«Kali nie možaš zabiaśpiečyć siabie praduktami charčavańnia, niama čaho havaryć ab suvierenitecie». Što nie tak z pakazalnaj bitvaj za ŭradžaj
U razhar čarhovaj «bitvy za ŭradžaj» Łukašenka i jahonyja prapahandysty znoŭ zahavaryli pra charčovuju aŭtarkiju i izalacyjanizm. Tłumačym, čamu ŭ 21-m stahodździ takija razvažańni źjaŭlajucca anachranizmam.
05.08.2022 / 18:02
Fota: BiełTA.
Lipień i žnivień — zvykłyja miesiacy, kali łukašenkaŭskaja prapahanda pieraklučajecca na temu ŭborki zbožža ŭ krainie. Dziaržaŭnyja kanały niastrymna dajuć spravazdačy čarhovaj «bitvy za ŭradžaj». Prapahanda nadaje niepraparcyjna vialikuju ŭvahu hetaj halinie ekanomiki, pośpiechi jakoj sumniŭnyja. Susiednija krainy z padobnymi klimatyčnymi ŭmovami spakojna źbirajuć bolšyja ŭradžai.
U Biełarusi Łukašenka asabista inśpiektuje haspadarki i razdaje ŭsim parady. Prapahandysty śledam za im paŭtarajuć, što ŭłady zrabili pravilna, kali ŭziali kurs na padtrymku sielskaj haspadarki. Maŭlaŭ, u śviecie zaraz hoład, a ŭ nas usio budzie dobra, bo my sami siabie zabiaśpiečym. Adnačasova z hetym łukašenkaŭcy krytykujuć tych, chto źviartaje ŭvahu na pakazušnaść «bitvaŭ za ŭradžaj», abvinavačvajučy ich u tym, što jany chočuć prynieści ŭ Biełaruś hoład i razvał.
Pry hetym prapahanda całkam ihnaruje toj fakt, što nijakaha hoładu ci prablem z charčami niama ni ŭ susiednich krainach, ni ŭ Jeŭropie ahułam, a biełaruskaja sielskaja haspadarka prajhraje na fonie susiedziaŭ.
Jašče adna mantra Łukašenki: kali ludzi nie mohuć zabiaśpiečyć siabie praduktami charčavańnia, niama čaho havaryć ab suvierenitecie i niezaležnaści.
Voś što jon kaža:
«Paśla raspadu Savieckaha Sajuza ludzi haładali, jeści nie było čaho. (Nasamreč, heta chłuśnia. Naadvarot, z raspadam SSSR u bolšaści respublik źnik deficyt charčovych tavaraŭ, chacia ekanamičnaja situacyja zastavałasia ciažkaj. — NN)
Kali ludzi nie nakormleny, nie mohuć siabie zabiaśpiečyć praduktami charčavańnia, niama čaho havaryć ab suvierenitecie, niezaležnaści i naohuł ab isnavańni.
Tamu my tady ŭčapilisia ŭ niekatoryja haliny. My zachoŭvali tradycyjnyja našy napramki vytvorčaści, supracoŭnictva, škoły, ale my niamała zrabili dla taho, kab nakarmić i apranuć ludziej. Adsiul raźvićcio sielskaj haspadarki», — skazaŭ Łukašenka na sustrečy z hubiernataram Piermskaha kraja Rasii Dźmitryjem Machoninym.
Tłumačym, čamu takaja izalacyjanisckaja łohika nie pracuje ŭ sučasnym śviecie.
Impart charčavańnia nie abaviazkova aznačaje, što krainie pahražaje hoład ci niebiaśpieka. Nasamreč, mnohija z najbujniejšych u śviecie krain-imparcioraŭ charčavańnia taksama źjaŭlajucca adnymi z samych bahatych u śviecie. Siarod ich ZŠA, Kitaj, Niamieččyna, Japonija i Vialikabrytanija.
Važna adznačyć, što krainy-imparciory spakojna mahli b siabie zabiaśpiečyć charčavańniem, kali b jany pastavili takuju metu. Ale ŭ hetym prosta niama ekanamičnaha sensu. Charčavańnie impartujecca dla stvareńnia bolšaj raznastajnaści dla spažyŭca, a nie dla praduchileńnia hoładu siarod nasielnictva. Bolšaja raznastajnaść charčavańnia harantuje lepšuju jakaść žyćcia, a taksama źjaŭlajecca prykmietaj dabrabytu.
Naprykład, ZŠA — adzin z najbolšych u śviecie vytvorcaŭ syroŭ. Ale amierykancy vyrablajuć pieravažna čedar, pradajuć jaho ŭ inšyja krainy i ŭ svaju čarhu zakupajuć u Jeŭropie syry inšych hatunkaŭ, kab u spažyŭca byŭ šyroki vybar.
Sama ideja, što niejkaja kraina pavinna imknucca da aŭtarkii ŭ sielskaj haspadarcy, absurdnaja. Biełaruś, pry ŭsim žadańni, nikoli nie zabiaśpiečyć siabie avakada ci limonami, albo śviežaj trapičnaj sadavinoj ŭ zimni pieryjad.
Isnuje i takaja reč, jak śpiecyjalizacyja vytvorčaści. Krainy fakusujucca na vytvorčaści taho, što ŭ ich atrymlivajecca tańniej abo jakaśniej, čym u kankurentaŭ. Naprykład, čysta tearetyčna, pry vialikim žadańni ŭmoŭnaja Polšča mahła b pasprabavać całkam zabiaśpiečvać siabie ŭłasnymi abrykosami. Ale jakoj była b cana i jakaść hetych abrykosaŭ? Viadoma, praściej i efiektyŭniej vyraścić bolš jabłyk, pradać ich, a na ŭtarhavanyja hrošy kupić abrykosy ŭ Italii ci Uźbiekistanie.
Navat takija vialikija ahravytvorcy, jak Brazilija (jakaja pradaje charčoŭ u razy bolš, čym kuplaje), nie imkniecca vyroščvajuć u siabie ŭsio. Naprykład, Brazilija źjaŭlajecca vialikim imparcioram pšanicy, chacia čysta tearetyčna mahła b i sama jaje vyroščvać. Brazilcy dobra razumiejuć, što ŭ ramkach mižnarodnaha padziełu pracy bolš efiektyŭna zavozić pšanicu z susiedniaj Arhienciny, a samim zasiarodzicca na vyroščvańni i eksparcie značna bolš prybytkovych dla Brazilii kultur — kukuruzy i soi. I Brazilija ad hetaha nie stanie mienš niezaležnaj.
Śpiecyjalizacyja krain zaležyć nie tolki ad klimatu, ale i ad charaktaru tavarnaha rynku, kampietencyj biznesu, koštu rabočaj siły i łahistyki, nacyjanalnych asablivaściaŭ u popycie na pradukty charčavańnia.
Isnuje i takaja reč, jak siezonnaść. I kłasičny prykład tut bulba. U Biełarusi časta možna sustreć impartnuju maładuju bulbu. Ale nie tamu, što ŭ Biełarusi nie mohuć vyroščvać bulbu, a tamu, što ŭ roznych rehijonach bulba moža raści ŭ roznyja siezony. I zaŭsiody lepš, kab u čałavieka byŭ dostup da śviežych praduktaŭ.
Jość pradukty, jakija Biełaruś budzie zaŭsiody vymušanaja impartavać i ad impartu jakich admaŭlacca nieracyjanalna. Viadoma, što my zaŭsiody budziem zavozić banany i kakosy, i ničoha trahičnaha ŭ hetym niama. Nierazumna marnavać siły i resursy na vytvorčaść u našaj krainie taho, što ŭžo daŭno i paśpiachova vyrablajecca ŭ inšych krainach. Praściej heta kupić na hrošy, atrymanyja ad ekspartu našych tavaraŭ.
Kali ahraryi intehravanyja ŭ suśvietny handal, kali kraina impartuje niejkija pradukty, heta nijak nie abmiažoŭvaje suvierenitet, a, naadvarot, uzmacniaje jaho. U takoj krainy bolš šyroki vybar mahčymaściaŭ, bo rynak praduktaŭ kankurentny, ty možaš kuplać u roznych vytvorcaŭ. Kraina mienš zaležyć ad kapryzaŭ manapalistaŭ i ŭnutranych prablem (u vyhladzie nieŭradžajnaści ci palityčnaj niestabilnaści). Takaja dziaržava moža bolš hnutka reahavać na hłabalnyja kryzisy i vykliki.
Fota: BiełTA.
A voś kali ty aryjentuješsia vyklučna na ŭnutrany rynak albo na rynak krainy ź impieryjalistyčnymi ambicyjami, jakaja vykarystoŭvaje handal jak hieapalityčnuju zbroju, składvaješ usie jajki ŭ adzin košyk, dy jašče na 100% zaležyš ad hetaj krainy ŭ enierharesursach — to tut ty realna nie možaš pretendavać na samastojnaść.