«Nie viedaješ, chto pryjdzie na sustreču, paciarpieły abo cichar». Hutarym z dakumientatarkami katavańniaŭ
«U 2020-m ja sprabavała znajści siłavikam apraŭdańnie, maŭlaŭ, jany niadrennyja ludzi, prosta ŭ ich prablemy ź psichikaj, moža, žyćcio nie skłałasia», — dzielicca adna z surazmoŭcaŭ. Słuchać pra aryšty i źbivańnie — ich praca. Pahutaryli z dakumientatarkami Mižnarodnaha kamiteta pa rasśledavańni katavańniaŭ u Biełarusi pra toje, jak niekalki hadoŭ jany raspytvajuć achviar represij.
19.07.2023 / 09:24
Taćciana Carova: Pierad adjezdam z krainy nie mieli času raźvitacca z rodnymi i sabrać čamadany
Zaŭsiody była čałaviekam z abvostranym pačućciom spraviadlivaści, zastupałasia za słabych. Pa stanie na 2020-y pracavała fitnes-trenierkaj, cikaviłasia psichałohijaj — ja psichołah pa adukacyi. Nikoli b nie dumała, što mianie zakinie ŭ pravaabaronu.
Ale 10 žniŭnia 2020-ha zatrymali majho muža. My jechali pa Minsku, i kala Družnaj nas spyniła mašyna DAI, jak my dumali, dla pravierki dakumientaŭ. Kali my spynilisia, da nas padbiehli piać amapaŭcaŭ i pačali vyciahvać z mašyny mianie, muža i jaho siabra.
Biez tłumačeńnia pryčyn ich zatrymali i źvieźli, mianie taksama chacieli zatrymać, ale adpuścili. Čatyry dni ja nie mahła znajści muža, a potym akazałasia, što jaho źvieźli ŭ Zavodskaje RUUS, usiu noč katavali i paśla hetaha advieźli ŭ žodzinskuju turmu. Praź niekalki dzion, kali zatrymanych stali masava vypuskać, adpuścili i majho muža.
Potym ja pabačyła, što ŭ kamitet šukajuć vałancioraŭ, i padałasia tudy: maŭlaŭ, treba znajści ŭsich złačyncaŭ! A praź niekalki miesiacaŭ mnie prapanavali tut štatnuju pracu.
Taćciana Carova. Fota: archiŭ surazmoŭcy
My ŭtvarylisia ŭ žniŭni 2020-ha i adrazu ž pačali aktyŭna dakumientavać katavańni, bo płyń achviar była vialikaja, časam pravodzili pa try-piać intervju štodzień.
Tady jašče nie sutykalisia z palityčnymi kryminalnymi spravami, tolki z administracyjnymi, i pracavali tak šmat, jak mahli. Potym vyrašyli, što treba ad kolkaści pierachodzić da jakaści, stali naviedvać roznyja treninhi, prachodzili navučańnie ŭ zamiežnych partnioraŭ ź vialikim dośviedam. Pracujem ciapier nie tolki z tymi, chto adsiedzieŭ sutki, ale i z eks-palitviaźniami, taksama z tymi, kaho adpuścili z-pad varty na čas abskardžvańnia prysudu i chto praz heta zdoleŭ źbiehčy, robim rasśledavańni pra katavańni.
Kali my jašče byli ŭ Minsku, pracavali ŭ ofisie ŭ centry horada, to sustrakalisia ź ludźmi i dakumientavali ich historyi. Było duža strašna, bo nikoli nie viedaješ, chto pryjdzie na sustreču, paciarpieły abo cichar.
Taksama treba było nie vydać miesca, dzie znachodziŭsia ofis, kab potym nas nie nakryli «maski-šou». Zvyčajna my sustrakalisia ź ludźmi va ŭmoŭnym miescy, i potym ja supravadžała ich u ofis.
Takoje napružańnie stamlała. Spačatku zdavałasia, što my chutka pieramožam i ŭsich vinavatych pryciahnuć da adkaznaści. Ciapier ža heta ŭsio vyhladaje naiŭnym, razumieješ, što heta nie stamietroŭka, a zabieh na doŭhuju dystancyju. I ŭsio roŭna važna źbirać infarmacyju pra katavańni, kab jana nie źnikła, bo ź ciaham času ludzi niešta zabyvajuć. U vyniku hetaja infarmacyja musić trapić u niezaležnyja i niepraduziatyja sudy, i ŭžo ciapier niekalki dziasiatkaŭ takich spraŭ rasśledujecca pa pryncypie ŭniviersalnaj jurysdykcyi.
My źjechali ź Biełarusi ŭsioj kamandaj 15 sakavika 2021 hoda, na pieršym mahčymym avijarejsie. HUBAZiK zatrymaŭ adnaho našaha supracoŭnika i pad katavańniami vybiŭ u jaho infarmacyju, praź jakuju my akazalisia ŭ niebiaśpiecy.
My nie vybirali, kudy budziem emihravać, a palacieli na tym samalocie, što byŭ pieršym, navat nie mieli času raźvitacca z rodnymi i sabrać čamadan.
«Raniej u mianie byli ružovyja akulary, ale potym zvykły śviet abrynuŭsia»
Da 2020 hoda nie mahła sabie ŭjavić, što mohuć adbyvacca takija źvierstvy, i na ich adreahavała šokam.
Naprykład, mocna ŭražvali historyi, kali ździeki tyčylisia nie tolki asnoŭnaj achviary, ale i jaje blizkich, dziaciej. Ci kali ty dakumientuješ katavańni pa kryminałcy i daviedvaješsia pra toje, jak uładkavany turemny śviet — dla zakonapasłuchmianaha čałavieka hetyja rečy časam za miežami razumieńnia. Abo kali čuješ pra jaŭny sadyzm.
Sprabuješ zrazumieć, što ruchała tymi, chto ŭdzielničaje ŭ katavańniach. U ich asablivy typ asoby? Na ich niechta paŭpłyvaŭ? Pahružaješsia ŭ heta i šukaješ łahičnaje tłumačeńnie, čamu zdarylisia hetyja źvierstvy, ale nie znachodziš.
Mnie zdajecca, heta robiać traŭmavanyja ludzi dziela samaśćviardžeńnia za košt inšych, tamu spahaniajuć na ludziach svaju ahresiju i niezadavolenaść žyćciom. Praz ździeki jany sprabujuć pastavić siabie na ŭzrovień vyšej, čym ich achviara. A jość i prosta sadysty, chto atrymlivaje zadavalnieńnie ad ździekaŭ ź inšych, jany katujuć ludziej nie pa zahadzie, a prosta tamu što im heta ŭ kajf.
Miarkuju, što ŭ niekatorych ludziach na tym baku jość niešta čałaviečnaje, trochi sumleńnia. Ale praz svoj strach i maładušnaść jany praciahvajuć rabić toje, što robiać. Im heta nie nadta padabajecca, ale pamiž svajoj vyhadaj i inšym čałaviekam jany vybirajuć siabie.
Zdavałasia, što ja vielmi mocnaja i stresaŭstojlivaja, i maja psichika zdolnaja vytrymać hetuju pracu. Ale nasamreč isnuje traŭma śviedki, i jana adbyvajecca ŭ tym liku tady, kali ty rehularna słuchaješ pra katavańni i hvałt. Časam raskazvajuć takoje, što nie ŭjaŭlaješ, jak heta moža adbyvacca, bo heta vychodzić za miežy ŭspryniaćcia śvietu. Da 2020-ha ŭ mianie byli ružovyja akulary, zdavałasia, što ŭsio ŭ śviecie cudoŭna. Ale potym zvykły śviet abrynuŭsia i ja pačała hladzieć na ŭsio inšymi vačyma.
Mocna pieraaceńvaješ kaštoŭnaści, tvaja asoba transfarmujecca. U niejki momant zaŭvažaješ u siabie prykmiety vyharańnia i razumieješ, što ciapier musiš dapamahać samomu sabie. Bo kali prapuskać kožnuju historyju praź siabie, ty albo zvarjacieješ, albo vyharyš tak, što nie zdoleješ praciahvać hetuju pracu. Tamu kožny dakumientatar, navat kali jon dobra siabie adčuvaje, maje ŭłasnaha psichołaha. Mnie vielmi dapamahaje, što jość taki čałaviek, kamu možna vykazacca.
Raniej ja była vielmi miakkaj i hibkaj, vielmi naiŭnaj i z adkrytaj dušoj. Ale kali ty rehularna čuješ pra žudasnyja rečy, pačynaješ pryhladacca da ludziej i mienš im daviarać, nie tak časta padpuskaješ ludziej da siabie blizka, dzielišsia važnaj infarmacyjaj tolki z pravieranymi ludźmi.
Ja stała bolš cyničnaj. Kali raniej była hatovaja dapamahać usim i ŭ luboj situacyi, to ciapier nie chaču rastračvać svaju enierhiju na tych, kamu praściej vyrašyć pytańnie z majoj dapamohaj, ale chto i sam daŭ by rady. Heta režym samazachoŭvańnia.
«U pieršuju čarhu treba dapamahać sabie, i tady ty budzieš u resursie, kab dapamahać inšym ludziam»
Z adnaho boku, ja lublu toje, što rablu. Ale ź inšaha, kali praca adbyvajecca ŭ takim chutkim tempie i tak stresava, časam chočacca zapavolicca i pabyć sam-nasam z saboj, prysłuchacca da svaich žadańniaŭ. Kab rabić hetuju pracu, my vielmi časta vymušanyja achviaravać niečym svaim: kamunikacyjaj ź blizkimi, chobi, — bo elemientarna niama času na siabie. U nas jość i zapłanavanyja spravy z dakładnym dedłajnam, i rečy, jakija treba vyrašyć tut i ciapier. Časam ty z ranku da viečara pahružany ŭ pracu, i navat kali ŭ ciabie vychadny, tabie mohuć pisać pa źviazanych ź joj pytańniach. Tak ty pračynaješsia z dumkami pra jaje, zasynaješ z dumkami pra jaje, i časam zdajecca, što ŭsio tvajo žyćcio pieratvaryłasia ŭ sucelnuju pracu.
Zvyčajna ludzi, asabliva mužčyny, starajucca padčas intervju trymać emocyi pad kantrolem, nie žadajuć pakazacca słabymi. Ale nasamreč tembr hołasu, žesty i mimika vydajuć ich stan, časam čałaviek pačynaje niervova kuryć abo paciepvacca. Kali bačyš takija prykmiety taho, što čałavieku nie nadta dobra, patrochu viadzieš razmovu ŭ inšy bok, daješ surazmoŭcu adpačyć, i paśla takoha pierapynku sprabuješ pa-novamu padyści da składanaj temy.
Paśla hutarki paciarpiełyja časta mnie pišuć, časam dziakujuć i kažuć, što, akramia mianie, im bolš nie było kamu raspavieści svaje historyi. Niechta maŭčyć praz soram, niechta — praź vinavataść, časam prosta niama z kim pahutaryć. Byvaje, ludzi nie raskazvajuć blizkim pra katavańni, bo bajacca ich traŭmavać abo pačuć ad ich paproki ci naśmiešku. Časam achviary katavańniaŭ nie hatovyja pra ich raskazvać navat samym blizkim ludziam. Čužomu čałavieku, moža być, praściej adkrycca, bo ty viedaješ, što dalej tabie nie treba ź im iści pa žyćci. Heta jak razmova dvuch spadarožnikaŭ, tolki spadarožnik jašče moža kamuści vydać tvoj sakret, a ŭ našym vypadku my padpisvajem pahadnieńnie ab kanfidencyjnaści.
Adkul u ich vina i soram? Časta ludzi, jakija prajšli praz katavańni, pačynajuć siabie abvinavačvać u tym, što paciarpieli: maŭlaŭ, jany nibyta vinavatyja, što nie siadzieli doma i pajšli na mitynh, nibyta jany sami naprasilisia na katavańni. A kali mieła miesca pahroza seksualnym hvałtam, ludzi mohuć adčuvać mocny soram: im zdajecca, što vinavaty nie siłavik, a jany, što siłavik ich zhańbiŭ.
U minułym hodzie ŭ mianie naźbirałasia mocnaja stomlenaść, było adčuvańnie, što vyharaju. Dumała, ci nie darma ŭsio heta rablu, apuskalisia ruki. Ale pieramieny dakładna niekali adbuducca, i viera ŭ toje, što heta zdarycca i naša praca spatrebicca, duža padbadziorvaje i dapamahaje praciahvać.
Hetuju pracu ciažka rabić. Jakim by mocnym čałaviekam ty ni byŭ, usio roŭna znojducca rečy, jakija buduć prabivać ciabie da śloz, i potym ty doŭha zastaješsia va ŭzbudžanym stanie. U nas jość pryncyp, što ŭ pieršuju čarhu treba dapamahać sabie, tolki tady ty budzieš mieć resurs, kab dapamahać inšym ludziam. Treba stavić barjer i raźmiažoŭvać pracu, dzie ty hatovy dapamahać ludziam, i adpačynak, dzie ty pieraklučaješsia i hatovy radavacca žyćciu, kab ty taksama nie loh na ałtar i nie padumaŭ praź niejki čas, na što syšło tvajo žyćcio.
Kaciaryna: Chacieła pajści z vulic, bo na pratestach mianie pačali paznavać amapaŭcy
Da 2020-ha ja nie była źviazanaja z pravaabaronaj i nie ŭjaŭlała, što takaja śfiera isnuje. Mnie było trochi za 20, vučyłasia na čaćviortym kursie ŭniviersiteta i pracavała ŭ rekłamie. Chadziła na pratesty, dzie mianie dvojčy zatrymlivali. Upieršyniu heta zdaryłasia 14 lipienia 2020 hoda, u dzień, kali Viktara Babaryku nie zarehistravali kandydatam u prezidenty. Nie źbirałasia nikudy vychodzić [na pratest], dumała, što heta było b niejkim mazachizmam, ale nie ŭtrymałasia i ŭsio-taki vyjšła, mianie zatrymali. 8 vieraśnia 2020 hoda trapiłasia znoŭ.
Kamitet uźnik u žniŭni 2020 hoda, i ja pracuju ŭ im z samaha pačatku. Prosta pabačyła, što arhanizacyi patrebnyja vałanciory, i padała zajaŭku. Tady nie razumieła, nakolki heta surjozna i čym budziem zajmacca, aktyŭna ŭdzielničała ŭ pratestach i chacieła źmianić kirunak dziejnaści, pajści z vulic. Bo dachodziła da taho, što na pratestach mianie pačali paznavać amapaŭcy, takoje trochi pužaje.
Dla nas praviali anłajn-treninh pa tym, jak dakumientavać katavańni, ale ŭsio roŭna ja nie razumieła, nakolki heta budzie ciažka i adkazna. Spačatku pracavała jak vałancior, rabiła niekalki intervju na miesiac, a potym mnie prapanavali štatnuju pracu. Stała rabić niekalki dziasiatkaŭ hutarak na miesiac, i heta było ciažka, bo intervju zaŭsiody vielmi emacyjnyja.
Nalepka ŭ Minsku. 2020 hod. Archiŭnaje fota
Mnie spadabałasia hetaja praca tym, što jana praktyčnaja, bačny jaje vyniki. Ty vysłuchoŭvaješ ludziej, i heta dapamoha ŭ niejkim sensie. Jany vyhavorvajucca, pakul majuć śviežyja ŭspaminy, ty heta dakumientuješ, i ŭ budučyni jany spatrebicca. Paličyła, što heta bolš karysna, čym vychad na vulicu, i bolš biaśpiečna, chacia, kali pačała pracavać, z vulic da kanca nie pajšła.
Tady adčuvała, što dziakujučy hetaj pracy ja datyčnaja da čahości važnaha, dapamahaju ludziam, nibyta rablu pieramohu bližejšaj. Ciapier zdajecca, što hetaja sprava dapamahaje mnie nie addalacca ad domu, ad momantu, kali ja tudy viarnusia. Atrymlivajecca komba: hetaja sprava mnie padabajecca i dapamahaje adčuvać, što navat praz try hady ja nie biaździejničaju.
Uśviedamlaju, nibyta z kožnym intervju ŭłasnymi rukami rablu sabie šlach dadomu. Ale ciapier, praz try hady, jašče i adčuvaju, nakolki hetaja praca naškodziła majoj psichicy i jak jana padzialiła majo žyćcio na da i paśla.
Raniej my dakumientavali ŭ Minsku, pakul naša kamanda nie była vymušanaja źjechać. Pracavali ŭ pastajannym stresie: dojdzie čałaviek da nas ci nie, ci projdzie ŭsio biaśpiečna? Zdajecca, tady jašče nie zaŭvažała, jak stres upłyvaje na psichiku, rabiła pa 30 intervju na miesiac i pastajanna była ŭ mituśni. Ciapier, u emihracyi, dakumientuju nie tak šmat, bo stała składaniej znachodzić novych ludziej ź ich historyjami. Ludzi čaściej traplajuć nie na sutki, a na doŭhi termin źniavoleńnia.
«Čałaviek u našaj dziejnaści zaŭsiody na pieršym miescy»
U pačatku zanadta lohka staviłasia da hetaj dziejnaści, ale heta nie datyčyła pieražyvańniaŭ achviar. Umoŭna kažučy, paciarpieły vyjšaŭ na volu i adrazu pajšoŭ na sustreču da ciabie, i siadzić pierad taboj ź pierabintavanaj hałavoj, i ty na ŭłasnyja vočy bačyš nastupstvy katavańniaŭ.
Ciapier my zbolšaha pracujem anłajn, i heta zusim inšyja adčuvańni. Taksama ludzi zvyčajna nie źviartajucca da ciabie adrazu paśla źniavoleńnia, a biaruć čas na toje, kab pryjści ŭ siabie, i tamu ty nie bačyš nastupstvaŭ ich traŭmaŭ. Kali ž čałaviek siadzić pierad taboj, ty bačyš spustošanaść i ślozy ŭ jaho vačach, musiš niejak reahavać na heta — padtrymać, źmianić temu. Žyvy kantakt zaŭsiody lepšy za anłajn-hutarku, bo tak ty lepš adčuvaješ čałavieka, ale, kali paciarpieły siadzić pierad taboj, jaho bol jašče macniej na ciabie ŭpłyvaje.
Tamu hutarki z achviarami — nie asnoŭnaja častka našaj pracy, zbolšaha zajmajemsia analitykaj. Ale ŭsio roŭna my akružanyja tekstami pra žorstkaje staŭleńnie da ludziej, pra katavańni, tamu ja zajmajusia ź psichołaham. Hutarym ź joj zbolšaha nie pra mianie, a pra achviar: ci pravilna ja padtrymała čałavieka padčas intervju, jak mušu siabie pavodzić u toj ci inšaj situacyi.
Adčuvaju, što ja ŭ pastajannym stresie, bo niepasredna kamunikuju z achviarami katavańniaŭ, hetaja infarmacyja zaŭsiody ŭ maim telefonie, telehramie, sihnale. U niejki momant pačała ŭsprymać svoj telefon jak voraha. Starajusia nie zachodzić na pracoŭnyja akaŭnty paśla šaści viečara i potym adčuvaju tryvohu: raptam niešta zdaryłasia i kamuści treba dapamahčy? Składana adździalać pracoŭny čas ad asabistaha, ale sprabuju da hetaha pryvučvacca.
Raniej mahła pryznačać intervju na subotu ci niadzielu, kali surazmoŭcu tak było zručniej. Ciapier pryniała rašeńnie, što chacia b dva dni na tydzień mušu ŭvohule nie pracavać i nie zabivać usim hetym hałavu. Chacia čałaviek u našaj dziejnaści zaŭsiody na pieršym miescy.
Jašče da 2020-ha mieła absesiŭna-kampulsiŭny razład, i, mahčyma, jon uzmacniajecca praz maju pracu, abo jana jak minimum nie robić maju situacyju bolš lohkaj. Tak što padtrymlivaju psichiku z dapamohaj lekaŭ.
My nie raz abmiarkoŭvali z kalehami, jak hetaja praca na nas paŭpłyvała. Isnuje paniaćcie vikarnaj traŭmy, kali tabie škodzić kamunikacyja z paciarpiełymi, i ja adčuvaju jaje ŭpłyŭ na svaju psichiku. Praź mianie prajšli sotni historyj. Intervju doŭžycca ad hadziny i moža dachodzić da šaści-vaśmi hadzin, i ja niejak zrazumieła, što kali skłaści ŭsie aŭdyjadarožki maich hutarak, atrymajecca šmat dzion raskazaŭ pra źbivańni i katavańni, jakija ty prasłuchaŭ.
U mianie źniziŭsia ŭzrovień talerantnaści da hvałtu. Historyi pra adzin udar kułakom ciapier zdajucca niečym łajtovym. Na žal, mianie ŭžo składana prabić na emocyi čymści mienšym za pierałomy abo inšyja surjoznyja traŭmy, voś takija pabočnyja efiekty pracy.
Ale dla mianie hałoŭnaje, što našaj arhanizacyi važny kožny vypadak, u tym liku i tyja, dzie byŭ adzin udar ci šturšok.
«U 2020-m sprabavała znajści siłavikam apraŭdańnie, maŭlaŭ, jany niadrennyja ludzi»
U nas pracuje prezumpcyja davieru da achviary, i nie maje značeńnia, što raskazvaje čałaviek. Ale my zaŭsiody prosim paciarpiełych pakazać nam dakumienty, kali heta mahčyma, naprykład, kvitki ab apłacie za charčavańnie. Usio heta dapamahaje vieryfikavać ich historyi, ale časta takich dakumientaŭ moža i nie być.
Napeŭna, łahična, što ŭ ludziej padaje cikavaść da represij. Kali pačałasia vajna, moj psichołah skazaŭ, što ludzi nie mohuć pastajanna być na piku aktyŭnaści, z časam jany da ŭsiaho pryvykajuć, i tolki nasamreč hučnyja padziei mohuć znoŭ pryciahnuć ich uvahu. Tamu zrazumieła, što ludzi stamlajucca i bolš sił addajuć ułasnamu žyćciu.
Radaja za tych, chto nie vypadaje z navin, chodzić na tematyčnyja mierapryjemstvy, ale nie asudžaju i tych, chto praz hod-dva vyrašyŭ skłaści ruki. Luboje naša rašeńnie čymści abumoŭlenaje. Mahčyma, takoha čałavieka abaraniaje jaho psichika, bo kali jon praciahnie aktyŭničać, jamu stanie duža drenna, tamu jon robić pierapynak.
Ja žyvu ŭ Hruzii. Niadaŭna jechała aŭtobusam i była śviedkaj, jak hruzin pačaŭ kryčać na čałavieka słavianskaj źniešnaści: maŭlaŭ, jamu niepryjemna jechać ź im na susiednich miescach. Chłopiec ustaŭ sa svajho miesca. Mianie hetaja situacyja duža aburyła: a što kali hety hruzin i mianie prymusić syści? Ja nikudy nie pajdu, ja zapłaciła za prajezd i maju prava tut siadzieć!
Lubaja niespraviadlivaść mianie vielmi aburaje. I hetaja situacyja ŭ aŭtobusie mnie pakazała, što ja pracuju na svaim miescy, bo ciapier mnie jość što rabić z hetaj niespraviadlivaściu ŭ Biełarusi. To-bok hetaja maja rysa charaktaru znajšła prymianieńnie.
U 2020-m ja sprabavała znajści siłavikam apraŭdańnie, maŭlaŭ, jany niadrennyja ludzi, prosta ŭ ich prablemy ź psichikaj, moža, žyćcio nie skłałasia. Chacieła apraŭdać toje, što jany nie adychodziać sa słužby i vykonvajuć złačynnyja zahady — mahčyma, treba ich prosta finansava zabiaśpiečyć? Ciapier ja razumieju, što tyja, chto chacieŭ, adtul pajšli, mahčyma, jašče da žniŭnia 2020-ha, kali zapachła smažanym.
Usie jany darosłyja ludzi sa svajoj hałavoj na plačach, jakija mieli mahčymaść praanalizavać svaje dziejańni i vyznačyć, što jany robiać drennyja rečy i što treba skazać «nie». Niachaj buduć nastupstvy, mahčyma, surjoznyja, i moža, va ŭsich ich siemji, ale časam treba prysłuchacca da svajho serca i rozumu. Tyja, chto zastaŭsia, dla mianie vidavočnyja złačyncy. Nie žadaju ich praklinać, prosta chaču, kab jany ŭ budučyni byli pakaranyja za ŭčynienaje.
Pakul zrabić heta niemahčyma, ale, ja tak razumieju, u novaj Biełarusi buduć stvorany niezaležnyja sudy. Chvalujusia, kab nichto ź vinavatych nie źbieh z krainy — ni tyja, chto vykonvaŭ zahady, ni tyja, chto ich addavaŭ.
Daviedacca bolš pra fiksacyju katavańniaŭ ci źviazacca z dakumientatarami, kab raspavieści svaju historyju, možna praz sajt Mižnarodnaha kamiteta pa rasśledavańni katavańniaŭ u Biełarusi.
Katavańni palityčnych u IČU: «Byvałyja zeki škadujuć i dzielacca čym mohuć»
Źjaviłasia kalekcyja ŭpryhažeńniaŭ, hrošy ad prodažu jakoj pojduć na padtrymku palitviaźniaŭ