«Прапіску аформіў за 5 хвілін. А алкаголь дарагі». Як жывецца беларусам, якія рэлакуюцца ў Турцыю?
Турцыя традыцыйна была і застаецца адным з любімых месцаў для адпачынку беларусаў. Але ў сувязі з бязвізавым рэжымам паміж нашымі краінамі некаторыя пачалі разглядаць яе і як месца для рэлакацыі — асабліва пасля пачатку вайны ва Украіне, калі «шэнген» адкрыць стала яшчэ складаней.
22.06.2022 / 08:45
Пагутарылі з некалькімі беларусамі, якія пераехалі ў Турцыю, пра цэны, тонкасці арэнды і атрымання віда на жыхарства і стаўленне да палітыкі Эрдагана.
«Толькі ў маім доме жыве некалькі беларускіх сем’яў»
Не так даўно пра Яўгена Гуцалава з Віцебска актыўна пісалі дзяржаўныя СМІ. Яшчэ б! Ëн — той самы беларус, які за 10 дзён перасёк родную краіну з поўначы на поўдзень, прабегшы 650 кіламетраў. Усё змянілася пасля выбараў 2020 года.
Яўген Гуцалаў
«Я зняў сцёбнае відэа ў вёсцы: быццам сяджу зранку ў прыбіральні з «Советской Белоруссией», на фоне гучыць гімн. Выклаў яго ў свой Інстаграм. І супраць мяне распачалі крымінальную справу па 370-м артыкуле (здзек з дзяржаўных знакаў. — НН). Так восенню 2021 года я з’ехаў», — згадвае малады чалавек.
Турцыю Яўген стабільна наведваў з 2013 года, а з 2015-га ўвогуле пачаў арганізоўваць там паходы — вадзіў людзей па Лікійскай сцежцы, Карыйскай, у Качкар.
«Для жыцця выбраў Махмутлар, невялікі горад побач з Аланіяй. Тут жыве багата рускамоўных. А цяпер і беларусаў. Я сам пазнаёміўся недзе з дваццаццю-трыццаццю нашымі. У асноўным гэта айцішнікі. Некаторыя з’язджалі сюды з Украіны 25-26 лютага, многія нават без пашпартоў.
Толькі ў маім доме жыве некалькі беларускіх сем’яў. Ëсць тут і ўкраінцы. З адной сям’ёй я неяк сутыкнуўся ў ліфце, і старая кабета запытала, адкуль я. Як на беларуса, на мой адрас паляцелі агрэсіўныя выказванні. Але калі я патлумачыў, што ў нас адбываецца ў плане рэпрэсій, яна супакоілася. Украінцы далёка не ўсе ведаюць пра нашу сітуацыю. Цяпер мы з імі вітаемся нармальна, абменьваемся навінамі. Што тычыцца туркаў, то да ўсіх замежнікаў яны ставяцца аднолькава добра, здаецца», — расказвае Яўген.
Махмутлар
«За паход на рынак аддаю менш за дзесяць даляраў і вяртаюся з заплечнікам на кілаграмаў восем»
Сярэдняе па памерах жытло ў Махмутлары можна зняць за 500-600 еўра, зусім маленькую кватэру рэальна знайсці ў раёне 400. Каб забяспечваць сябе, Яўген працягвае ладзіць турыстычныя туры па краіне для рускамоўных на 1-2 дні.
«У Турцыі вельмі здорава з ежай. На базарах усё каштуе капейкі: суніцы, чарэшні, садавіна, гародніна. За адзін паход я аддаю 150 лір (менш за 10 даляраў), і гэтага мне хапае на тыдзень.
З базара заўсёды вяртаюся з заплечнікам на кілаграмаў 8-10. Туркі, яны яшчэ такія: ты бярэш кілаграм, а яны зверху дарма могуць насыпаць. У крамах хіба што не хапае сыркоў глазураваных. Тут багата расійскіх крам ці з уладальнікамі-ўкраінцамі, і там часам можна нават натыкнуцца на «Лідскі квас», — адзначае наш суразмоўца.
«Бюракратыі ў Турцыі менш»
Рахунак для сябе Яўген адкрываў у мясцовым İŞ bank, карыстаючыся гугл-перакладчыкам, — агулам усе працэдуры занялі 40 хвілін. На афармленне прапіскі ў яго сышло пяць хвілін — на думку мужчыны, бюракратыі ў Турцыі менш.
Яшчэ больш цікавостак пра Турцыю Яўген расказвае ў сябе ў Інстаграме
З мінусаў ён адзначае толькі адсутнасць перад вачыма беларускіх краявідаў:
«Мне вельмі падабалася вандраваць па Беларусі — то на ровары, то пешшу куды, па Ельні той жа. Блізкіх маіх тут не хапае. У вялікіх гарадах Турцыі ў наступным годзе магчымыя пратэсты праз выбары. Хаця тут напоўніцу ў СМІ ўжо пішуць, што Эрдагана падтрымлівае больш за 50% насельніцтва. Мясцовых з дзяцінства прывучаюць не размаўляць пра палітыку, не скардзіцца, займацца сваімі справамі. Але працы туркам не хапае відавочна.
У любым выпадку, у горадзе, дзе я цяпер, больш замежнікаў, і я адчуваю сябе тут у бяспецы. Няма больш параноі, як у Беларусі: нібыта за мной пастанна нехта сочыць і падаецца, што незнаёмая машына ў двары — абавязкова па мяне».
Яўгену пашанцавала прыехаць раней — у 2021 годзе ў Турцыі была меншая плынь уцекачоў і ён атрымаў ВНЖ адразу на год.
«Увосені від на жыхарства скончыцца, планую яго працягваць. Мабыць, пераеду ў іншы рэгіён: трэба павандраваць па краіне, Турцыя ж вялікая. У наш неспакойны час будаваць далёкія планы няма ніякага сэнсу. На гэты момант мне камфортна ў гэтай краіне», — падсумоўвае Яўген.
«Са старту для пераезду сюды трэба мець на руках мінімум дзве штукі»
Яўгенія прыняла рашэнне з’язджаць з Беларусі на другі дзень вайны з Украінай, для яе гэта стала апошняй кропляй і той падзеяй, якая перакрэсліла надзеі на лепшае.
Дзяўчына працуе анлайн у сферы інфармацыйных тэхналогій, таму пытанне аб працы не стаяла — яна проста перамясцілася разам з ёй. Падаткі беларуска працягвае плаціць на радзіме. З сабой Жэня забрала і маці.
Турцыя выбіралася па прынцыпе адсутнасці неабходнасці рабіць візу. Плюс у краіне камфортны клімат і ёсць сябры.
«Мы жывём у Антальі, бо з прыбярэжных гарадоў ён самы вялікі і не супертурыстычны. У Антальі ёсць плюс-мінус усе даброты цывілізацыі, у адрозненне ад пасёлкаў, якіх тут багата вакол», — расказвае гераіня.
Сям’я пераехала ў красавіку, бо рабіла хатнім жывёлам прышчэпкі ад шаленства і пасля іх трэба было трымаць 30-дзённы каранцін. За квіткі Мінск-Стамбул на той момант яны аддалі 1100 еўра. Са Стамбула ў Анталью дабіраліся ўжо на машыне, заплаціўшы за пераезд і бензін 200 даляраў.
За кватэру Жэня з маці плацяць 550 даляраў за месяц: гэта кухня плюс гасціная і дзве маленькія спальні метраў па 9. Камуналка ў тых, хто пастаянна карыстаецца кандыцыянерам і бойлерам, тут выходзіць каля 100 даляраў. Яшчэ 25 зверху — інтэрнэт і тэлефон.
«У Турцыі арэнднае жытло амаль ніколі не прадугледжвае наяўнасці усёй мэблі, нам прыйшлося шмат чаго дакупіць: паліцы пад абутак і для ваннага пакою, люстэрка, посуд. Так што са старту на квіткі і жытло для пераезду сюды трэба мець на руках мінімум дзве штукі», — уводзіць у курс спраў Жэня.
Падстава для турыстычнага дазволу на жыхарства — дамова арэнды
Дзяўчына ўжо атрымала турыстычны дазвол на жыхарства на паўгода. Падставай для гэтага стала адна дамова на арэнду жытла. З заверанай копіяй гэтай дамовы, фотаздымкамі, копіяй пашпарта, заявай і падатковым нумарам (афармляецца анлайн) прыходзіш у мясцовую міграцыйную службу, запаўняеш анкету і чакаеш рашэння. Часам могуць дадаткова запытаць выпіску з рахунку: пажадана мець мінімум 500 даляраў у месяц на чалавека.
Без ВНЖ беларусам можна знаходзіцца ў Турцыі толькі 90 дзён у годзе, кожныя 30 дзён абнуляючы сваё гасцяванне выездам за межы краіны.
Дзяўчына жыве ў турэцкім раёне, дзе амаль адсутнічаюць замежнікі. І прадукты там вельмі танныя.
Пры курсе 17 лір за даляр памідоры яна набывае па 5—6 лір, кабачкі, кавуны і перцы па тры. Самая дарагая пакуль чарэшня — каля 15—20 лір за кілаграм. У крамах кшталту Migros прадукты ўжо будуць даражэйшыя — цэны параўнальныя з мінскімі.
Асартымент у крамах
«Тут няма малочкі ў звыклым нам сэнсе. Масла звычайна салёнае. Няма сыркоў і разнастайнасці ў ёгуртах. Каўбас таксама няшмат: свініну тут амаль не ядуць, усё ж мусульманская краіна. Затое фрукты і гародніна лепшыя і танныя.
У мяне ў Беларусі была вялікая праблема есці гародніну: я яе не люблю, а трэба ж ужываць. А тут без прымусу пачала, бо яна мае смак. У кавярнях усё таксама смачна і танна. Сярэдні рахунак — 20-25 рублёў, але пры гэтым я бяру ўсё, што хачу, і наўпрост на беразе мора», — каментуе суразмоўца.
У Турцыі вялікія акцызы на тытунь, алкаголь і бензін. Часам цэны на гэтыя групы тавараў у два і тры разы вышэйшыя за беларускія
«Буду праз дзесяць хвілін у туркаў — гэта часам праз 1,5 гадзіны»
З мінусаў жыцця ў Турцыі Жэня адзначае спецыфічнае жытло, адсутнасць цэнтральнага ацяплення і гарачай вады (у іх кватэры стаіць праточны награвальнік, і часам ён прыносіць нязручнасці), немалую колькасць бедных раёнаў з нізкім узроўнем жыцця.
«Тут таксама кульгае мясцовая сфера б’юці-паслуг — не ўмеюць рабіць якасна тыя ж пазногці. Таму тыя, хто прыехаў з СНД, ходзяць да рускіх майстроў — там ужо усё на найвышэйшым узроўні. Я была ў іх на педзікюры, манікюры, і нуль пытанняў.
Але тут вельмі камфортны для мяне клімат (я добра пераношу спёку). У Турцыі 300 сонечных дзён у годзе! Мяцовыя ўсе вельмі расслабленыя, пасміхаюцца, любяць жывёл і дзяцей. Праўда, і спазняюцца вечна. «Буду праз 10 хвілін» — гэта часам праз 1,5 гадзіны, і я не перабольшваю».
«І разумець, што па мяне не прыедуць»
Яшчэ адзін з мінусаў — палітыка, дадае гераіня.
«З палітыкай тут дупа, у наступным годзе пройдуць выбары, і цалкам магчымая сітуацыя, якая была ў Беларусі ў 2020-м. З эканомікай у іх лепш, чым у нас, канечне. Лепшыя заробкі, меншыя цэны. Але Эрдаган — такі ж дыктатар, шмат паліцыі. Але тут я ўсё адно магу накінуць на сябе любы сцяг і разумець, што па мяне не прыедуць адразу ж».
У Турцыі працуе «Амазон», ёсць і свае дастаўкі, аналагічныя «Анлайнеру». Сервіс у платных клініках — параўнальны з узроўнем «Ладэ» ці «Умкабелмеда» па цэнах і якасці. Каб жыць з большым камфортам, Жэня цяпер вучыць турэцкую: толькі з ангельскай і рускай за межамі турыстычнай зоны вас тут не зразумеюць.
«Я планую жыць у Антальі мінімум да сярэдзіны кастрычніка, працягнуць яшчэ на паўгода ВНЖ. А потым паглядзім. Праз год, як я і казала, тут выбары і, на мой погляд, чакаецца нешта падобнае з Беларуссю. У такім выпадку я не хацела б заставацца ў Турцыі. Пакуль жа можна пакайфаваць у добрым клімаце, пахадзіць на мора і паесці смачных фруктаў», — дзеліцца планамі Жэня.
«Кватэру здалі не гаспадары, а махлярка»
Капірайтар, рэпетытар па англійскай мове і бубнач Ягор Блахін, як і Яўгенія, пераехаў з сябрамі ў Турцыю пасля пачатку вайны: туды не патрэбная віза, і краіна менш перанаселеная эмігрантамі ў параўнанні з Грузіяй. У якасці пункту для новага месца жыхарства быў абраны Стамбул.
Ягор Блахін
«Мы думалі пра эміграцыю даўно. Куча маіх сяброў у турме, нехта пад следствам, нехта збег з краіны. Трымала шмат, але пасля пачатку вайны я ўсё ж сказаў усім сваякам, што-такі з’язджаю, і калі хочаце — едзьце са мной.
У сакавіку ўжо пачаўся рост цэн на квіткі. У выніку мы даляцелі да Масквы, адтуль быў прамы самалёт у Стамбул, але рэйс «Аэрафлота» адмянілі. Я адчыніў спіс краін, якія, як мне падавалася, сябруюць з Расіяй і не ўвядуць санкцыі — Узбекістан, ААЭ. І мы з сябрамі ў выніку купілі квіткі праз Эміраты і Узбекістан. Каштавала 700—800 даляраў на чалавека», — згадвае хлопец.
Непрыемны сюрпрыз чакаў маладзёнаў на самым першым этапе — пры пошуку жытла. Шукалі на на спецыялізаваным сайце і ў сацсетках. У выніку знялі добрую кватэру пры дапамозе рыэлтара, але аказалася, што яе ім здалі не гаспадары, а махлярка — у субарэнду і даражэй, чым тая каштуе ў рэальнасці. Плюс яна забрала дэпазіт — каля 700 даляраў.
«Мясцовыя, будзь іх воля, дазволілі б нам знаходзіцца ў краіне 365 дзён без аніякіх дакументаў»
«Праз гэтую няўвязку мы не змаглі атрымаць наш турыстычны ВНЖ, звярнуліся ў мясцовую паліцыю і патлумачылі праблему. Нам выдалі часовы дакумент для знаходжання ў Турцыі да рашэння суда, які прызначаны на лістапад. Сапраўдныя гаспадары кватэры ў любым выпадку на нашым баку, мы працягваем жыць там жа. Як сказалі паліцэйскія, наша сітуацыя суперунікальная: такое ў іх — рэдкасць. І дзякуючы ёй, мы цяпер сябруем з шэфам мясцовай паліцыі. Увогуле, мясцовыя прызналіся, што беларусам, айцішнікам, хто працуе анлайн, будзь іх воля, яны б дазволілі знаходзіцца ў краіне 365 дзён без аніякіх дакументаў, бо мы не забіраем працоўныя месцы, цывілізаваныя людзі, а грошы ў краіне пакідаем», — расказвае Ягор.
Ягор з арэндадаўцам, гаспадаром іх дома ў Стамбуле
«Дрэнна развітае ўсё, што звязана з тэхналогіямі»
Ягор пералічвае рэчы, да якіх беларусу ў Турцыі, прыйдзецца прызвычайвацца:
«Тут дрэнна развітае ўсё, што звязана з тэхналогіямі: сайты і мабільныя праграмы працуюць так, нібыта зробленыя наспех. З іншага боку, ёсць зручная сістэма аплаты для ўсяго грамадскага транспарту: набываеш картку і проста яе папаўняеш.
Для кагосьці можа стаць праблемай намаз пяць разоў на дзень, які адбываецца гучна.
Вялікі мінус — немагчымасць знайсці працу без ведання турэцкай мовы. Максімум — фрукты перабіраць ці нешта ў турыстычнай сферы. Мясцовыя і самі церпяць ад недахопу працы. Сам я заняты як фрылансер анлайн, але і тут ёсць праблема. Грошы мне прыходзяць з розных краін свету, а, улічваючы санкцыі, паступленні з Расіі вельмі складана забіраць. Адкрыць жа рахунак у банку з добрымі ўмовамі замежніку без ВНЖ складана.
Пакуль я карыстаюся сервісамі MoneyGram і Western Union. Шкада яшчэ, што ў Турцыі не працуе PayPal — гэта таксама крытычна важна для фрылансера».
У метро
Кватэру каля аэрапорта імя Атацюрка (Ягор параўноўвае раён з мінскім Зёлёным Лугам) разам з сябрамі ён здымае за 380 даляраў, але апошнім часам жытло ў Стамбуле моцна падаражэла і трэба арыентавацца на старт ад 450—500 даляраў. Камуналка і інтэрнэт — яшчэ 50 даляраў зверху.
«З іншага боку, тут усе дамовы заключаюцца мінімум на паўгода і ў лірах, а курс моцна скача. Калі здымеце кватэру за 500 даляраў, ёсць вялікая верагоднасць, што праз месяцы тры яна будзе каштаваць 450.
Канечне, гэта нядобра: пакуль эканоміка трымаецца, але ж гэта справа часу. Мыльная бурбалка рана ці позна лопне — па прагнозах, ёсць верагоднасць эканамічнага крызісу і досыць вялікая», — дадае наш суразмоўца.
Яшчэ больш прасякнуцца атмасферай Стамбула можна, паглядзеўшы відэа, якое Ягор зняў для праекта «Гэта мы!»
«Паабедаў некалі за 1,5 даляра»
Расказваючы пра ежу, Ягор згадвае свой рэкорд.
«Я паабедаў некалі на 22 ліры, гэта 1,5 даляра. І пры гэтым я ўзяў бургер, бульбу і колу. Агулам тут суперразвітая дастаўка, але, калі не ведаеш добра турэцкую, гэта гісторыя закрытая. Прасцей купіць піцу самому, чым паўгадзіны тлумачыць дастаўшчыку, як патрапіць на тваю вуліцу.
Для спраў з афармленнем дакументаў мы наймалі перакладчыка, але паціху вучым турэцкую пры дапамозе праграм у тэлефоне. Галоўнае тут, як з любой мовай — здужаць хаця б з лічбамі і мадальнымі дзеясловамі».
Ягор таксама згадвае высокія цэны на алкаголь і цыгарэты ў сувязі з акцызамі. Але Турцыя агулам — краіна, дзе паляць вельмі шмат, таму і альтэрнатыва ёсць.
«Цыгарэты, тыпу мясцовыя самакруткі, тут прадаюцца на кожным куце. І гэта вельмі танна ў параўнанні з тым, што ў крамах: каля 10 лір за ўпакоўку».
«Для мужчын, якія носяць бараду, у Турцыі — казка»
Ягор звяртае ўвагу, што для мужчын, якія носяць бараду ці вусы, у Турцыі — проста казка.
«Пад домам у цырульні мяне не толькі пастрыгуць, але і зробяць маску для твару, масаж, і ўсё задавальненне каштуе 80 лір (каля 10 даляраў). Для дзяўчат такіх месцаў у Турцыі менш у працэнтных суадносінах, па маіх ацэнках».
Хлопец зрабіў сабе танную медстрахоўку: 60 даляраў на год, але пакуль ёй не карыстаўся.
«Мой сябар хадзіў лячыць зуб у прыватную стаматалогію — ставіў там пломбу і аддаў даляраў 40, яму ўсё выдатна зрабілі», — адзначае Ягор.
У планах хлопца — паглядзець свет далей, павандраваць:
«Я не прывязаны да месца працы, да дзяцей, мне лёгка выбіраць месца жыхарства. У мяне няма натуры аселасці: мне не трэба набываць нейкі свой участак, мець маёмасць (у Турцыі, напрыклад, можна набыць новую кватэру за сто тысяч даляраў).
Але калі мы і не зможам кудысьці паехаць далей, то і ў Турцыі вельмі камфортна, нам тут падабаецца: Турцыя куды больш свабодная за Беларусь на гэтым этапе. Я ўдзячны гэтай краіне, што яна мяне прытуліла, і грэх скардзіцца на нешта. Глабальна, канечне, хацелася б, каб скончылася вайна, змянілася кіраўніцтва нашай краіны. І мне хочацца аднойчы вярнуцца ў Беларусь, як і многім».