Bulon na vadzie ź niabožčyka i plavok u znak pavahi: dziŭnyja afrykanskija tradycyi
Afrykanski kantynient nasialajuć raznastajnyja plamiony, niekatoryja ź ich da siońnia zachavali staražytnyja tradycyi i rytuały. Dla čužoha čałavieka jany padajucca vielmi dziŭnymi.
24.04.2023 / 20:25
Plaŭki ŭ znak pavahi
Pradstaŭniki plemieni masai pry sustrečy i raźvitańni tradycyjna spačatku plavali ŭ ruku, a potym jaje praciahvali dla pocisku. Heta ličycca znakam pavahi i davieru. Kali jany addajuć niejki pradmiet, papiarednie plunuŭšy na jaho, heta taksama śviedčyć pra pavahu. Kali naradžajecca dzicia, to ŭsie členy siamji plujuć na niemaŭla, kab pažadać pośpiechu i daŭhalećcia. U dzień viasiella, kab pažadać ščaślivaha šlubu, baćka niaviesty pluje joj u łob.
Taki zvyčaj tłumačycca trapiatkim staŭleńniem da vady, jakoj u tych krajach, dzie žyvuć masai, niedastatkova. Ślina — taksama vada. Plujučy, jany jak by dzielacca samym kaštoŭnym.
Mužčyny plemieni masai ŭ svajoj vioscy ŭ Kienii. Fota: Wikimedia Commons
Skački cieraz vałoŭ
U plemieni chamar isnuje tradycyja «biehu pa bykach». Praź jaje prachodziać chłopcy, jakija dasiahnuli paŭnalećcia, kab atrymać dazvoł na žanićbu. Bykoŭ vystrojvajuć u šerah, a junak pavinien čatyry razy prabiehčy pa ich śpinach, što davoli składana, bo žyvioły nie stajać na miescy, a ŭvieś čas ruchajucca.
Kožnamu dajecca try sproby. Kali nie atrymlivajecca, to nastupny raz možna pasprabavać tolki praz hod. Paśla paśpiachovaha prachodžańnia cyrymonii chłopiec atrymlivaje ŭ padarunak ad baćki svaju pieršuju karovu, ličycca darosłym i moža šukać sabie žonku.
Inicyjacyja bojem
U inšaha afrykanskaha plemieni, fułani, dla taho, kab ličycca mužčynam i atrymać dazvoł na vałodańnie svojskaj žyviołaj i žanićbu, treba prajści praz rytualny boj (šaro). U im udzielničajuć dva chłopcy. Kožny pavinien nanieści pa try udary doŭhimi kijkami. Toj, chto naniasie bolš mocnyja ŭdary i pry hetym sam mienš pakryvicca pry atrymańni ŭdaru ŭ adkaz, pryznajecca pieramožcam.
Na rytuał źjazdžajucca pradstaŭniki roznych kłanaŭ. Jany nazirajuć za chodam pajadynku i vyrašajuć, ci možna pryznać chłopčyka mužčynam.
Kali dvoje darosłych mužčyn imknucca ažanicca z adnoj i toj ža žančynaj, to jany taksama prachodziać praz taki boj. Kali ŭ žanicha niama sapiernika, to jaho bjuć starejšyny hramady. Viasielle admianiajecca, kali žanich nie prajaviŭ dastatkovaj vytrymki.
Dva mužčyny plemieni fułani. Fota: Wikimedia Commons
Cyrymonija chvieta
Heta cyrymonija inicyjacyi chłopcaŭ raspaŭsiudžanaja ŭ naroda kosa, jaki žyvie ŭ Paŭdniova-Afrykanskaj Respublicy. Chłopčyki pakidajuć rodny dom i pasialajucca na niekalki zimovych miesiacaŭ u asobnym miescy pad nahladam starejšaha. Za hety čas jany prachodziać roznyja vyprabavańni na tryvałaść. Časam jany byvajuć vielmi niebiaśpiečnymi.
Padčas abradu chłopcy farbujucca ŭ bieły koler piasčanikam, kab adahnać złych duchaŭ. Abaviazkovaj častkaj abradu źjaŭlajucca tancy. Padčas ich chłopcy ruchajucca jak byki, fyrkajuć i varočajuć hałovami.
Viasnoj ich čakaje novaje vyprabavańnie — abrazańnie. Pry hetym nie vykarystoŭvajecca nijakaj dezynfiekcyi.
Paśla zaviaršeńnia cyrymonii ŭsie materyjały i kaściumy, u tym liku dom, u jakim jany žyli, spalvajucca. Zatym chłopcaŭ advodziać da raki dla ačyščalnaha kupańnia. Pa darozie ich bjuć. Pry hetym chłopcy ni pry jakich abstavinach nie pavinny aziracca.
Biełuju farbu zmyvajuć u race. Pa viartańni im namazvajuć cieła čyrvonaj hlinaj, jakuju jany pavinny nasić try miesiacy, pierš čym jaje možna budzie zmyć. Paśla hetaha chłopcy ličacca mužčynami i mohuć svabodna ažanicca.
Chłopcy naroda kosa padčas cyrymonii chvieta. Fota: Fejsbuk-staronka Afrikanswiss
Konkurs mužčynskaj pryhažości
U zhadanaha vyšej plemieni fułani jość jašče adzin vielmi dziŭny abrad — hierevol. Jon pravodzicca štohod i praciahvajecca siem dzion. Jaho jašče možna nazvać konkursam pryhažości siarod mužčyn. Junaki na śviata nanosiać sabie dziŭny makijaž, nadziavajuć paradnyja stroi, a hałovy prykryvajuć śpiecyjalnaj šapkaj-fulbie.
Paśla hetaha jany ŭsie vystrojvajucca ŭ adnu liniju, tancujuć, śpiavajuć i spaborničajuć pamiž saboj u pryciahnieńni ŭvahi dziaŭčat.
Kryteryjami pryhažości dla dziaŭčat źjaŭlajucca strojnaść partniora, jaho vysoki rost, biełyja vočy i zuby. Tamu ŭdzielniki vielmi časta zakatvajuć vočy i skalacca, kab padkreślić hetyja charaktarystyki.
U konkursie ŭdzielničajuć jak niežanatyja, tak i žanatyja mužčyny, jakija šukajuć sabie jašče adnu žonku (u fułani dazvalajecca mieć čatyroch).
Mužčyny padčas abradu Hierevol. Fota: Wikimedia Commons
Bulon na vadzie ź niabožčyka
U plemieni čeva, jakoje žyvie ŭ Małavi, była tradycyja, źviazanaja z pachavańniem. Paśla śmierci niabožčyka adnosiać u śviaščennaje miesca, dzie ź jaho cieła, pierarezaŭšy horła, źlivajuć usiu kroŭ i vydalajuć vantroby. Paśla hetaha niabožčyka abmyvajuć i na hetaj samaj vadzie hatujuć paminalnuju viačeru. Sens tradycyi — adharadzić členaŭ plemieni ad złych duchaŭ śmierci.
Taniec z ahniom
U plemieni san, jakoje žyvie ŭ Namibii, Batsvanie i Anhole, raspaŭsiudžany dziŭny rytualny taniec, jaki ličycca adnym z samych važnych plemiannych tradycyj. Usia hramada źbirajecca vakoł vohnišča pad kiraŭnictvam znacharaŭ i starejšyn. Taniec vykonvajecca ŭ stanie transu. Pad ciažki rytm barabanaŭ tancory pavolna ruchajucca ŭ napramku ahniu i pastupova pačynajuć tancavać na vuhlach.
Jany biaruć vuholle hołymi rukami i prykładajuć da roznych častak cieła. Pry hetym tancory nie demanstrujuć nijakaha vyražeńnia bolu. Takim čynam znachary sprabujuć vylečyć fizičnyja chvaroby ŭ svaim plemieni, vyhnać złych duchaŭ, jakija vyklikajuć reŭnaść, hnieŭ i kanflikty.
Hubnyja płaściny
U plemieni mursi, jakoje žyvie izalavana ŭ Efiopii, bytavała tradycyja źmiaščeńnia ŭ nižniuju hubu dziaŭčynki draŭlanaj płaściny. Rytuał vielmi balučy. Jaho pravodzić maci ci babula, kali dziaŭčynka dasiahaje 15 hadoŭ. Spačatku vydalajucca dva, a časam navat i čatyry piarednija nižnija zuby. Zatym u nižniaj hubie robiać nadrez 1—2 santymietry. U razrez ustaŭlajecca probka na toj čas, pakul huba nie zažyvie. Praz 2—3 tydni ŭstaŭlajecca pieršaja taleračka dyjamietram da 4 santymietraŭ. Potym jaje rehularna mianiajuć na bolšuju. Tak pastupova huba raściahvajecca.
Hetaja tradycyja raniej isnavała šmat u jakich narodaŭ Afryki, ale da našych dzion zachavałasia tolki ŭ mursi i ich susiedziaŭ — plemieni mury.
Kožnaja žančyna sama stvaraje z hliny svaju talerku i ŭpryhožvaje jaje arnamientam. Ale hetaja tradycyja nie maje abaviazkovaha charaktaru. Kožnaja dziaŭčynka vyrašaje sama, budzie jana nasić talerku, ci nie.
Žančyna mursi z talerkaj u hubie. Fota: Wikimedia Commons
Čytajcie jašče:
Haściavy šlub i šmatmužniaja žonka: dziŭnyja siamiejnyja adnosiny
Pihmiei, malaryja i palihamija. Biełaruska raskazała pra žyćcio na afrykanskim ekvatary