Усе чакаюць вырашальнай бітвы за Данбас. Ад чаго залежыць, хто ў ёй пераможа?
Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі прагназуе, што на гэтым тыдні расійскія войскі пяройдуць у вызначальны наступ на поўначы і поўдні Данбаса. Перакідванне падмацавання у раён меркаванай бітвы заўважанае з абодвух бакоў, аднак яно яшчэ не з'явіліся на полі бою. Калі ўсе сілы будуць уведзеныя ў бой, у вайне пачнецца прынцыпова новы этап, піша «Медуза».
12.04.2022 / 13:53
Салдаты украінскай арміі, Кіеў, 1 красавіка 2022 г. Фота: Rodrigo Abd / AP
Чым новы этап вайны будзе адрознівацца ад папярэдняга?
Войскі Украіны і РФ, раней задзейнічаныя на перарывістай лініі фронту ў сотні кіламетраў ад Сум да Кіева, цяпер апынуцца адзін насупраць аднаго на фронце ў дзясяткі кіламетраў.
Шчыльнасць размяшчэння войскаў і агню ўзрастуць: замест сутыкненняў асобных баявых груп і артылерыйскіх батарэй, як мяркуецца, на вузкім участку фронту будуць весці баі злучэнні, якія складаюцца з дзясяткаў тысяч вайскоўцаў.
У вайне першага тыпу расійскія войскі не атрымалі поспеху: у іх, здаецца, не было ні колькаснай перавагі, ні перавагі ў інфармаванасці аб полі бою (гэта значыць, разведцы).
Што змяняецца
Расійская армія да 3 красавіка цалкам пакінула тэрыторыі Кіеўскай, Чарнігаўскай і Сумскай абласцей. Войскі адышлі на тэрыторыю Беларусі і Расіі. Лінія фронту ажно да поўначы і захаду Харкаўскай вобласці цяпер фактычна праходзіць па дзяржаўнай мяжы Расеі і Украіны (там адносна спакойна). З Беларусі вялікая частка расійскіх войскаў таксама была выведзеная на тэрыторыю Расіі.
Расійскае Мінабароны адразу абвясціла, што ўсе выведзеныя войскі (ці прынамсі тая іх частка, што засталася баяздольнай пасля няўдалай аперацыі ў атачэнні Кіева, Чарнігава і Сум) будуць выкарыстаныя ў вызначальнай бітве за Данбас. У Харкаўскую вобласць ужо прыбылі дэсантныя часткі, якія ўдзельнічалі ў бітве за Кіеў.
На час гэтай бітвы, мяркуючы па ўсім, замарожаныя і перамовы пра будучыню ў свеце.
Будучую бітву прыкладна аднолькава ўяўляюць і заходнія, і аналітыкі з Расіі. Расійская армія сканцэнтруе ўсе даступныя сілы на двух кірунках:
- на поўначы (на мяжы Харкаўскай і Данецкай абласцей) будзе сфармаваная ўдарная групоўка, якая на адносна вузкім фронце пачне наступ на поўдзень, абыходзячы з захаду галоўныя ўкраінскія сілы ў Краматорску і Славянску. Увесь фронт, які з'явіўся ў сакавіку на гэтым участку, праходзіць па рацэ Северскі Данец. Рака ўяўляе сабой сур'ёзную перашкоду; забеспячэнне масы войскаў тут патрабуе інжынернай падрыхтоўкі, надзейных і бяспечных мастоў. Таму адзіным участкам, з якога можа пачацца наступ, лічыцца плацдарм на паўднёвым беразе ракі, створаны расійскімі войскамі ў раёне Ізюма.
- З поўдня — з раёна Данецка або з Запарожскай вобласці, насустрач групоўцы з Ізюма павінны наступаць расійскія войскі і сілы самаабвешчанай «ДНР». Меркавалася, што іх падраздзяленні павінны ўзмацніць тыя, што вызваляцца пасля штурму Марыупаля, аднак гэты штурм пакуль не скончаны.
Наколькі можна меркаваць па відэа-і фотаматэрыялах з месцаў, а таксама паведамленнях пракрамлёўскіх журналістаў, групоўкі, якія павінны прыняць удзел у наступе, пакуль не створаныя.
Высновы з гэтага можна зрабіць такія: альбо сілы для наступлення яшчэ не сабраныя і яно пачнецца не ў бліжэйшыя дні, альбо расійскае камандаванне выбера іншыя напрамкі ўдару.
Апошняе менш верагодна: калі на поўдні ёсць некалькі адносна зручных кропак для наступу (моцна ўмацаваныя за апошнія сем гадоў прыгарады Данецка, Аўдзееўка і Мар'інка; вялікая Навасёлаўка на ўсход ад Данецка; раён Гуляйполя ў Запарожскай вобласці), то на поўначы плацдарм на Северскі Данец ў раёне Ізюма — практычна адзіны магчымы варыянт.
Ці можа паўтарыцца сцэнарый бітвы за Кіеў?
Наўрад ці. Невядома, хто пераможа, але калі ваенныя эксперты маюць рацыю, то аперацыя будзе сур'ёзна адрознівацца ад таго, што мы бачылі да гэтага часу.
Буча, 3 красавіка 2022 г. Фота: Rodrigo Abd / AP
Шчыльнасць размяшчэння задзейнічаных ўсяго на двух галоўных напрамках войскаў — па крайняй меры, з расійскага боку — павінна быць нашмат вышэйшай, чым на разрозненых участках па ўсёй Украіне месяц таму.
Сканцэнтраваўшы сілы і агнявыя сродкі, расійскія войскі паспрабуюць праламаць ўкраінскую мабільную абарону ў шэрагу паслядоўных аперацый.
Зыход будзе залежаць ад таго, ці дазволіць канцэнтрацыя сіл на вузкім фронце вырашыць выяўленыя ў першы месяц вайны тактычныя праблемы.
Якія праблемы ёсць у расійскіх войскаў?
- Недахоп пяхоты ў баявых групах. Расійскае войска застаецца арміяй мірнага часу. У частках, укамплектаваных кантрактнікамі, па «мірных» штатах планава не хапае асабістага складу. Праблему ўскладнілі панесеныя войскамі страты ў жывой сіле. У выніку расійскія баявыя групы не могуць належным чынам кантраляваць мясцовасць. Украінская армія прайшла частковую мабілізацыю рэзервістаў і папоўнілася добраахвотнікамі, а таму не адчувае дэфіцыту жывой сілы.
- Праз некалькі тыдняў новых інтэнсіўных баёў з вялікімі стратамі недахоп у жывой сіле можа стаць крытычным. У гэтым выпадку расійскім палітычным уладам давядзецца разгледзець пытанне аб частковай мабілізацыі рэзервістаў і/або салдат тэрміновай службы.
- Збольшага праблему расійскае камандаванне можа вырашыць, адмовіўшыся ад баявых дзеянняў на бесперспектыўных участках і звузіўшы паласу наступу (і павялічыўшы такім чынам шчыльнасць размеркавання войскаў). Калі атрымаецца на гэтых вузкіх участках атрымаць перавагу ў агнявой моцы, не даўшы суперніку развярнуць там рэзервы, то можна спадзявацца на эфектыўны наступ.
- Але з выкарыстаннем перавагі ў агнявой моцы, падобна, таксама ёсць праблемы. Расійскія войскі ў 2014 годзе ў Данбасе вялі баявыя дзеянні адасобленымі батальённымі тактычнымі групамі (БТГ). Яны ўяўляюць сабой танкавыя і мотастралковыя батальёны, узмоцненыя артылерыяй, разведвальнымі падраздзяленнямі, комплексамі СПА, сродкамі радыёэлектроннай барацьбы (усяго 800-1000 вайскоўцаў у кожнай). У 2014-2015 гадах расійскія БТГ мелі перавагу ў інфармаванасці аб полі бою перад украінскімі. Цяпер жа, ва ўмовах інтэнсіўнай вайны з адносна роўным праціўнікам, такая арганізацыя не працуе (па не зусім зразумелых прычынах). Верагодна, асноўная праблема — усё той жа недахоп пяхотнага прыкрыцця, якое можа весці назіранне за полем бою і дапамагаць асноўным сілам весці баявыя дзеянні.
- Яшчэ адна імаверная праблема: расійскія войскі, у адрозненне ад 2014-2015 гадоў, не маюць перавагі перад украінскімі ў сродках тэхнічнай выведкі — беспілотніках, спадарожнікавай і далёкай авіяцыйнай выведцы (тут інфармацыю, відавочна, пастаўляе NATO), радарах, у тым ліку здольных засякаць крыніцу артылерыйскага агню. Падобна на тое, сувязь, абмен інфармацыяй паміж падраздзяленнямі і агульная якасць камандавання ва ўкраінскіх брыгадах часта лепшай, чым у расійскіх БТГ і вышэйстаячых злучэннях.
- У выніку (калі меркаваць па відэа і фота з месца баёў) спробы расійскага наступу спыняе ў асноўным украінская артылерыя, якая колькасна і якасна слабейшая за расійскую, менш мабільная, але часам мае перавагу ў хуткасці выяўлення цэляў.
- Для таго, каб атрымаць колькасную перавагу на ўчастках галоўных удараў, трэба хутчэй, чым супернік перакінуць туды рэзервы. Пад Кіевам расійскія войскі (перш за ўсё, авіяцыя) не змаглі спыніць прыбыццё ўкраінскіх сіл з суседніх рэгіёнаў. Вядома, што цяпер ўкраінскія рэзервы прыбываюць на ўсход Украіны — ў тым ліку чыгуначным транспартам. Расійскае камандаванне спрабуе перашкодзіць іх перакідцы ў Славянск і Краматорск, наносячы ўдары па чыгуначнай інфраструктуры і запасах паліва.
- Адначасова ўкраінскія войскі спрабуюць сарваць збіранне расійскіх рэзерваў: так, па паведамленнях Кіева, у Харкаўскай вобласці ў раёне горада Вялікі Бурлук была знішчаная калона расійскіх рэзерваў у сотні машын. Праўда, поўнае знішчэнне такой буйной калоны ў 60 кіламетраў ад лініі фронту пад Чугуевам вельмі сумнеўнае, але гэта дакладна не пустая бравада: так, кампанія Maxar, якая займаецца спадарожнікавай здымкай, паказала фота самой калоны, якая расцягнулася на 13 кіламетраў; а NASA паведаміла аб пажарах у раёне на поўнач ад вялікага Бурлука 6-7 красавіка.
Якія галоўныя праблемы ўкраінскай арміі?
- Калі расійская армія збіраецца акружыць буйныя сілы ўкраінскай, то яна павінна загадзя вырашыць, як з дапамогай акружэння дамагчыся палітычных мэтаў вайны. З аднаго боку, расійская армія ўжо паўтара месяца змагаецца з акружанай ўкраінскай групоўкай у Марыупалі, якая меншая ў разы. З іншага — марыупальская групоўка пры адносна невялікай колькасці (да 15 тысяч вайскоўцаў у першапачатковым складзе), відавочна, да акружэння мела вялікія запасы амуніцыі і боепрыпасаў. Значна цяжэй зрабіць падобныя запасы для нашмат больш буйной групоўкі ва ўсім Данбасе, якая за месяц з лішнім інтэнсіўных баёў ужо патраціла частку з іх. Таму ўкраінскаму камандаванню важна пазбегнуць акружэння галоўных сіл, для чаго арміі трэба не проста абараняцца, але і контратакаваць як з-за межаў вызначанага «катла», так і знутры яго.
- З гэтым ёсць свае праблемы: украінскай арміі не хапае (і з самага пачатку не хапала) цяжкай тэхнікі. Перш за ўсё, гаворка ідзе пра дальнабойныя сістэмы СПА, здольныя супрацьстаяць расійскай авіяцыі на любых вышынях, а таксама баявыя машыны, здольныя зрабіць украінскае войска мабільным у наступе. Страты ў тэхніцы ў магчымых будучых цяжкіх баях могуць стаць крытычнай праблемай для ўкраінскай арміі.