Zakryćcia hranic pakul nie budzie, kanfrantacyja spała. Spytali ŭ ekśpiertaŭ, ci možna havaryć pra pačatak adlihi pamiž Minskam i ES
Apošnimi dniami možna nazirać, jak vajaŭničaja rytoryka pamiž aficyjnym Minskam i zachodnimi susiedkami idzie na spad. Pra poŭnaje zakryćcio hranic razmovy ŭžo nie viaducca, a Polšča naohuł nie vyklučaje adnaŭleńnia pracy niekatorych zakrytych pierachodaŭ pry peŭnych umovach. Spytali, što pra heta dumajuć biełaruski analityk i litoŭski ekśpiert.
07.09.2023 / 18:19
Eskałacyja pajšła na spad?
U žniŭni situacyja vakoł miežaŭ Biełarusi i ES była maksimalna napružanaj. Litva zakryła dva z šaści punktaŭ propusku na ŭschodzie krainy. Praź dziesiać dzion, 28 žniŭnia, ministry Polščy i krain Bałtyi abmiarkoŭvali mahčymaść poŭnaha zakryćcia hranic z našaj krainaj.
Paśla hetaj narady palityki vystupili z zajavaj, u jakoj vyznačyli dźvie ŭmovy, jakija mohuć pryvieści da poŭnaj błakady Biełarusi.
Adnak užo na nastupny dzień polski namieśnik ministra ŭnutranych spraŭ Maciej Vonsik siarod inšaha zajaviŭ, što spadziajecca na toje, što Minsk pojdzie na sastupki, a kali tak adbudziecca, to Polšča moža adkryć častku zakrytych raniej punktaŭ propusku.
Paśla Biełaruś nakiravała Polščy zaprašeńnie stać naziralnicaj na vučeńniach ADKB.
5 vieraśnia prezident Litvy Hitanas Naŭsieda zajaviŭ, što pytańnie ab poŭnym zakryćci dziaržaŭnaj hranicy Litvy ź Biełaruśsiu hublaje aktualnaść, bo ŭ susiedniaj krainie situacyja z hrupaj «Vahnier» stabilizujecca.
Kłaskoŭski: «Realnaj niebiaśpieki, što jany pojduć na Suvałki abo na Žešaŭ, nie było»
Palityčny ahladalnik prajekta «Pozirk» Alaksandr Kłaskoŭski adznačaje, što napružanaść sapraŭdy troški źnižajecca. Źjaŭlajecca nadzieja, što miežy nie buduć zakrytyja, choć niejki čas tamu zdavałasia, što ŭsio da hetaha idzie.
«Ja nie vałodaju insajdarskaj infarmacyjaj datyčna niejkich damoŭlenaściaŭ, ale padajecca, što pry ŭsioj vastryni rytoryki abodva baki nie zacikaŭleny davodzić situacyju da radykalnych rašeńniaŭ», — ličyć analityk.
Alaksandr Kłaskoŭski. Fota: «Naša Niva»
Taksama Kłaskoŭski vykazvaje mierkavańnie, što žorstkaja rytoryka Polščy i Litvy ŭ niejkaj stupieni moža tłumačycca pieradvybarčymi kampanijami.
«Vobraz voraha patrebny nie tolki Łukašenku. Heta takaja karta, jakaja razyhryvajecca i častkaj palitykaŭ u demakratyčnych krainach».
Kłaskoŭski nahadvaje: jon i raniej kazaŭ, što pahroza ad «Vahniera» raździmajecca.
«Realnaj niebiaśpieki, što jany pojduć na Suvałki ci na Žešaŭ, nie było. Tak ža sama, jak i ad vučeńniaŭ ADKB, u jakich brali ŭdzieł krainy Centralnaj Azii: im kanflikty ź ES nie patrebnyja. A ŭ Rasii niama svabodnych vojskaŭ, kab stvarać niejkija ŭdarnyja siły na terytoryi Biełarusi, jak heta było ŭ lutym 2022 hoda», — ličyć Kłaskoŭski.
«Kitaj moža ŭpłyvać nie tolki na Łukašenku»
Biełaruski analityk adznačaje, što pytańnie poŭnaha zakryćcia miažy źjaŭlajecca vostrym nie tolki dla Minska, ale i dla krain ES. Bo heta ŭdar nie tolki pa ekanamičnych intaresach režymu Łukašenki.
«Heta taksama škoda dla Polščy, Litvy i inšych krain ES. Tamu takija rašeńni treba ŭzhadniać u Brusieli. Taksama jość Kitaj, jaki nie zacikaŭlenyja ŭ błakadzie miažy. Heta choć i zakulisny, ale ŭpłyvovy hulec, jaki moža ŭździejničać nie tolki na Łukašenku, ale i na tych ža palakaŭ. Tamu davodzić situacyju da takich radykalnych rašeńniaŭ susiednija krainy taksama nie chočuć», — ličyć analityk.
Na dumku Kłaskoŭskaha, Łukašenka razumieje, što, akramia niepryjemnaściaŭ na svaju hałavu, jon nie dasiahnie surjoznymi pravakacyjami nijakich metaŭ.
Alaksandr Łukašenka. Fota: Contributor Getty Images
«Statystyka pakazvaje, što ŭ žniŭni nielehałaŭ stała mienš, čym miesiacam raniej. Toje samaje nazirajecca i ŭ pieršyja dni vieraśnia. Jašče adzin pakazalny momant: źjaviłasia navina, što ŭ Kałodziščach zatrymali hrupu mihrantaŭ, jakija płanavali trapić u Łatviju. Pryčym pryjechali jany praz Rasiju».
Analityk adznačaje, što praz adsutnaść miažy z RF pry žadańni Kreml moža zatapić Biełaruś nielehalnymi mihrantami, ale, na dumku analityka, Maskvie ciapier nie da hetaha.
«Usio astatniaje Łukašenka moža vydatna kantralavać. Navieści paradak na miažy ŭ palicejskaj dziaržavie nieskładana».
«Polšča sprabuje vykarystoŭvać nie tolki puhu»
Tym nie mienš, na dumku Kłaskoŭskaha, Minsk choć i paźbiahaje ciapier zanadta dražnić susiednija krainy, ale i całkam pierakryvać patoki mihrantaŭ nie stanie.
«Režym budzie rabić tak, kab heta nie pryviało da zakryćcia miežaŭ, ale troški napružvała susiedziaŭ. Adnak pierachodzić čyrvonyja linii jon nie choča».
Kamientujučy niadaŭnija zajavy polskaha boku ab mahčymym adnaŭleńni niekatorych zakrytych punktaŭ propusku, analityk kaža, što Polšča takim čynam sprabuje vykarystoŭvać nie tolki puhu, ale i piernik.
Ilustracyjnaje fota: Naša Niva
«Bo tolki na puhu Łukašenka kali i reahuje, to žorstkaściu. Tamu ŭ polskich, litoŭskich palitykaŭ i funkcyjanieraŭ troški supiarečlivaja rytoryka. Z adnaho boku, sprabujuć žorstkimi zajavami pakazać elektaratu, što my, maŭlaŭ, kłapocimsia ab vašaj biaśpiecy, a ź inšaha — šukajuć niejkija realnyja instrumienty ŭździejańnia.
Sprabujuć choć u niečym znajści supolnuju movu z režymam. Tut jość jak ekanamičnyja intaresy, tak i ŭpłyŭ biełaruskich štaboŭ apazicyi, jakija łabirujuć bolej hnutki padychod, bo abmiežavańni bjuć i pa prostych biełarusach».
Adnaŭleńnie pryjomu dakumientaŭ na turystyčnyja vizy, analityk nazyvaje jašče adnoj prajavaj taho, što Polšča sprabuje vykarystoŭvać i piernik.
«Łukašenka ŭžo spaliŭ usie masty»
«I tut pytańnie ŭ tym, nakolki na pazityŭnyja žesty palakaŭ paviadziecca Łukašenka. Bo jon u peŭnaj stupieni ŭžo adviazaŭsia ad Zachadu. Jamu ŭžo nielha spadziavacca, što moža być adliha takoha ŭzroŭniu, jak było da 2020 hoda. Heta tady ŭłady sadžali paśla vybaraŭ trochi apazicyjanieraŭ, a potym vyzvalali ich, pačynali niejkuju vielmi ŭmoŭnuju libieralizacyju i navat «miakkuju biełarusizacyju».
Alaksandr Łukašenka. Fota: Contributor Getty Images
«U hetym płanie Łukašenka ŭžo spaliŭ usie masty. Jon baicca novaj chvali palityčnaj aktyŭnaści. Bo ŭsio znoŭ moža vybuchnuć, kali adkrucić hajki. Tamu spadziavacca na śvietłuju budučyniu ŭ ahladnaj pierśpiektyvie niama sensu.
My ciapier pryjšli da taho, što kali jašče horš stanavicca nie budzie, to heta ŭžo prahres. Tamu kali abodva baki ŭ hetaj pamiežnaj kanfrantacyi sapraŭdy choć krychu pojduć adzin adnamu nasustrač, moža, i nie dojdzie da taho, što biełarusy apynucca ŭ poŭnaj błakadzie».
Jurkonis: «Režymu byŭ dadzieny vyrazny sihnał»
Z pytańniem, ci možna ličyć zajavy litoŭskaha prezidenta ab tym, što poŭnaje zakryćcio hranic hublaje aktualnaść, namiokami na adlihu ŭ adnosinach pamiž Litvoj i Biełaruś, my źviarnulisia da litoŭskaha palitołaha, dyrektara Freedom House Vilnius Vicisa Jurkonisa.
«Pa-pieršaje, nichto nie kazaŭ, što miažu nahłucha zakryjuć. Pa-druhoje, takuju mahčymaść i ciapier nichto nie admaŭlaje. Byŭ dadzieny vyrazny sihnał, što mnohaje zaležyć ad dziejańniaŭ biełaruskaha režymu, što takaja miera budzie prymacca zychodziačy z taho, jakimi buduć pavodziny biełaruskaha boku», — kaža palitołah.
Pry hetym Jurkonis ličyć, što narastańnie paniki vakoł hetaha pytańnia viałosia štučna.
«Heta rabiłasia nie tolki režymam Łukašenki, ale i, na žal, niekatorymi demakratyčnymi siłami», — adznačyŭ Jurkonis.
Zakryćcio miežaŭ — heta vielmi adčuvalnaja tema dla Łukašenki
Praciahvajučy razmovu pra rolu demakratyčnych siłaŭ, Jurkonis kaža, što chaciełasia b bolš vyraznaści, za kaho jany ručajucca, jakija pryncypy adstojvajuć. Bo, na jaho dumku, całkam zrazumieła, čamu miežy, patok biełaruskich hramadzian i tavaraŭ pavinny kantralavacca bolš.
«Pa reakcyi biełaruskaha režymu my bačyli, što mahčymaje zakryćcio miežaŭ — heta vielmi adčuvalnaja dla ich tema. Biełaruś źjaŭlajecca tranzitnaj bramaj dla abychodu sankcyj. Litva sa svajho boku robić mnohaje, my zakryli svaju miažu dla tavaraŭ padvojnaha pryznačeńnia. Litva niasie peŭnyja finansavyja straty, ale my hatovyja tryvać».
Taksama, na dumku palitołaha, pavinna vieścisia vielizarnaja praca pa vyjaŭleńni jak hramadzian Biełarusi, tak i Jeŭrasajuza, jakija dapamahajuć Rasii abychodzić sankcyi.
Jurkonis miarkuje, što ŭ abmiežavańni płyniaŭ sankcyjnych tavaraŭ praź Biełaruś taksama pavinny być zacikaŭlenyja biełaruskija demakratyčnyja siły, pravaabaroncy, ludzi paciarpiełyja ad režymu.
Ekśpiert adznačaje, što Litva sa svajho boku vyrazna pravodzić miažu pamiž biełaruskim režymam i tymi, chto ad jaho paciarpieŭ i zmahajecca ź im.
«Ale chaciełasia b, kab hetaja vyraznaść była taksama i ŭ biełaruskich demakrataŭ. Tamu što navat biełarus, jaki kuplaje aŭto ŭ Niamieččynie i viazie jaho na pieraprodaž u Rasiju, — taksama ŭdzielničaje ŭ abychodzie sankcyj.
Ilustracyjny zdymak: Naša Niva
Dobra, kali b ad biełaruskich demakratyčnych sił prahučała, što raz čałaviek takim zajmajecca, to niachaj, naprykład, vypłačvaje 1000 jeŭra z mašyny ŭ fond dapamohi palitviaźniam. To-bok, kali čałaviek robić na hetym hrošy, to niachaj niejkuju častku addaje na paciarpiełych ad režymu Łukašenki i ad vajennaj ahresii Rasii suprać Ukrainy. Treba razumieć, što čas rabić špahat pamiž RF i ES užo prajšoŭ, a ŭdzieł u takich schiemach — heta taksama ŭdzieł u ahresii suprać Ukrainy.
Litvoj dla abmiežavańnia patoku byli začynienyja dva punkty propusku i vialisia razmovy pra zakryćcio jašče niekalkich, ale całkam zakryvać miažu Litva nie źbirałasia, a kazała pra toje, što takaja techničnaja mahčymaść isnuje. Kali budzie niejkaja vostraja situacyja ŭ płanie vajennych incydentaŭ abo nielehalnaj mihracyi», — adznačaje palitołah.
«U ES jość dźvie krajnija pazicyi»
Jurkonis nazyvaje pytańnie poŭnaha zakryćcia miažy ź Biełaruśsiu pytańniem ciarpieńnia jak z boku prostych biełarusaŭ, demakratyčnych sił i sumlennaha biełaruskaha biznesu, tak i z boku Polščy, Litvy, Łatvii i šerahu inšych krain, jakija majuć biznes, źviazany ź Biełaruśsiu i Rasijaj.
«Nakont hetaha ŭ ES jość dźvie krajnija pazicyi. Adna ź ich hučyć tak, što miežy pavinny być nahłucha začynienyja i ŭsie pavinny paciarpieć. Heta budzie pramoj dapamohaj Ukrainie, pakolki ŭsie tavary padvojnaha pryznačeńnia ŭ vyniku traplajuć na front. A profit ź inšych — u kasu režymaŭ Łukašenki i Pucina», — adznačaje Jurkonis.
Ci hatovyja my achviaravać?
Pry hetym palitołah nie admaŭlaje, što buduć składanaści i straty, jak u biełaruskaha biznesu i hramadzianskaj supolnaści, tak i ŭ biznesu jeŭrapiejskaha.
«Tut uźnikaje pytańnie, ci hatovyja my achviaravać? Havoračy pra biełaruska-litoŭskija adnosiny, Litva ŭžo nie raz pakazvała, što my hatovyja da hetaha, navat kali ŭ karotkaterminovaj pierśpiektyvie heta budzie balučym.
Ale ŭ doŭhaterminovaj pierśpiektyvie heta budzie mieć svoj profit. Bo ŭsie zacikaŭlenyja, kab hetych aŭtarytarnych režymaŭ nie stała», — kaža Vicis Jurkonis.
Ale jość, pa słovach palitołaha, u Jeŭropie i całkam supraćlehłaja pazicyja.
«Častka ličyć, što treba pieravaročvać staronku, viartacca da business as usual, iści na dyjałoh, padzialać palityku ad ekanamičnaha supracoŭnictva i h.d.
Heta taja tema, jakuju kaliści prasoŭvaŭ Makiej, što praź biznes my budziem prasoŭvać jeŭrapiejskija standarty. Heta ni razu nie spracavała. Niekatory ŭpłyŭ na jeŭrapieizacyju hramadstva naziraŭsia, ale hetaha nie adbyvałasia z režymam.
U takoha padychodu darečy byli prychilniki i siarod niekatorych biełaruskich ekśpiertaŭ. Ale heta tak nie pracuje, pakolki aŭtarytarny režym zaŭsiody padmanie», — adznačaje Jurkonis.
«Aŭtarytarnyja režymy ŭsprymajuć demakratyčnyja krain jak słabyja»
Litoŭski palitołah ličyć, što ŭ takich vypadkach demakratyčnyja krainy zaŭsiody akazvajucca ŭraźlivymi, pakolki imknucca hulać pa praviłach i zhodna z damoŭlenaściami.
«Aŭtarytarnyja režymy hetaha nie robiać. Jany zajmajucca šantažom i h.d. Jany ŭsprymajuć demakratyčnyja krainy, jak słabyja, jakija tak ci inakš paddaducca biznes-łobi, tamu, što im heta vyhadna.
Ale 2020 i 2022 hady pakazali, što my [Litva] hatovyja iści navat na takija miery, jakija z ekanamičnaha punktu hledžańnia źjaŭlajucca niavyhadnymi. Ale my hatovyja achviaravać.
Pytańnie, ci hatovy achviaravać biełaruski biznes? Bo navat kali jość prabieły ŭ sankcyjnym režymie, navat kali my razumiejem, što abychod sankcyj isnuje, to heta arhumient nie asłablać kantrol, a być bolš strohimi i zakryvać usie dzirki pa miery mahčymaści», — ličyć Jurkonis.
Palitołah adznačaje, što ŭ ES zaŭsiody byli tyja, chto łabiravaŭ i praciahvaje łabiravać intaresy, jakija buduć vystupać za narmalizacyju adnosin, što pojdzie na ruku biełaruskamu režymu.
Alaksandr Łukašenka. Fota: Sergei Bobylev Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
«I ŭ Bruseli, i ŭ Vienie, i na inšych mižnarodnych placoŭkach jość łabisty, jakija prasoŭvajuć hetyja idei. My praciahvajem nazirać, jak na ŭsich placoŭkach idzie cisk pa temie kalijnych uhnajeńniaŭ, što heta nibyta dapamoža zmahacca z hoładam va ŭsim śviecie».
Jurkonis adznačaje, što jamu chočacca čuć vyrazny hołas pradstaŭnikoŭ biełaruskaj demakratyčnaj supolnaści, što jany nie buduć rabić nijakaha špahatu, što nielha paddavacca na manipulacyi, što cisk na režym pavinien praciahvacca.
Čytajcie taksama:
Raźmiaščeńnie rasijskaj taktyčnaj jadziernaj zbroi ŭ Biełarusi idzie pa płanie — MZS Rasii
U mirny čas min na miažy ź Biełaruśsiu nie budzie — kamandujučy Nacyjanalnymi siłami Łatvii