«Heta moj adkaz hetamu ŭsiamu». Biełaruska ŭ kałonii navučyłasia pracavać na redkaj šviejnaj mašyncy, a ciapier šyje na takoj nataŭskija bałakłavy
Ału zatrymlivali trojčy, ale dva razy ŭsio zakančvałasia administracyjnymi aryštami. Na treci raz siłaviki pryjšli da jaje na pracu, praviali pieratrus i pavieźli z saboj. Joj dali 15 sutak aryštu, ale dalej usio abiarnułasia kryminalnaj spravaj, i na volu Ała vyjšła bolš čym praz hod. Jaje historyju raskazvaje «Miedyjazona», źmianiŭšy imia hieraini.
21.09.2023 / 17:08
Fota: Danny Berkovskii / «Miedyjazona»
Pakul była ŭ IČU, pačałasia vajna. Žyćcio ŭ «samaj spakojnaj kamiery»
Pa kryminalnaj spravie Ału zatrymali nie adrazu. Spačatku byli sutki na Akreścina pa administratyŭcy, potym — tam ža čakańnie abvinavačańnia pa kryminałcy. Heta było zimoj 2022-ha. U hety čas Rasija pačała poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie va Ukrainu — Ała i jaje sukamiernicy daviedalisia navinu pra pačatak vajny ad novaj zatrymanaj.
«Usie byli ŭ šoku. Ale, napeŭna, niešta pradviaščała heta, choć my byli tam užo z pačatku lutaha i naohuł nie viedali, što adbyvajecca. Ludzi płakali, bo va ŭsich svajaki va Ukrainie. Usie byli pierapałochanyja».
Nieŭzabavie Ału pieraviali ŭ minski SIZA-1 na Vaładarskaha. Tam atrymałasia źbirać krupinki infarmacyi pra vajnu ad achoŭnikaŭ. Uviesnu, padčas adnoj z prahułak, dziaŭčaty pačuli, jak u kalidory jany abmiarkoŭvali Buču.
«My śpiecyjalna išli pavolniej, kab bolš pačuć. Jany apisvali, [što im viadoma]. U ich taksama byli pytańni, jany pamiž saboj dobra spračalisia: chto heta zrabiŭ, čamu, jak i nakolki heta praŭda».
U kamiery na Vaładarskaha z Ałaj žyło jašče siem-vosiem čałaviek. Uletku tam było vielmi dušna — davodziłasia zmočvać vadoj praściny. Akonnuju ramu ŭ pamiaškańni źniała administracyja SIZA, ad śpioki dapamahaŭ i vientylatar adnoj z susiedak.
Pa słovach Ały, u ich była «samaja spakojnaja kamiera»: dziaŭčaty byli cichimi, bolšuju častku času prosta čytali. Praz paŭhoda ŭ SIZA ŭ Ały mocna sieŭ zrok, tamu što vakoł było tolki «drennaje štučnaje žoŭtaje śviatło».
«Na Vaładarskaha dobraja biblijateka. Była navat Aleksijevič na biełaruskaj movie, Orueł na biełaruskaj. Nie kažučy ŭžo pra Sałžanicyna i hetak dalej. Sapraŭdy dobry biblijatekar. My pisali śpis litaratury, raz na dva tydni nam prynosili knihi — što-niebudź z hetaha śpisa abo hodnuju zamienu».
Kałonija — heta «novaja dziaržava». Etap
Sud asudziŭ Ału da 1,5 hoda kałonii. Paśla prysudu i apielacyi jaje razam ź inšymi žančynami etapavali ŭ homielskuju PK. Pieravozili na ciahniku: kala 10-j viečara ich u kajdankach pahruzili ŭ sastaŭ, a ranicaj jany byli ŭ inšym horadzie.
Jak sastaŭ vyhladaŭ zvonku, asudžanaja nie bačyła: aŭtazak padvioz ich prosta da ŭvachoda ŭ vahon. Unutry, jak i ŭ zvyčajnym kupejnym vahonie, byŭ doŭhi prachod, tolki zamiest zvykłych pieraharodak — kraty, a łožki zamianiali draŭlanyja nary. U adnym takim «kupe» ŭsiu noč jechała 13 žančyn.
Kałonija adrazu padałasia Ale «novaj dziaržavaj», jakuju ŭsie razhladali ź cikaŭnaściu. Jana prajšła karancin i raźmierkavałasia ŭ atrad. Akramia łožka, z asabistaj prastory ŭ žančyny była tumbačka, u jakoj zachoŭvałasia niekalki rečaŭ sa śpisa dazvolenych, i miesca ŭ bakoŭcy ź inšymi asabistymi rečami, kudy puskali na niekalki chvilin u stroha adviedzieny čas.
Akramia dziažurstvaŭ, pastrajeńniaŭ i pracy, źniavolenyja pavinny hladzieć televizar — unutranaje telebačańnie «Viektar», uklučajuć jaho praz fłešku, kaža Ała. Prahlad prachodzić u maleńkaj aktavaj zale. Asudžanym nielha adtul vychodzić, jany nie mohuć spać, pisać i čytać niešta paralelna.
«Pakazvajuć adno i toje ž pa kole. «Kłub redaktaraŭ», jaki naš vajentorh vydatny, jakija mašyny vydatnyja. Jak kvitnieje naša pramysłovaść, jakija vydatnyja rasijskija pradpryjemstvy i jak my ź imi supracoŭničajem».
Da lekara traplali «byvałyja». Zdaroŭje
Palityčnym źniavolenym nielha chadzić u spartzału i na kantrolna-śledavuju pałasu — miesca pamiž płatami pa pierymietry kałonii. Inšyja asudžanyja pierakopvajuć jaje i raŭniajuć hrablami — jak kaža Ała, kab było vidać, kali chtości vyrašyć uciačy.
«Heta vielmi ciažkaja praca, tam usie pakutujuć. Ale ja heta bačyła tolki zdalok».
Za čas źniavoleńnia Ała schudnieła, u jaje sapsavaŭsia zrok i abvastrylisia chraničnyja zachvorvańni. Tearetyčna ŭ kałonii možna było zapisacca da lekara, ale nasamreč zrabić heta było składana. Ad siezonnych chvarob žančyny lačylisia limonam z kramy i imbiram ź pieradač.
«Byvałyja, jakija šmat hadoŭ siadziać, jany niejak umudrajucca trapić i da terapieŭta, i da astatnich lekaraŭ. Nie viedaju, jak u ich heta atrymlivajecca. Trymać pry sabie leki ni ŭ jakim razie nielha. Tolki kab u sančastcy prapisali i chadzić tudy, kab atrymać. Ale dla hetaha treba spačatku da terapieŭta trapić — zamknionaje koła».
Praca švačkaj u kałonii spatrebiłasia na voli
«Kałonija — heta vielizarnaja kolkaść absalutna biestałkovaj pracy, prydumanaj dla taho, kab čymści zaniać ludziej. Uvieś čas niejkija pryborki, dziažurstvy, vycirańnie ŭsiaho na śviecie anučaj, pieraciahvańnie adnaho i taho ž u roznyja baki».
Asudžanaja pačała pracavać na šviejnaj fabrycy.
Va ŭsich palityčnych u pieršyja dni pytalisia: «Vy razumiejecie, što budziecie šyć formu dla milicyi, dla vajskoŭcaŭ? Vy možacie admovicca».
Admova ad pracy karajecca, tłumačyć Ała, za heta mohuć adpravić u ŠIZA. Tym nie mienš u pracy ŭ šviejnym cechu «choć była niejkaja łohika»: «Heta značyć, ty robiš niejki vyrab: pačynaješ šyć i zakančvaješ. Zrazumieła, što heta ŭsio praktyčna biaspłatna, ale ŭ hetym jość choć niejki sens».
Za čas u kałonii Ała ni razu nie trapiła ŭ ŠIZA. Z-za taho, što jana ni z kim nie svaryłasia i «vykonvała ŭsio, što ad jaje chacieli», nijakich prablem z administracyjaj nie było. Žančyna vyjšła na volu viasnoj 2023 hoda.
«Spadziavałasia, što za heta ŭ mianie nie budzie nahladu [paśla vyzvaleńnia] i ŭsiaho astatniaha. Na žal, atrymałasia tak, što pastavili mianie na [prafiłaktyčny] ŭlik i zabaronu na vyjezd z krainy dali».
Vyjechać usio ž udałosia, i ciapier Ała žyvie ŭ Polščy. Kali jana šukała pracu, razhladała i vakansii švački. Biełaruska znajšła miesca, kudy šukali kandydata, jaki ŭmieje karystacca redkaj šviejnaj mašynkaj. Mienavita na joj Ała navučyłasia pracavać u kałonii.
«I voś im patrebny byŭ rabotnik jakraz na hetuju śpiecyfičnuju mašynu. Ja pryjšła, akazałasia, što jany šyjuć nataŭskija bałakłavy. Ačmureć. I ja skazała: «Tak». Toje, čym ja ciapier zajmajusia, — adčuvańni fienamienalnyja. Jak byccam ja siadžu doma i šyju ściahi. Heta moj adkaz hetamu ŭsiamu».
Čytajcie taksama:
Ałana Hiebremaryjam raskazała pra niajomkuju sustreču z Maryjaj Kaleśnikavaj