«Mianie nie zdaŭ navat miascovy śviatar maskoŭskaha patryjarchatu». Kapiełan-biełarus Jaŭhien Orda raskazaŭ, jak pieražyŭ rasijski pałon
Vajskovy śviatar biełaruskaha pachodžańnia Jaŭhien Orda słužyć u Čarnihavie, buduje carkvu Ivana Vajara na terytoryi byłoha Remzavoda. Ajciec Jaŭhien raspavioŭ homielskamu vydańniu «Fłahštok», jak pieražyŭ rasijskuju akupacyju i čamu hanarycca biełarusami.
16.05.2022 / 19:08
Jaŭhien Orda — patryjot Ukrainy, ale časta padkreślivaje, što pachodzić ź Biełarusi i ličyć siabie biełarusam. Raskazvaje, što jahonyja prodki kaliści vajavali suprać rasiejcaŭ za adnaŭleńnie Rečy Paspalitaj, za što ich sasłali na pasialeńnie ŭ siońniašniuju Čarnihaŭskuju vobłaść. Taksama ajciec Jaŭhien daviedaŭsia, što adnym ź jahonych prodkaŭ źjaŭlajecca viadomy mastak Napaleon Orda.
Paśla pačatku vajny na ŭschodzie Ukrainy ŭ 2014 hodzie Jaŭhien Orda pačaŭ jeździć da ŭkrainskich vajskoŭcaŭ na Danbas, kab padtrymać i pryvieźci humanitarnuju dapamohu. Za heta ŭ 2015 hodzie biełaruskija ŭłady zabaranili śviataru ŭjazdžać na terytoryju Biełarusi — pamiežniki pastavili adpaviedny štamp u pašparcie ajca Jaŭhiena, kali jon jechaŭ da svajakoŭ u Homiel.
U 2022 hodzie vajna dabrałasia i da rodnaha Čarnihava — rasijskija vojski padyšli da miežaŭ horada, a Jaŭhien Orda (užo nie pieršy raz za svajo žyćcio) patrapiŭ u pałon. Padrabiaźniej pra ŭsio raskazvaje dalej sam kapiełan.
«Mianie nie zdaŭ navat miascovy śviatar maskoŭskaha patryjarchatu»
«Ja sustreŭ vajnu kapiełanam Nachvardyi. Šeść dzion pracavaŭ na Nachvardyju. Paśla mianie paprasili, kab ja pachavaŭ babulu Hannu ŭ Ivanaŭcy — heta vioska za Čarnihavam, pravy bierah Dziasny. Ja pakinuŭ dakumienty i telefon u adnaho miascovaha dzieda. Kali ja pachavaŭ babulu, mianie ŭžo čakali rasiejcy. Telefon zabrali.
Ja byŭ u biercach, choć i ŭ rasie, ale tamu mianie trochi pabili. Udaryli pa hałavie, pa kryžu bili, pa śpinie. Z-za biercaŭ vyrašyli, što ja vajskovy. Kinuli ŭ padvał. Pieršyja dni ja znachodziŭsia z vajskovymi. Mianie navat vyvodzili adzin raz va dvor, byccam by rasstralać.
Vyžyŭ, bo mianie nie zdali ivanaŭcy — jany nie skazali, što ja śviatar ukrainskaj carkvy. Ja dumaŭ, što mohuć zabić. Bajaŭsia vielmi za siamju. Bo maja pamyłka, ja ŭziaŭ u viosku žonku i dziaciej. Byli dakumienty i telefon z fotazdymkami, jakija mahli raskryć mianie. Ale my vyžyli, i ja ŭdziačny ivanaŭcam.
Mianie nie zdaŭ navat miascovy śviatar maskoŭskaha patryjarchatu. U jaho spytali: jakaja ŭ vas carkva — ukrainskaja ci rasijskaja. Jon skazaŭ: «Chrystova». Jaho pabili. Darečy, ja pryjechaŭ chavać tuju babulu Hannu na jaho terytoryju. Ale jon mianie nie zdaŭ, navat niahledziačy na toje, što jaho pabili. Heta sapraŭdny śviatar».
«Toje, što raniej ja čytaŭ pra fašystaŭ, toje ja pabačyŭ u Ivanaŭcy»
«Kali ŭžo vyrašyli, što ja nie vajskovy, to siadzieŭ z žycharami vioski. Ahułam 29 dzion pravioŭ u pohrabie. Nas było spačatku 10, paśla 8 čałaviek.
Dzieci chacieli žyć, hulacca, vyjści na volu. Dačka, kaniešnie zakryłasia, maŭčała ci płakała. Mały hulaŭsia, niešta rabiŭ.
Rana ranicaj vypuskali žonku hatavać. Jana hatavała, a potym viartałasia ŭ padvał, kab usich nakarmić. Vajskoŭcy pazabivali karoŭ i śviniej. Nam pakidali kostki, ci jaki šmatok zastavaŭsia, toje i jeli. Ježy, kaniešnie, było mała.
U Janaŭcy siarod vajskoŭcaŭ byli tuvincy, buraty, jakuty. Jany šmat rabavali, zabili na našaj vulicy 8 čałaviek. Adbyłosia heta tak. Zahadali ludziam zdać hrošy (kab zdali dołary ci jeŭra, u kaho byli). Ludzi addavali hrošy. A paśla byli vobšuki, znajšli 20 tys. dołaraŭ. Vyvieli i rasstralali.
Stralali i pa inšych pryčynach. U adnaho znajšli vajskovuju formu — rasstralali. Dzieda adnaho rasstralali, bo jon nie puskaŭ u svaju chatu. Hvałtavali žančyn. Adnu dziaŭčynu vyvieźli za viosku i tam hvałtavali. Heta ŭsio vajennyja złačynstvy. Voś toje, što raniej ja čytaŭ pra fašystaŭ, toje ja pabačyŭ u Ivanaŭcy.
Ja ŭžo kazaŭ, što ŭ nas byli jakuty, tuvincy, buraty. A voś usie aficery byccam sibiraki, ale kazali, što ŭ ich jość rodzičy va Ukrainie: u kaho ŭ Lvovie, u kaho ŭ Pałtavie. Jany ŭsim kiravali i chvalilisia, što ŭ ich prodki z Ukrainy.
Ale, što ja mahu skazać, hetyja aficery zakryvalisia ŭ štabie ŭnačy, bo hetyja pjanyja tuvincy chadzili pa siału i rabavali, hvałtavali žančyn. I było takoje, što sami hetyja aficery zabili tuvinca, bo jon kryčaŭ pjany.
Taksama rasijskija vajskoŭcy vielmi šmat rabavali. Ciahnuli «płazmy», trusy žanočyja, kremy i maski. Rabavali ŭsio što možna. Navat vykinuli sabaku z budki i zabrali budku. Heta byŭ čaćviorty tydzień, kali nas pačali vypuskać na vulicu, a rasijskija vojski adstupali.
Tady jany ŭśmichalisia, navat na «Vy» ŭžo pačali źviartacca da nas. Zapytvali, što nam patrebna: moža być, kamuści leki, jakija patrebnyja, moža, my hałodnyja i nam treba jeści dać. A pierad hetym karoŭ usich parezali ŭ vioscy».
Carkvu Ivana Vajara, jakuju buduje Jaŭhien Orda ŭ Čarnihavie, abstralali rasijskija vajskoŭcy
«Vielmi hanarusia, što biełarusy siońnia dapamahajuć ukraincam»
«Zaraz ja adbudoŭvaju carkvu Ivana Vajara. Słužu nabaženstvy trojčy na tydzień.
Tak, balić serca, što rakiety lacieli z našaj ziamli. Ale varta viedać, što ŭ Biełarusi Łukašenka. Šmat chto moža dumać, što my z-za jaho drennaja nacyja. Ale hety čałaviek zabivaŭ biełarusaŭ, jon niasie adkaznaść za ŭsio, što adbyvajecca.
Vielmi hanarusia, što biełarusy siońnia dapamahajuć ukraincam: zajmajucca vałanciorstvam, vajujuć. Jość biełaruski połk «Pahonia». Ja bačyŭ našych z bataljona Kastusia Kalinoŭskaha, čuŭ, jak jany truščać rasiejcaŭ.
Ja ciešusia, što sapraŭdy šmat biełarusaŭ vajuje za Ukrainu. Ja ź imi razmaŭlaŭ užo. Jany byvaje svaracca, spračajucca, a vajujuć šykoŭna. Kaliści našyja vajary viernucca ŭ Biełaruś i buduć budavać sapraŭdnuju krainu».