendumu? Kali buduć abvieščanyja pieršyja padliki?
PŁ: Šyrokaje ŭciahvańnie hramadstva ŭ prajavu niazhody z refierendumam — najlepšy vynik.
Kankretnych ličbavych metaŭ pakul što nie stavim, pakolki nieviadomyja detali. Na dadzieny momant nie zrazumieła, u jakich umovach budzie prachodzić refierendum.
Naprykład, rašeńnie nie adkryvać učastkaŭ za miežami Biełarusi adsiakaje dosyć vialikuju aŭdytoryju, jakaja mahła b dasłać biuleteni. Adnak dla dyjaspary my rychtujem anłajn-rašeńnie.
Taksama nie vyklučajem inšyja niečakanaści — u pryvatnaści, abmiežavańni dostupu na ŭčastki i inšyja administracyjnyja rečy. Budziem adaptavacca na chadu.
«NN»: Kažuć, technałohiju, jakaja prajšła pravierku 2020-m hodam, acanili ŭ Rasiei. Byŭ niejki fidbek, ab jakim možacie raskazać?
PŁ: Z Rasii cikavilisia inšymi našymi praduktami pa ŭzajemadapamozie. Tam jość svaja płatforma, jakaja dapamahaje kandydatam, tak što kankretna da «Hołasu» vialikaj cikavaści nie było.
Ale našym prajektam cikavilisia z Kazachstana, dzie prablemy, padobnyja da našych, naziralisia na vybarach.
«NN»: Ci vyvučali vy anałahi takich narodnych ekzitpołaŭ u inšych krainach. Čym «Hołas» lepšy ci horšy?
PŁ: U krainach z sumlennym hałasavańniem «Hołas» u pryncypie by nie spatrebiŭsia. Vybarčyja kamisii zabiaśpiečvajuć dastatkovuju prazrystaść i tam pracujuć niezaležnyja ekzitpoły.
U Biełarusi ž praviadzieńnie niezaležnych ekzitpołaŭ niemahčyma. A «Hołas» zapaŭniaje nišu, jakoj nie isnuje.
«Ja lepš zhulaju ŭ ruletku, čym pasprabuju prahnazavać dziejańni ŭłady»
«NN»: Adnak «Hołas» — nie adziny prajekt, jakim vy zajmalisia paśla vybaraŭ. Jany nie tak viadomyja, ale pry hetym aryjentavanyja na tych, chto vymušany byŭ źjechać. Nakolki jany zapatrabavanyja?
PŁ: Siońnia ŭ nas užo vialikaje partfolia praduktaŭ, jakoje skłałasia pry ŭdziele našych vałancioraŭ z kamandy.
U pryvatnaści, dadatak Digital Solidarity padkazvaje, kamu čałaviek moža zaraz dapamahčy, a na telemiedycynskaj płatformie eZdaroŭje za 7 miesiacaŭ zarehistravałasia bolš za 10 000 pacyjentaŭ i 100 daktaroŭ, tamu heta ŭžo sapraŭdny anłajn-miedycynski centr.
U apošni čas fiksujem pavieličeńnie kolkaści pytańniaŭ pra karanavirus.
Taksama my dapamahli stvaryć płatformu biaspłatnych jurydyčnych kansultacyj Legal Hub.
A ŭ partniorstvie z Centram biełaruskaj salidarnaści ŭ Varšavie pierazapuścili prajekt BY_MAPKA, jaki dazvalaje biełaruskim biznesam za miažoj raskazać pra siabie.
Adnačasova pracujem jašče nad tryma vialikimi ličbavymi praduktami, ale pra ich chaciełasia b raskazać paśla pačatku raboty.
«NN»: U 2020 hodzie adbyŭsia źbieh šerahu važnych faktaraŭ. Jak čałaviek, jaki pracuje ź likavymi madelami, vy možacie skazać — takija pracesy paddajucca prahnazavańniu i ź jakoj imaviernaściu? Jakija scenary bačycie vy? Refierendum moža stać klučavym punktam? A što budzie paśla jaho?
PŁ: Dziejańni isnaj sistemy možna było b prahnazavać chacia b častkova dapuskajučy, što jany padparadkoŭvajucca niejkamu zdarovamu sensu abo iduć nie ŭrazrez ź intaresam krainy.
Ale siońnia heta nastupstvy vypadkovych kapryzaŭ adnaho čałavieka, jaki moža pamianiać mierkavańnie trojčy na dzień. Tamu ja lepš by zhulaŭ u ruletku — tam imaviernaść adhadvańnia značna vyšej.
«NN»: Ułada kaža pra zavočnyja sudy i kanfiskacyju majomaści. Vas heta pałochaje? Dumajecie, dojdzie da hetaha?
PŁ: Jak ja ŭžo kazaŭ, niama sensu sprabavać znajści niejki zdarovy sens u dačynieńni da rašeńniaŭ ułady.
U vypadku, kali heta začepić pryvatna mianie, budzie dadatkovym stymułam praciahvać svaju pracu.
Jak praviła, padobnyja rašeńni źjaŭlajucca prykmietami taho, što sistema razvalvajecca sama saboj. U historyi heta adbyvałasia dosyć časta.
«NN»: U intervju Juryju Dudziu vy skazali, što dla ŭzłomu kvatery patrebny tolki dźviery. Atrymlivajecca, dna niama? Jak žyć z uśviedamleńniem biezvychodnaści?
PŁ: Dna niama, ale i biezvychodnaści ŭ mianie niama. Jana b była, kali b ja bačyŭ, što hramadstva supakoiłasia, a Jeŭrasajuz prosić Łukašenku vypuścić palitviaźniaŭ, kab źniać sankcyi, i my ŭsie družna pierahortvajem staronku.
Adnak ničoha hetaha nie adbyvajecca. Situacyja, biezumoŭna, zavisła ŭ časie, i moža pachisnucca ŭ luby bok. Pakul što dla mianie pazityŭnaje rašeńnie situacyi bačycca sa značna bolšaj imaviernaściu.
Skrynšot z YouTube-rolika kanała vDud́
«NN»: Miž tym nieprykmietna Biełaruś pieratvarajecca ŭ čornuju dzirku, jakuju ablatajuć pasažyrskija samaloty i ŭžo navat abjazdžajuć hruzavyja ciahniki. Vyjechać z krainy prablematyčna, situacyja z epidemijałahičnym stanoviščam niavažnaja, ekanomika ruchajecca da kryzisu. Budzie kudy viartacca? Ci hetuju čaradu padziej varta ŭsprymać jak abvastreńnie chvaroby pierad vyzdaraŭleńniem?
PŁ: Vyzdaraŭleńnie — mienavita tak ja hladžu na hetuju situacyju.
Tak, siońnia Biełaruś nie samaja śvietłaja plama ŭ Jeŭropie z punktu hledžańnia reputacyi, a toje, što adbyvajecca ŭ krainie, vielmi nahadvaje stalinskija represii.
Ale heta i vyzdaraŭleńnie hramadstva. Vidavočnaja demanstracyja, da čaho mohuć pryvodzić padobnyja režymy, i ŭciahvańnie ludziej u palityčnyja pracesy.
Miarkuju, heta vielmi mocnaja pryščepka ad dyktatury na budučyniu. Hałoŭnaje, kab nie na karotki termin.
«NN»: Apošnija paŭtara hoda havaryli ab adtoku śpiecyjalistaŭ, u pieršuju čarhu ź śfiery IT. Adnak ekanamisty fiksujuć pavieličeńnie kolkaści zakazaŭ u biełaruskich kampanij, rost zaniatych i vyručki. Prakamientujecie, što adbyvajecca?
PŁ: IT-siektar pa ŭsim śviecie dziejničaje va ŭmovach vielmi spryjalnaj suśvietnaj ekanamičnaj kanjunktury. Tym bolš što karanavirus jakraz padšturchnuŭ vielizarnuju kolkaść biznesaŭ i kampanij da bolš aktyŭnaj ličbavizacyi.
Adtok śpiecyjalistaŭ, na žal, praciahvajecca. Navat u spravazdačnaści za 2021 hod šmat IT-kampanij nie stali raskryvać dadzienyja pa bałansie supracoŭnikaŭ.
Adnačasova jašče bolš ludziej imknucca trapić u IT-śfieru, uraŭnavažvajučy bałans u kolkaści ludziej, ale zrušvajučy bałans u kampietencyi, bo prychodziać chutčej pačatkoŭcy, a źjadžajuć bolš daśviedčanyja śpiecyjalisty.