Šou z Buzavaj na BT ciapier budzie nazyvacca «Faktar-baj». Jak Ejsmant źbirajecca abyści franšyzu?
Kiraŭnik Biełteleradyjokampanii Ivan Ejsmant abviaściŭ pra chutki zapusk ajčynnaha šou talentaŭ, jakoje da bolu nahadvaje mižnarodnuju franšyzu. Što z hetaha moža atrymacca?
24.06.2022 / 19:44
Biełaruski Ch-faktar čakaje rebrendzinh. Fota: skrynšot BT
Biełaruskaje telebačańnie pačynaje novuju staronku žyćciapisu. Sankcyi pakinuli hałoŭny miedyjachołdynh krainy bieź vielizarnaj častki zabaŭlalnaha kantentu. I kali napačatku kiraŭnictva admaŭlała składanaści, jakija napatkali Biełteleradyjokampaniju pry farmiravańni sietki viaščańnia, zaraz prablema stała vidavočnaj. Ivan Ejsmant u intervju Maratu Markavu raspavioŭ pra šerah prahramnych strat.
Najbolš cikavym padaŭsia pasaž pra «Ch-faktar» — šou, jakoje Biełaruś nie moža rabić dalej z-za mižnarodnaha bana, ale zapuścić u efir, niahledziačy na zabaronu.
Što takoje «Ch-faktar»?
Heta šou talentaŭ, jakoje źjaviłasia na brytanskich ekranach u 2004 hodzie. Stvaralnik prajekta, pradziusier Sajman Koŭeł, padhledzieŭ ideju ŭ inšaj zabaŭlalnaj prahramy, Pop Idol, dzie napiaredadni dva siezony prabaviŭ u jakaści člena žury. Padabienstva praduktaŭ było nastolki vielizarnym, što pryviało da abvinavačvańniaŭ u płahijacie dy sudovych pozvaŭ. Adnak losy prajektaŭ vyznačyŭ nie stolki arbitraž, kolki cikavaść hledačoŭ: «Ch-faktar» im padaŭsia bolej dynamičnym dy niepradkazalnym, što i paćvierdziła pipłamietryja. Jak vynik, Pop Idol syšoŭ z bujnych ekranaŭ.
Sutnaść šou prostaja: talenavityja ludzi prychodziać na prasłuchoŭvańni, sudździ abirajuć najbolš prydatnych, paśla peŭny čas vučać budučych zorak tajamnicam śpievaŭ — i pad kožny novy vypusk pieradačy ładziać kancerty. Paśla kožnaha z vystupaŭ najmienš rejtynhavyja ŭdzielniki «Ch-faktar» pakidajuć. I tak praciahvajecca niekalki dziasiatkaŭ vypuskaŭ, pakul nie vyznačajecca pieramožca.
Jak šou pryjšło ŭ Biełaruś?
Hod tamu BT nabyło pravy na toje, kab ładzić prajekt u ajčynnych realijach. U dziesiaci bujnych haradach krainy ładzilisia papiarednija prasłuchoŭvańni, paśla ŭ stalicy adbylisia telekastynhi, pa vynikach jakich i sfarmiravaŭsia skład udzielnikaŭ.
Sudździ biełaruskaha «Ch-faktaru»
U sudździ zaprasili nie tolki ajčynnych vykanaŭcaŭ (Siarohu, Rusłana Alachno), ale i rasijskich prafiesijanałaŭ — krytyka Siarhieja Sasiedava dy sielebryci Volhu Buzavu. Apošniaja i stała trenieram-pieramožcam: jaje padnačaleny Andrej Panisaŭ byŭ abrany najlepšym z 14 udzielnikaŭ debiutnaha siezona.
Čamu šou trapiła pad zabaronu?
Usio prosta — sankcyi. Šou maje brytanskuju prapisku, i kab adaptavać jaho na luboj inšaj terytoryi, treba nabyvać franšyzu. Kali kazać praściej, to vydatkavać hrošy za dazvoł karystacca brendam, biznes-madellu, handlovym znakam i ŭsim astatnim, što składaje technałohiju šou. Heta ŭ svaje časy rabili, naprykład, Aŭstralija z Amierykaj, u krainach byłoha SSSR prahramu dadavali ŭ efir Rasija, Ukraina dy Kazachstan.
Vyhody padobnaj inviestycyi vidavočnyja: vy płacicie peŭnuju sumu (u našym vypadku — davoli bujnuju, pakolki šou statusnaje dy suśvietna viadomaje), a ŭzamien atrymlivajecie poŭny cykł vytvorčaści. U dakumientach prapisanyja, naprykład, usie patrabavańni da abstalavańnia sceny, rasstaŭleny apieratarskija kropki, detalova — ledźvie nie da typu batarejek u mikrafonie — prapisany techničnyja patrabavańni. Časam navat dajecca dostup da bazavych skryptoŭ šou, kab miascovym scenarystam było praściej prapisvać charaktary viadučych dy ŭsie niečakanyja tvisty pieradačy.
Alo jość i advarotny bok: karystalniki franšyzy amal va ŭsim pavinny prytrymlivacca prapisanych praviłaŭ. Navat drobiazi treba ŭzhadniać, a niešta pamianiać prosta tamu, što «pryjechała načalstva i skazała pierarabić» mahčyma tolki za košt vielizarnych štrafaŭ. Bo ŭładalniki brendu dbajuć pra jaho paznavalnaść i harantavana vysokuju jakaść.
Što zrazumieła: sponsary dy rekłamadaŭcy pad takija prajekty ŭ cyvilizavanych krainach vystrojvajucca ŭ čarhu. I kab ich čakańni nie rasčaravać, kantrol jakaści z boku pravaŭładalnikaŭ adbyvajecca pastajanna.
Što prydumała Biełteleradyjokampanija?
Voś cytata Ejsmanta: «Zusim chutka abjavim padrabiaznaści druhoha siezona šou talentaŭ. «Ch-faktar» — heta brytanskaja franšyza. U nas prajekt atrymaje nazvu «Faktar-baj». Toje ž miesca, ludzi, sudździ, ja spadziajusia. Taja ž pryhažość, jakuju my pasprabavali zrabić i ŭ hetym hodzie».
Kastynh «Ch-faktaru» ŭ Viciebsku. Fota: vitbichi.by
Kali kazać biez ekivokaŭ, ajčynnaje TB źbirajecca skapiravać čužuju intelektualnuju ŭłasnaść — i prysvoić jaje praź źmienu nazvy. Iranična, što takim čynam «Ch-faktar» byccam vierniecca da vytokaŭ dy sam pacierpić ad taho manieŭra, jakim u 2004-m pakryŭdziŭ Pop Idol.
Vidavočna, što ŭ sučasnym śviecie padobnyja rejdarskija zachopy niemahčymyja. I nie tolki tamu, što sprava padsudnaja ź pierśpiektyvaj atrymać štrafy na dziasiatki miljonaŭ dalaraŭ. Kudy bolš składana «skapipaścić» usie naładki. Toje, što my bačym na ekranie padčas efiraŭ, — tolki viaršynia ajśbierha. Padhledzieć ža na zapisie kamutacyju, niuansy pastanoŭki śviatła, detali pracy z hukam (ad kolkaści kanałaŭ da srodkaŭ ich vyvadu) i šmat što jašče naŭprost niemahčyma.
Mietad sprob i pamyłak na telebačańni patrabuje vielizarnych vydatkaŭ. Tady jak BT, jak i astatnija ajčynnyja kampanii, majuć nieabmiežavanyja biudžety tolki tady, kali sprava tyčycca vyklučna prapahandy. Jak śled, atrymlivajem słabyja realizacyi. Dastatkova hlanuć prajekty «Ja viedaju» na «Biełaruś 1» albo «Hulnia hałavoj» na «Biełaruś 5»: paraleli z franšyzami šou «Samy razumny» dy «Svaja hulnia» vidavočnyja.
Dyk čakać «ataki kłonaŭ» u zabaŭlalnaj śfiery?
Padobna na toje. Ułasnaja vytvorčaść u hetaj śfiery i raniej biełaruskamu TB nie vielmi dobra davałasia. Uzahadać chacia b skandał 2009 hoda ź sitkomam «Tearetyki».
Tady kanał STB vyrabiŭ kalku papularnaha sieryjała «Teoryja vialikaha vybuchu» — i z hańboj pravaliŭsia ŭžo praz čatyry epizody. Navat hodny akciorski skład (hałoŭnyja roli vykonvali zorki kamandy KVZ «ČP» Dźmitryj Tankovič dy Jaŭhien Smaryhin) nie moh vyratavać kopiju šou Čaka Łory — žarty, pieraviedzienyja na ruskuju movu i ŭžo čutyja hledačami ŭ aryhinalnaj stužcy, vyhladzieli druhasnymi. Da taho ž sam stvaralnik sieryjała paśla adnaho z epizodaŭ na STB paviesiŭ stop-kadram satyryčnuju abviestku pra biełaruski płahijat. Čym i dakanaŭ «Tearetykaŭ».
Stvaralnik «Teoryi vialikaha vybuchu» Čak Łory dasyłaje mesedž «Tearetykam». Skrynšot: «Teoryja vialikaha vybuchu»
Zaraz ža i ŭvohule stvarać niešta samim składana: sankcyi abmiažoŭvajuć raźvićcio techničnaj bazy BT (naprykład, «Ch-faktar» zdymali na «Biełaruśfilmie»), a izalacyja krainy nie dazvalaje nabyvać niešta novaje lehalnym mietadam.
Naŭrad ci sub-licenziju voźmucca raspaŭsiudžvać i byłyja partniory kštałtu Ukrainy, Kazachstana albo Prybałtyki. Dapamoha «zabanienaj» krainie moža ich samich pakinuć biez franšyz i na doŭhi čas vyvieści z koła kampanij, jakim možna daviarać.
Tamu zastajecca tolki Rasija — i voś tut užo adkryvajecca vielizarnaje pole dla manieŭra. Zabaŭlalnaja industryja ŭ susiedniaj krainie raźvita na dosyć hodnym uzroŭni, bo za časy niezaležnaści tam nabyli dy zapuścili ŭ vytvorčaść bieźlič šou-prahram. Niekatoryja «vybuchnuli», inšyja praisnavali mienš za siezon. Ale ŭ našym vypadku cikavyja technałohii dy apisańni pracesaŭ, što prajšli praz HRT, RTR, NTB i hetak dalej.
Biełaruskaje TB, napeŭna, voźmie ich na ŭzbrajeńnie. A rasijskaje moža być zacikaŭlena ŭ palihonie, dzie možna kopiju «abkatać» pierad ułasna rasijskaj adaptacyjaj. Raniej, kaniešnie, heta paciahnuła b za saboju vielizarny łancuh pozvaŭ, pa vynikach jakich luby telekanał pieratvaryŭsia b u bankruta. Ale pryncyp «nie da zakonaŭ» raźviazvaje ruki dla intelektualnaha kradziažu.
Čamu futboł ź sieryjałami tak skapiravać nie atrymajecca?
Tamu što heta zusim inšyja technałohii. Uśled za Lihaj Jeŭropy, jakuju na «Biełaruś 5» nie pakazali navat padčas vystupaŭ ajčynnaj zbornaj, kraina, padajecca, budzie žyć biez bujnych turniraŭ pad ehidaj UEFA i na kłubnym uzroŭni. Cytata Ejsmanta:
«U vyniku sankcyj na «Biełaruś 2», chutčej za ŭsio nie budzie amierykanskich filmaŭ. Taksama my zhubim častku spartyŭnaha viaščańnia na «Biełaruś 5». Na Zachadzie nie chočuć, kab našyja ludzi hladzieli jeŭrapiejski futboł? Dy my budziem hladzieć ajčynny i rasijski, słuchać našyja himny i hladzieć na našyja ściahi».
Spartyŭnyja mierapryjemstvy z zamiežža tranślujucca pa spadarožnikavych kanałach i majuć zakadziravany sihnał. Kab atrymać da jaho dostup, treba zapłacić hrošy — uzamien daduć nastrojki pa rasšyfroŭcy. Sistema abarony sihnału davoli surjoznaja. Tamu skraści jaho, a paśla jašče i demanstravać na ŭsiu respubliku nielehalna nierealna.
Jeŭrapiejski futboł nie achvočy pahadžacca na zaprašeńni biełarusaŭ zavitać u efir BT. Karykatura: Amar Mamani
Sieryjały ž treba pampavać sa schoviščaŭ, da jakich taksama z «karvietaŭ» BT nie dabracca. Tak, šerah viadomych stužak miedyjachołdynh tranślavaŭ raniej. Ale tut jak z anłajn-miedyjaservisami: ty vydatkuješ hrošy na peŭnuju kolkaść pakazaŭ ci na čas, u miežach jakoha možaš demanstravać kantent. Paśla ž taho, jak terminy ŭžyvańnia skančvajucca, dostup pierakryvajecca.
Viadomy chit «Jak ja sustreŭ vašu mamu» ajčynnaje TB tranślavała sa spaźnieńniem na siezon ci dva, bo ŭ takim razie ceny ad pravaŭładalnikaŭ byli značna mienšyja.
Džym Maryjarci zmahajecca za eskluziŭny pakaz «Šerłaka». Skrynšot: BBC.
Inšy prykład — HRT i efiry sieryjała «Šerłak» ad VVS. Rasijanie damovilisia z uładalnikami franšyzy, što padčas kaladnych śviataŭ buduć pakazvać premjeru adnačasova z brytancami. Za ekskluziŭnaść na svajoj terytoryi (dy jašče ŭ prafiesijnym ruskamoŭnym dublažy) kanał addaŭ šalonyja hrošy. Adnak navat u hetym vypadku pa ŭmovach kantrakta pavinien byŭ na chvilinu, ale paźniej uvodzić sihnał u efir, kab VVS usio roŭna mieła pieravahu.
Tamu tut niešta atrymać «na chalavu» naŭradci daviadziecca. Chutčej dziaržfilmafond Rasii raskansiervuje archivy — i razam z paŭtorami «Ivanovych-Ivanavych», «Sałdat», «Tatavych dačok», «Ščaślivych razam» dy inšych tamtejšych sieryjałaŭ biełaruski hladač pa tysiačnamu razu vymušany budzie pierahladać «Ironiju losu» albo «Karnavalnuju noč». I heta jašče ŭ lepšym vypadku…