«Nie pavinna być tak, što ŭ adzin dzień my zaprašajem, a ŭ druhi — departujem» — były premjer ab prablemie biełarusaŭ u Litvie
Były premjer Litvy ŭ 2016—2020 hadach, a ciapier deputat litoŭskaha Siejma Saŭlus Skviarnialis vykazaŭsia ŭ intervju LRT z nahody infarmacyi ab tym, što ŭ Litvie moža znachodzicca kala tysiačy biełarusaŭ, jakija ŭjaŭlajuć pahrozu nacyjanalnaj biaśpiecy. Ci bajacca ŭ Litvie PVK «Vahnier», ci pravilna zakryvać pamiežnyja pierachody na miažy ź Biełaruśsiu i što rabić z tysiačami biełarusaŭ, jakija ciapier žyvuć u Litvie?
12.08.2023 / 17:23
Saŭlus Skviarnialis. Fota: AP Photo / Mindaugas Kulbis
— Ciapier šmat kažuć pra zakryćcio pamiežnych pierachodaŭ ź Biełaruśsiu, choć jašče ŭ pieršyja dni žniŭnia pradstaŭnik Rady nacyjanalnaj biaśpieki ZŠA Džon Kirbi zajaviŭ, što hrupa «Vahnier» nie ŭjaŭlaje asablivaj pahrozy dla Polščy i inšych sajuchnikaŭ NATA, a paźniej toje ž samaje paŭtaryŭ pradstaŭnik NATA. Toje, jak pavinna reahavać Litva, abmiarkoŭvałasia i na pasiadžeńniach kamiteta Siejma pa nacyjanalnaj biaśpiecy, členam jakoha vy źjaŭlajeciesia. Zakryvać, miniravać ci prosta nazirać?
— Karcina ŭ našaj krainie ciapier samaja roznaja — ad paniki da spakoju. Zrazumieła, što ja nie mahu raskryć usiu infarmacyju, jakaja prahučała, ale, na moj asabisty pohlad, samaja vialikaja prablema zaklučajecca ŭ tym, što našy instytuty, napeŭna, nie majuć poŭnaj karciny taho, što adbyvajecca ŭ Biełarusi.
Hrupa aktyŭnaja, u jaje jość ličby, ale ŭnutry, skažam tak, jakija mety sfarmulavanyja, jakaja stratehija — hetaha niama. My vymušanyja spadziavacca na našych partnioraŭ, jak vy zhadali, na tyja krynicy, na našych partnioraŭ pa NATA, jakija kažuć, što Biełaruś nie moža ŭjaŭlać realnaj pahrozy siońnia, ale my nie možam rassłablacca. Heta terarystyčnaja arhanizacyja, najmity, jakija žorstkija, jakija vajavali va Ukrainie i ŭ Afrycy i vajavali dosyć biaźlitasna, jakim niama čaho hublać, i, samaje hałoŭnaje, my nie viedajem, jakija nadziei ŭskładaje na ich toj ža biełaruski režym abo Kreml.
Tamu my pavinny być hatovyja, našy słužby pavinny być hatovyja da achovy i abarony miažy, ale panikavać nie treba.
— Heta značyć, vy b skazali, što nie treba zakryvać hetyja dva KPP uvohule, ci što lepš zakryć usie, ci zakryć bolš za dva punkty? Jakaja była b vaša prapanova?
— Tolki kali my chočam niejkich radykalnych rašeńniaŭ i my dla hetaha saśpieli, ale, paŭtarusia, heta nie tolki litoŭskaje rašeńnie. Davajcie nie budziem zabyvać, što jość susiednija Łatvija i Polšča, i heta sumiesnaje rašeńnie, ale my, pa sutnaści, pierakryli b uvieś ruch: i ruch ludziej, i ruch tavaraŭ — u Biełaruś.
Ci mahčyma heta, ci łahična heta siońnia, ci adpaviadajuć abstaviny, pavinny vyrašać, viadoma, vyšejšyja palityčnyja instancyi troch dziaržaŭ.
Što tyčycca zakryćcia KPP, to tak, ja zhodny. Nie sakret, što našy mahčymaści taksama abmiežavanyja, nie chapaje i pamiežnikaŭ, i mytnikaŭ, i, mahčyma, zakryćcio hetych dvuch punktaŭ źviazana nie sa źjaŭleńniem hrupy «Vahnier», a z tym, što ciažka efiektyŭna kantralavać i ludziej, i tavary ŭ płanie baraćby z kantrabandaj.
U hetym jość łohika, ale varta taksama skazać, što našy mahčymaści abmiežavanyja, i, zakryŭšy hetyja dva punkty, my pieraklučym našy mahčymaści na inšyja punkty i budziem bolš efiektyŭna kantralavać ludziej i tavary.
Nie budzie mahčymaści ŭvozić kantrabandu, a asoby, jakija pierasiakajuć miažu, buduć prachodzić poŭnuju pravierku, kab jany sapraŭdy nie ŭjaŭlali dla nas pahrozy i kab raptam nie akazałasia, što ludzi, jakija atrymali dazvoł na žycharstva ŭ Litvie, usio ž ujaŭlajuć pahrozu našaj nacyjanalnaj biaśpiecy. Hetaha nie pavinna być.
— Śpikier Siejma ŭ hetyja dni kaža pra toje, što na novaj siesii, jakaja pačniecca roŭna praź miesiac, znoŭ budzie abmiarkoŭvacca ŭnifikacyja abmiežavańniaŭ dla biełarusaŭ i rasijan, pakolki dla biełarusaŭ ciapier jość niekatoryja vyklučeńni. Na vaš pohlad, ci varta admianić hetyja vyklučeńni?
— U zaležnaści ad taho, jaki sihnał my chočam pasłać. Spačatku my pasyłali sihnał, i heta rabili členy našaha ŭrada, što ŭsie pryjazdžajcie siudy, asabliva śpiecyjalisty ŭ halinie vysokich technałohij, infarmacyjnych technałohij, my ich prymiem, my ich raźmieścim…
Ale akazałasia, što my ŭpuścili amal tysiaču čałaviek, jakija ŭjaŭlajuć pahrozu. Kali my chočam zaraz vypravić hetyja pamyłki, to možna skazać: tak, treba ŭvodzić abmiežavańni.
Inšy pasył — palityčny. U Biełarusi źjaviłasia terarystyčnaja arhanizacyja, i da ŭsiaho hetaha bukietu, z punktu hledžańnia biełaruskaha režymu, dadajucca tyja, chto zabivaŭ ludziej va Ukrainie, chto zabivaŭ mirnych žycharoŭ, chto zabivaŭ žorstka, chto vioŭ vajnu, chto akupavaŭ inšuju krainu, i chto ciapier prysutničaje ŭ susiedniaj krainie ci jaje častcy.
— Ciapier pra tyja tysiačy, pra jakija vy zhadali, jakija, adnak, mohuć pradstaŭlać pahrozu. U Vilni Vy, viadoma, zaŭvažyli, što vielmi mocna pavialičyłasia kolkaść ruskamoŭnych ludziej, častka ź jakich, viadoma, ukrainskija ŭciekačy, ci nie ŭciekačy, ale ŭkraincy, a častka — biełarusy i rasijanie. Ale ci kantraluje siońnia dziaržava, chto hetyja ruskamoŭnyja, bo, naprykład, Polšča ŭžo abviaściła, kali ja nie pamylajusia, pra aryšt 16-ha špijona. U Litvie takoj infarmacyi niama, ci, moža być, jana prosta nie publikujecca, tamu što nie pavinna publikavacca, ci, moža być, ich tut naohuł niama? Što viadoma pra takich ludziej u Kamitecie pa nacyjanalnaj biaśpiecy i abaronie Siejma?
— Ja nie mahu vydavać, što havorycca ŭ Kamitecie, jakija materyjały pastupajuć, ale jość dva varyjanty.
Davajcie zaraz padumajem: kali kažuć, što kala tysiačy čałaviek usio jašče ŭjaŭlajuć pahrozu, mohuć ujaŭlać pahrozu, značyć, pravierka była praviedziena niajakasna. Ci inšy varyjant: kali ŭ nas takich ludziej, jak vy skazali, niama, u adroźnieńnie ad Polščy, to, moža być, my vielmi dobra praviali pravierku pierad vydačaj vidu na žycharstva?
Atrymlivajecca, što [hetyja śćviardžeńni] supiarečać adzin adnamu, tamu što kali b pravierka była takoj jakasnaj, to my b siońnia nie kazali pra departacyju tysiačy takich ludziej. Reč u tym, što ščyliny jość, i hetyja ludzi, biezumoŭna, adsočvajucca, i ja mahu paćvierdzić, što našy ŭłady nie śpiać, jany adsočvajuć ich.
Kolkaść tych, chto pryjechaŭ i chto atrymaŭ dazvoł, viadoma, vialikaja. Tearetyčna, nie tolki tearetyčna, ale całkam vierahodna, što, mahčyma, farmalny bok hetych ludziej, jakija siudy pryjechali, biezdakorny, ale my bačym, što jość i niefarmalny bok, jaki časta praryvajecca ŭ takoha rodu bytavych znosinach.
U sacyjalnych sietkach źjaviłasia videa, dzie, jak miarkujecca, čałaviek, jaki atrymaŭ časovy dazvoł na žycharstva ŭ Litvie i pryjechaŭ ź Biełarusi, havoryć jak biełaruski režym, i jaho leksika ničym nie adroźnivajecca ad leksiki spadara Łukašenki.
Tut jość prabieł, i, mahčyma, jak ja ŭžo skazaŭ, paśla ŭsich hetych źmien, paśla pierajezdu hrupy «Vahniera» jość mahčymaść pahladzieć na heta pa-inšamu. Ale, viadoma, nie pavinna być tak, što ŭ adzin dzień my ich zaprašajem, a ŭ inšy — departujem.
A što budzie, kali bolšaść z hetych departavanych apynucca ŭ turmach Biełarusi i buduć utrymlivacca ŭ niečałaviečych umovach? Chto voźmie na siabie adkaznaść za heta? Hetyja kroki pavinny być vielmi adkaznymi i ŭzvažanymi.
Čytajcie taksama:
«Byŭ achoŭnikam». Historyi biełarusaŭ, pryznanych niebiaśpiečnymi dla Litvy