«My nie imkniemsia kapijavać Amazon i AliExpress». Stvaralnik biełaruskaha markietpłejsa za miažoj raskazaŭ, kali čakać zapusku placoŭki
Pradprymalnik i aktyvist Źmicier Zavadski viadzie z Hiermanii pracu nad stvareńniem markietpłejsa, dzie možna budzie znajści šyroki asartymient tavaraŭ z biełaruskaj movaj i sensami. Kali čakać zapusku placoŭki i čamu jon upeŭnieny ŭ vialikim patencyjale biełaruskacentryčnaha biznesu, Źmicier raskazaŭ Budzma.org.
02.08.2023 / 19:48
— Źmicier, jak Vam u hałavu pryjšła dumka stvaryć biełaruski markietpłejs?
— Ideja źjaviłasia davoli naturalna. U emihracyi ja sutyknuŭsia sa składanaściami nabyćcia biełaruskich knih, jakija vielmi lublu, tamu pieršapačatkova zadumaŭsia pra stvareńnie internet-kramy biełaruskaj litaratury.
Razvažajučy nad hetym, ja pryjšoŭ da vysnovy, što ŭ Biełarusi takaja placoŭka moža być pryznanaja «ekstremisckaj», tamu pačaŭ šukać sposaby stvareńnia bolšaj kolkaści punktaŭ uvachodu-vychadu biełaruskich tavaraŭ. Tak źjaviłasia ideja stvareńnia markietpłejsu, jakaja chutka pierarasła ad śfiery knižnych vydańniaŭ da bolš šyrokaha asartymientu tavaraŭ. Koratka kažučy, ja ŭbačyŭ składanaści z realizacyjaj i nabyćciom biełaruskich tavaraŭ za miažoj i šukaŭ najbolš efiektyŭny sposab ich vyrašeńnia.
Hetaja ideja była padmacavanaja maim zachapleńniem talentami biełarusaŭ, jakija žyvuć jak unutry krainy, tak i za jaje miežami.
Ja stvaraju płatformu, dzie biełaruskija tvorcy, vydaŭcy, vytvorcy zmohuć pradavać svaje tavary, dzie možna sabrać usie našy ŭnikalnyja pradukty i zrabić ich dastupnymi va ŭsim śviecie. Heta važna nie tolki dla taho, kab raspaŭsiudžvać biełaruskuju pradukcyju, ale i dla padtrymki biełaruskaha pradprymalnictva, duchu svabody, biełaruščyny.
— To-bok Vy spadziajeciesia, što vaš markietpłejs budzie handlavać nie tolki tavarami, jakija vyrablajucca biełarusami za miažoju, ale i ŭnutry krainy?
— My absalutna adkrytyja dla tavaraŭ, jakija vyrablajucca jak biełarusami za miažoj, tak i ŭnutry krainy. U tym liku, my płanujem uklučyć u asartymient tavary dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ, kali na ich pradukcyi budzie źmieščana biełaruskaja mova, buduć vykarystoŭvacca nacyjanalnaja tematyka, simvały, kaštoŭnaści.
— Na jakim etapie ciapier znachodzicca praca pa stvareńni markietpłejsa?
— My viadziem pracu ŭžo amal paŭtara hoda. Heta składanaja zadača, asabliva ŭličvajučy, što my nie majem finansavaj padtrymki, akramia maich ścipłych asabistych srodkaŭ, i abapirajemsia ŭ asnoŭnym na vałancioraŭ. My taksama pryśviačajem čas pierakładu niekatorych ubudoŭ WordPress na biełaruskuju movu. Naprykład, WooCommerce dazvolić internet-kramam u adzin pstryk dadać na svaje sajty biełaruskuju movu, biełaruskamoŭny funkcyjanał. Z hetaj pracaj dapamahajuć bolš za dva dziasiatki vałancioraŭ, i ciapier jana amal zavieršana. Hety pierakład, jak i niekatoryja inšyja, my apublikujem u volnym dostupie.
Pradkazać dakładnyja terminy zapusku markietpłejsu davoli składana, ale my spadziajemsia, što heta adbudziecca ŭ najbližejšyja miesiacy. Ciapier u nas u kamandzie nie chapaje žurnalista dla artykułaŭ ab nacyjanalnych kaštoŭnaściach, dyzajniera dla dapracoŭki sajta, pierakładčyka na anhlijskuju. Tamu budziem udziačnyja za lubuju dapamohu — ad hetaha zaležyć chutkaść zapusku prajekta.
— Jakija tavary mohuć pradavacca na markietpłejsie? Ci budziecie imknucca da takoj ža ŭsioachopnaści, jak Amazon, AlịExpress ci rasijski Wildberries u Biełarusi?
— Naša meta — pradstavić na markietpłejsie samy šyroki śpiektr tavaraŭ roznych katehoryj: adzieńnie, knihi, pradukty, tavary dla domu, ramontu, tavary dla dziaciej, tvory mastactva i navat elektronika, kali ŭ joj budzie biełaruskaja mova.
My imkniemsia zrabić placoŭku miescam, dzie možna budzie znajści bolš za ŭsio tavaraŭ ź biełaruskaj movaj i sensami, a taksama lubych tavaraŭ, zroblenych biełaruskimi pryvatnymi pradpryjemstvami, zarehistravanymi jak na radzimie, tak i za jaje miežami.
My nie imkniemsia kapijavać Amazon i AliExpress, ale chočam stvaryć pa-svojmu ŭnikalnuju placoŭku, pry hetym univiersalnuju, jak hetyja bujnyja sajty.
— Jak u cełym aceńvajecie stan biełarusacentryčnaha pradprymalnictva ŭ śfiery handlu — jak anłajn, tak i afłajn?
— Zrabić heta mnie davoli składana biez kankretnych statystyčnych źviestak. Adnak možna śćviardžać, što ŭnutry Biełarusi hetaja śfiera sutyknułasia z surjoznymi prablemami z-za palityčnaj situacyi, represij, cenzury i składanaha finansava-pravavoha stanovišča. I ŭ Jeŭropie jość ciažkaści z realizacyjaj biełaruskaj pradukcyi, asabliva ŭ vypadku afłajn-handlu.
Niahledziačy na heta, ja ŭpeŭnieny ŭ vialikim patencyjale biełaruskacentryčnaha biznesu. Biełarusy vałodajuć talentam stvarać unikalnyja i jakasnyja tavary, a cikavaść da nacyjanalnych kaštoŭnaściaŭ i kultury ciapier pieražyvaje ŭzdym. Spadziajusia, što naš markietpłejs zmoža stać častkaj rašeńnia hetych prablem, dapamahajučy biełaruskim pradprymalnikam pieraadoleć zhadanyja pieraškody.
— Na jakich movach budzie pracavać markietpłejs?
— Asnoŭnaja mova sajta, biezumoŭna, biełaruskaja. Na pieršym etapie płanujucca taksama anhlijskaja i ruskaja, nastupnaja ŭ čarzie — niamieckaja. My chočam zrabić našu płatformu dastupnaj dla maksimalna mahčymaj kolkaści ludziej, ale pieravaha, biezumoŭna, u biełaruskaj movy.
— Ci byŭ u Vas pradprymalnicki dośvied?
— Ja byŭ pradprymalnikam u śfiery budaŭničych pasłuh na praciahu vaśmi hadoŭ — kampanija Zapavet. Niahledziačy na toje, što budaŭnictva — heta dastatkova śpiecyfičnaja halina, my zaŭsiody imknulisia padtrymlivać i prasoŭvać biełaruskija nacyjanalnyja kaštoŭnaści: aktyŭna vykarystoŭvali biełaruskuju movu, simvoliku, ładzili akcyi da nacyjanalnych śviataŭ. U vyniku ŭsia naša kamanda ciapier na emihracyi, u roznych krainach, ale my praciahvajem udzieł u nacyjanalna-demakratyčnaj baraćbie, kožny ŭ svajoj śfiery.
— Viedaju, što paśla ŭdziełu ŭ Płoščy-2006 Vy niekalki hadoŭ praviali ŭ Polščy. A paśla padziejaŭ 2020-ha z-za administravańnia telehram-kanała «Lebiažij 97%» vymušanyja byli ekstranna pakinuć Radzimu i pierapłyć na matornaj łodcy miažu pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj, kab trapić va Ukrainu. Ale čamu Vy ŭsio ž vyrašyli asieści ŭ Hiermanii, a nie ŭ Polščy ci Ukrainie, jakuju pakinuli jašče da pačatku poŭnamasštabnaj vajny?
— Tak, u mianie byŭ vopyt emihracyi ŭ Polšču paśla padziej 2006 hoda, ale z-za peŭnych aściaroh, źviazanych ź biaśpiekaj, ja nie razhladaŭ hetuju krainu jak miesca dla stałaha pražyvańnia na hety raz.
Ukraina — kraina, jakuju ja vielmi pavažaju i liču blizkaj pa duchu. Ale, niahledziačy na svaju luboŭ da jaje, ja nie zmoh adčuć siabie ŭ joj kamfortna. Vysoki ŭzrovień karupcyi i prablemy z zakanadaŭstvam, asabliva ŭ halinie lehalizacyi, stvarajuć peŭnyja pieraškody. Ja zaŭsiody imknuŭsia prytrymlivacca zakonaŭ u svajoj pradprymalnickaj dziejnaści, usie zamovy vykonvali pa damovach, biez chabaraŭ i šerych schiem, i mnie zdavałasia składanym zachavać takuju liniju va Ukrainie.
U vyniku ja pryjechaŭ u Hiermaniju. Heta kraina z dobrymi mahčymaściami dla raźvićcia, stabilnaha i biaśpiečnaha žyćcia.
Źmicier Zavadski ŭ Lebiadzinym za dzień da vyjezdu ź Biełarusi, u miescy, dzie štodzień pravodzilisia pratestnyja mierapryjemstvy
— Vy poŭny ciozka viadomaha žurnalista, jaki źnik u Biełarusi ŭ 2000-m hodzie. Heta niejak adbivałasia na Vašym žyćci?
— Niahledziačy na ahulnyja imia i proźvišča, my nie svajaki. Źniknieńnie Źmitra Zavadskaha biezumoŭna pakinuła niekatory śled u maim žyćci. Ja nie raz udzielničaŭ u akcyjach, pryśviečanych pamiaci źnikłych u tyja hady ludziej i, na maju dumku, hetaja historyja nadała mnie krychu bolš siły dla baraćby za svabodu.
— Zaraz vy žyviacie ŭ Kiolnie. Jakija ŭ vas uražańni ad Hiermanii?
— Mnie padabajecca žyć u Hiermanii. Najbolš mianie ŭraziła padtrymka, jakuju tut akazvajuć dziaržava i hramadstva tym, chto imkniecca niečaha dasiahnuć ci realizavać. Tut tabie dajucca kankretnyja instrumienty i mahčymaści dla dasiahnieńnia pastaŭlenych met, što rezka kantrastuje ź situacyjaj u Biełarusi.
Źmicier Zavadski
Jak palityčny ŭciakač, ja atrymaŭ značnuju padtrymku: moŭnyja kursy, dapamohu na pieryjad intehracyi. Kali ja vykazaŭ u centry zaniataści žadańnie adkryć markietpłejs, mnie apłacili indyvidualnaha koŭča. Hety śpiecyjalist na praciahu niekalkich miesiacaŭ štodzień dapamahaŭ mnie z asnovami viadzieńnia biznesu ŭ Hiermanii, z padatkaabkładańniem, padrychtavać biznes-płan. Ja vielmi caniu hetuju padtrymku i ŭdziačny za dadzienyja mahčymaści.
— A ci jość dla Vas niehatyŭnyja momanty žyćcia ŭ Hiermanii?
— Niedachopy, biezumoŭna, taksama jość. Peŭnym barjeram źjaŭlajecca ŭłaścivy niemcam mientalitet, jaki adroźnivajecca ad biełaruskaha i navat słavianskaha. Časam davodzicca źmianiać svoj pohlad na rečy, raźvivać novyja zvyčki. Darečy, u Niamieččynie vielmi drenna chodzić hramadski transpart: ciahniki, aŭtobusy časta spaźniajucca ci nie prychodziać zusim. Kožnaja kraina maje svaje minusy, ale ja hladžu na ciažkaści nie jak na pieraškody, a jak na vykliki, jakija stymulujuć majo raźvićcio.
— Što skažacie pra słavutuju niamieckuju biurakratyju?
— Pieršapačatkova jana zrabiła na mianie davoli niehatyŭnaje ŭražańnie. Ja nie byŭ hatovy da taho, što amal štodzień budu atrymlivać listy ad roznych arhanizacyj, na jakija abaviazany adkazvać. Biurakratyja prajaŭlajecca nie tolki ŭ afarmleńni dakumientaŭ, ale i ŭ znosinach: nieabchodnaść damaŭlacca zahadzia, zapisvacca, prachodzić praz roznyja farmalnaści. Ale siońnia, praz paŭtara hoda znachodžańnia tut, ja nie baču va ŭsim hetym prablem. Ja zrazumieŭ padychod i adčuvaju siabie dastatkova kamfortna. Usie hetyja praviły i rehulavańni stvoranyja dla padtrymańnia paradku.
Mnie składana acanić, nakolki lohka ci ciažka adaptavacca inšym biełarusam u Hiermanii, pakolki ŭ mianie niama šmat času dla stasunkaŭ: uvieś čas idzie na vučobu, vyvučeńnie movy, pracu nad markietpłejsam. Ale tyja biełarusy, ź jakimi ja razmaŭlaŭ, chacieli b viarnucca ŭ Biełaruś: heta tyčycca nie tolki tych, chto pryjechaŭ paśla 2020 hoda, ale i tych, chto žyvie tut užo 8-12 hadoŭ.
Ja, biezumoŭna, taksama płanuju viarnucca. Nie tamu, što mnie niešta tut nie padabajecca, a tamu, što lublu Biełaruś.
— Viartajučysia da stvareńnia markietpłejsa: na rynku prysutničajuć hihanty, jakija skancentravali ŭ siabie vielizarnuju aŭdytoryju. Čamu Vy bačycie pierśpiektyvu ŭ biełarusacentryčnaj placoŭki?
— Sapraŭdy, rynak elektronnaj kamiercyi znachodzicca pad kantrolem hihantaŭ, jakija majuć vielizarnuju kolkaść karystalnikaŭ. I kali b jany prapanoŭvali efiektyŭnyja instrumienty dla prasoŭvańnia biełaruskich tavaraŭ, to ja, biezumoŭna, nie pačynaŭ by hety prajekt. Adnak hetyja płatformy nie śpiecyjalizujucca na biełaruskaj aŭdytoryi. Heta prajaŭlajecca nie tolki ŭ adsutnaści padtrymki biełaruskaj movy, ale i ŭ tym, što pošuk i dastaŭka biełaruskich tavaraŭ na hetych płatformach časta — zadača nie z prostych.
Ź inšaha boku, naš markietpłejs śpiecyjalizujecca mienavita na papularyzacyi biełaruskich tavaraŭ. Naša płatforma raspracoŭvajecca z ulikam zručnaści dla biełarusaŭ i nacelenaja na zadavalnieńnie adpaviednych patreb.
Ja pierakanany ŭ tym, što naša płatforma budzie papularnaja. Taksama jana sadziejničaje padtrymcy i raźvićciu biełaruskaj movy i kultury. Upeŭnieny, što biełarusy, jak unutry krainy, tak i za jaje miežami, heta aceniać. Našaj hałoŭnaj metaj źjaŭlajecca nie stolki zarobak, chacia i ŭ jaho patencyjał my, biezumoŭna, vierym, a ŭmacavańnie niezaležnaści i nacyjanalnaha statusu Biełarusi.
Čytajcie taksama:
U Minsku pačali pradavać novyja karty hościa horada. Što heta takoje, kolki kaštuje i navošta treba?