«Я вельмі не люблю тэрмін справядлівасць». Эдуард Бабарыка даў інтэрв'ю з СІЗА
Эдуард Бабарыка знаходзіцца за кратамі больш за два гады. 18 чэрвеня 2020 года яго затрымалі разам з бацькам, прэтэндэнтам у прэзідэнты. Бабарыку-старэйшага праз год асудзілі на 14 гадоў. Пра суд над сынам нічога не чуваць. Эдуард Бабарыка даў першае інтэрв'ю з-за кратаў. Што праўда, адказаў на палітычныя пытанні і згадак пра бацьку там няма.
25.07.2022 / 13:41
— Хто цябе натхняў у дзяцінстве-юнацтве?
— Адказ рызыкуе расцягнуцца на шмат старонак. У дзяцінстве найбольш яркі літаратурны след пакінулі героі Джэка Лондана. Найцяжэйшыя выклікі, пераадоленне сябе, барацьба да самага канца. А вобраз Марціна Ідэна наогул надоўга замацаваўся ў маім падлеткавым уяўленні.
З тых часоў спіс прыкметна павялічыўся, ахапіўшы мноства твораў, гістарычных эпох, прафесійных абласцей. Безумоўна, гаворка ідзе і пра людзей, якіх я ведаю асабіста. Не думаю, што змагу скласці шорт-ліст, не ахвяраваўшы прыгажосцю аб'ёму.
Адной з найбольш яркіх гістарычных крыніц натхнення для мяне выступае Эпоха Асветніцтва з яе выбітнымі і смелымі мыслярамі і навукоўцамі, якія служылі праўдзе і асвятлялі свет ведамі.
— Ты знаходзішся абсалютна несправядліва больш за два гады ў следчым ізалятары. Што табе дапамагае трымацца?
— Увесь сакрэт у сэнсах, якія я знаходжу ў сваім бестэрміновым зняволенні. Турма можа быць месцам, якое крадзе жыццё, а можа стаць унікальнай магчымасцю для развіцця сябе. Прычым у абодвух выпадках турэмная камера будзе заставацца маленькім пустым пакоем, ізаляваным ад знешняга свету. Дарэчы, гэта справядліва для любой жыццёвай сітуацыі: мы бачым тое, што хочам бачыць.
Апошнія два гады сталі самым інтэнсіўным перыядам з пункту гледжання стварэння сябе на ўсіх узроўнях: фізічным, інтэлектуальным, эмацыйным, маральным, асобасным.
— Якія думкі ў цябе ўзнікаюць пра справядлівасць усяго таго, што адбываецца? Ці ёсць яна наогул?
— Думкі пра справядлівасць … шчыра кажучы, я не вельмі люблю гэты тэрмін.
Па-першае, таму што гэты тэрмін вельмі шырокі. Гэта пра справядлівы абмен «ты — мне, я — табе»? Або пра гонар і аддаванне «вока за вока»? Або пра справядлівае размеркаванне «мы дзялілі апельсін»?
Па-другое, справядлівасць — гэта заўсёды пра суб'ектыўную ацэнку сітуацыі кожнага з бакоў. А гэта тоіць у сабе небяспеку.
Прывяду просты прыклад. Адбыўся канфлікт. «Умоўная ахвяра» заўсёды перабольшвае атрыманую шкоду, а «умоўны крыўдзіцель» гэтую шкоду заўсёды прыніжае. Гэта псіхалагічны факт. Ахвяра, безумоўна, хоча аднавіць сваю суб'ектыўную справядлівасць, наносячы зваротны ўдар, які іншым бокам будзе ўспрыняты як непамерны і залішні. Ахвяра і крыўдзіцель мяняюцца месцамі. Запускаецца спіраль гвалту, якая праз некалькі ітэрацый будзе мець катастрафічныя наступствы. Вось вам і «справядлівасць». Небяспечна.
Тэорыя гульняў, якая займаецца ў тым ліку падобнымі «задачамі», пераканаўча даказвае, што найбольш устойлівая і эфектыўная стратэгія павінна ўключаць у сябе магчымасць «прабачэння», якое разрывае тое самае замкнёнае кола са зваротных удараў. «Прабачэнне» і прынцып «не рабі іншаму таго, што не хочаш, каб рабілі табе» дазваляюць выбудаваць больш здаровыя і стваральныя адносіны, чым сляпое прытрымліванне ўнутранага пачуцця справядлівасці.
— Турэмнае жыццё — таксама жыццё, у ім ёсць свае змены. Якія падзеі гэтых двух гадоў сталі для цябе самымі важнымі?
— Не магу вылучыць нешта канкрэтнае. За апошнія 24 месяцы я зрабіў велізарны шлях ад абсалютнай пустэчы да дзіўнага сусвету з вялікай колькасцю магчымасцяў. Гэта мноства маленькіх крокаў, якія эвалюцыйна дапаўняюць адзін іншы. Кожны новы дзень здзіўляе новымі магчымасцямі.
— Якая твая філасофія аднаго дня? Падзяліся асноўнымі думкамі, каб можна было адчуць твой дзень у камеры.
— «Філасофія дня» у камеры ці ў вялікім свеце нічым не адрозніваецца. Гэта заўсёды пра выбар — паляжаць або ўстаць, паддацца слабасці або пераадолець сябе. Гэта заўсёды пра ўзровень усвядомленасці — жыць на аўтамаце «інэртна» або пражываць кожную секунду ва ўсёй яе цудоўнасці.
Гэта заўсёды пра асэнсаванасць — тупа існаваць або адшукваць унікальныя для сябе сэнсы ў кожным канкрэтным моманце. Гэта заўсёды пра адносіны з людзьмі — спрабаваць падпарадкаваць або перарабіць ці ж дапамагаць іншым у раскрыцці іх патэнцыялу, радуючыся ўнікальнасці кожнага з нас.
Гэта заўсёды пра магчымасці — не заўважаць іх ці бачыць бясконцую перспектыву развіцця і стварэння.
Калі шчыра, турэмная камера, пад пэўным вуглом, здаецца спрошчанай версіяй вялікага свету, бо абараняе ад бясконцай колькасці раздражняльнікаў, якія адцягваюць нас ад сябе і самога жыцця.
Гэта своеасаблівы трэніровачны лагер, які дазваляе набыць сябе і сваё жыццё з нуля.
— Ты займаешся ёгай у камеры. Што новага ты даведаўся пра сябе?
— Напрыклад, што ступні сінеюць з-за адтоку крыві, калі доўга сядзець у позе лотаса.
Калі сур'ёзна, то ёга для мяне — гэта ў першую чаргу пра развіццё гнуткасці, статычнай вынослівасці, пачуццё балансу.
Па-другое — пра спакой розуму і трэніроўку ўвагі. І я вельмі далёкі ад метафізікі, якую часта ўвязваюць з практыкай ёгі. У іншыя светы не адлятаю.
На мой погляд, ёга не з'яўляецца панацэяй ні для цела, ні для розуму, хоць са сваімі задачамі спраўляецца эфектыўна.
— З якім літаратурным героем ты сябе асацыюеш? І чаму? Дарэчы, у камандзе да цябе ставяцца як да міфалагічнага героя ў вязніцы, які пры гэтым умацоўвае сябе, працягвае развівацца і натхняць іншых людзей.
— Калі шчыра, то ні з якім. Жыццё кожнага чалавека, яго асоба, з'яўляюцца абсалютна ўнікальнымі феноменамі. Я— гэта я, вы — гэта вы. Я не магу асацыяваць сябе ні з кім, бо любое параўнанне акажацца бясконца далёкім ад таго, кім я з'яўляюся ў рэчаіснасці. Ды і карысці ад гэтага не вельмі шмат. Мне падабаецца думаць, што кожны з нас сваім учынкам піша сваю непаўторную гісторыю, героем якой з'яўляецца. Гэта ж нашмат круцей!
— У які колер ты б размаляваў свае думкі?
— Ва ўсе колеры, мне наогул здаецца, што я пачаў заўважаць нашмат больш адценняў і стаў танчэй адчуваць саму тканку жыцця.
***
Сын Віктара Бабарыкі ўтрымліваецца ў СІЗА з 18 чэрвеня 2020 года. Ён праходзіць абвінавачаным па дзвюх крымінальных справах паралельна.
Першую справу вядзе КДБ з моманту затрымання: арт. 243 Крымінальнага кодэкса (ухіленне ад выплаты сум падаткаў і збораў, што пацягнула шкоду ў асабліва буйным памеры). Канчатковае абвінавачванне да гэтага часу не прад'яўленае, справа ў суд не перададзеная.
Другую справу вядзе Цэнтральны апарат Следчага камітэта. Эдуард стаў падазраваным у снежні 2021 года. Абвінавачванне прад'яўленае па частцы 3 артыкула 130 часткі 1 артыкула 293 Крымінальнага кодэкса — гэта «распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай альбо іншай сацыяльнай варожасці» і арганізацыя масавых беспарадкаў. Па гэтым артыкуле Эдуарду пагражае да 20 гадоў.