Prakopjeŭ patłumačyŭ, čamu nie atrymałasia historyja z pałkom «Pahonia»
Hramadski dziejač Vadzim Prakopjeŭ u vypusku jutub-kanała «Tok» raspavioŭ pra svajo znajomstva z Sachaščykam, jaho rolu ŭ Kabiniecie, acaniŭ scenar vyzvaleńnia Biełarusi zvonku i patłumačyŭ pryčyny niaŭdałaj sproby stvareńnia pałka «Pahonia».
27.09.2023 / 09:40
Treniroŭki pałka biełaruskich dobraachvotnikaŭ «Pahonia» na strelbiščy pad Varšavaj, maj 2022-ha. Fota: Michal Dyjuk / AP
Vadzim Prakopjeŭ zhadvaje, što jon paznajomiŭsia z Sachaščykam praz ahulnaha siabra. «I ź pieršaj sustrečy adbyłosia siabroŭstva. Adrazu ŭ nas uźnik davier».
Prakopjeŭ adznačaje, što Sachaščyk šmat čaho rabiŭ jašče da taho, jak staŭ publičnym čałaviekam:
«Jon byŭ biascennym čałaviekam, bo peŭnyja jaho kantakty dazvalali rabić niejkija vysnovy ab situacyi ŭ siłavych elitach».
Pa słovach Prakopjeva, Sachaščyk pryjazdžaŭ da Cichanoŭskaj u samym pačatku dziejnaści jaje ofisa: «Jon ahledzieŭ štab, pahavaryŭ ź ludźmi i zrabiŭ vysnovy, što heta piasočnica». Ale praź niekatory čas dałučyŭsia, bo «adyhrała pačućcio spraviadlivaści, pačućcio misii».
Pra rolu Sachaščyka ŭ Kabiniecie
Prakopjeŭ adznačaje, što, na jaho pohlad, Sachaščyk vielmi rana ŭvajšoŭ u Kabiniet — jon staŭ pradstaŭnikom pa abaronie i nacyjanalnaj biaśpiecy. Ale mienavita takoha čałavieka nie chapała ŭ lidarskaj kanfihuracyi. «Ja dumaju, što jon siabie jašče prajavić. Ja nie sumniavajusia ŭ jaho matyvacyi i kaštoŭnaściach. Dla jaho dakładna važny vynik. Nu, i ŭłasna, usio žyćcio jaho rychtavała da takoha scenara».
Valeryj Sachaščyk i Śviatłana Cichanoŭskaja. Fota: Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj
Prychod Sachaščyka nie pryvioŭ da zaŭvažnaha dałučeńnia da demakratyčnaha ruchu inšych aficeraŭ.
«Ale heta nie adbyvajecca nie tamu, što Valeryj nie pryciahvaje, a tamu što sama kanstrukcyja dobraachvotnych padraździaleńniaŭ va Ukrainie, na žal, nie daje mahčymaści aficeram adčuć siabie ŭ prafiesijnym punkcie. Tamu treba być supiermatyvavanym i imknucca da inšych metaŭ».
Prakopjeŭ ličyć, što «nie chapiła stratehičnaha myśleńnia va Ukrainy i ŭ nas nie chapiła siły, kab u biełaruskich vajenizavanych farmavańniaŭ byŭ inšy status va Ukrainie. Ciapier užo ab hetym pozna dumać».
Acenka scenara vyzvaleńnia Biełarusi zvonku
Scenar vyzvaleńnia Biełarusi zvonku, na pohlad Prakopjeva, nieabchodna było praličvać.
«Hetym aknom mahčymaściaŭ treba było abaviazkova karystacca. Tamu što vajna — vielmi dynamičnaja historyja. Tam usio mianiajecca za hadziny, dni. Niamožna było paziachać. I sprobu možna było zrabić», —
ličyć Prakopjeŭ.
«Va Ukrainie zastajecca były pasoł u Biełarusi Raman Biaśśmiertny. Jon vielmi piśmienny čałaviek. I na pačatku vajny jon tranślavaŭ tyja ž dumki. My ŭsie pamiatajem, što jość Jury Fialšcinski, u jakoha taksama Biełaruś nie sychodziła ŭ jakaści vajennaj stratehii. I ŭ svaich pieradačach jon rabiŭ na hetym akcent. Bilecki havaryŭ pra heta. Było šmat roznych aficeraŭ, jakija razvažali dakładna tak ža sama, jak my.
Sapraŭdy byŭ pieryjad padčas vajny, kali vyzvaleńnie Biełarusi vielmi navat prahladałasia. Pry hetym treba razumieć, što heta nie scenar lichoha šturmu. Treba skazać, što navat bieź interviencyi dastatkova bujnoje biełaruskaje padraździaleńnie, vybudavanaje jak rehularnaja armija, z aficerami, z małodšymi aficerami, siaržantami i biełaruskim aficeram na čale, pravieranaje va ŭkrainskich bajach, jakoje praciahvaje farmavacca, — heta bujny palityčny faktar.
Vadzim Prakopjeŭ. Skrynšot videa TOK_talk / YouTube
Takim čynam možna było b upłyvać na biełaruskuju armiju ŭnutry krainy. Ale dla hetaha ź imi nieabchodna było b razmaŭlać na adnoj movie. Heta vielmi składana paśla 2020 hoda. Ale tym nie mienš, heta vielmi važna dla vyzvaleńnia».
Pa mierkavańni Prakopjeva, mienavita Valeryj Sachaščyk moh by być takim čałaviekam, jaki b zmoh razmaŭlać i tłumačyć. «Ale dla taho, kab razmaŭlać, niedastatkova havaryć, što Ukraina pieramoža. Nie. Nieabchodna tranślavać siłu. I nieabchodna vybrać tanalnaść».
Prakopjeŭ adznačaje, što scenar vonkavaha vyzvaleńnia abo interviencyi nie abaviazkova pavinien supravadžacca žorstkimi bajavymi sutyčkami. Jon nahadvaje, što ŭ 1944 hodzie na Sicylii vojski sajuźnikaŭ z adnaho fłanhu prajšli biez strełaŭ i strat pry padtrymcy nasielnictva.
«Hety płan całkam moh by atrymacca, kab Ukraina była dziejsnym sajuźnikam. Arhumienta ab tym, što Ukrainie samoj nie chapała ni srodkaŭ, ni resursaŭ dla takoj hulni, ja nie razumieju. Tamu što my by nie prasili nijakich srodkaŭ i resursaŭ u samoj Ukrainy, akramia asablivaha statusu takoha padraździaleńnia i supracoŭnictva».
Pra ideju pałka «Pahonia»
Prakopjeŭ havoryć, što pryjechaŭ va Ukrainu na treci dzień vajny, kab pasprabavać skarystacca «čornym lebiedziem» dla vyzvaleńnia krainy.
«Scenar vyzvaleńnia, naturalna, praduhledžvaŭsia vajenna-palityčny. Farmavańnie dastatkova bujnoj armiejskaj hrupoŭki ź biełarusaŭ va Ukrainie, jaho abkatka ŭ bajavych umovach, farmavańnie palityčnaj struktury, zdolnaj razmaŭlać z nasielnictvam unutry krainy. Heta i jość vialiki faktar pieramohi».
Pa słovach Prakopjeva, byli kamientary analitykaŭ ab tym, što armija vyzvaleńnia Biełarusi — nierealna, bo my nikoli nie znojdziem takoj kolkaści pasijanaryjaŭ.
«Ja by z hetym paspračaŭsia. Tamu što paśla majho zvarotu z Majdana ŭ pačatku sakavika 2022 hoda 960 čałaviek zapisałasia ŭ čat-bot. Ja dapuskaju, što ŭ Pałka Kalinoŭskaha hetaja ličba była ŭ niekalki razoŭ bolšaja. Tamu farmavańnie takoj adzinki było mahčyma. Ale ciapier užo nie».
Čamu połk «Pahonia» nie atrymaŭsia
Prakopjeŭ nazyvaje niekalki pryčyn, čamu nie atrymałasia stvaryć połk «Pahonia». Pa-pieršaje, kaža jon, hetaha nie chacieła Ukraina.
«Uzrovień stratehičnaha, intelektualnaha analizu va Ukrainie, zrazumieła, prysutničaje. Ale heta dakładna nie było častkaj palitykuma. Ja dapuskaju, što biełaruskaj stratehii Ukraina zusim nie raspracoŭvała.
Heta było zrazumieła, kali ŭ sakaviku 2022 hoda ź vialikim intervju vystupiŭ Daniłaŭ i pryznaŭsia, što «my, zrazumieła, dapuskali ŭvarvańnie, ale chto nas sapraŭdy ździviŭ, tak heta Łukašenka».
Dla mianie heta prykmieta słaboha stratehičnaha płanavańnia, kali jany vieryli, što Łukašenka nie padyhraje Pucinu. Dla mianie heta taksama prykmieta taho, što adnosiny paśla 2020 hoda ŭkrainskaj ułady z łukašenkaŭskimi elitami zachoŭvalisia. Tam byŭ intensiŭny dyjałoh. Łukašenka rabiŭ toje, što rabiŭ zaŭsiody — padmanvaŭ i havaryŭ, što «nikoli ŭ žyćci».
Druhaja pryčyna, čamu nie sfarmavałasia biełaruskaja stratehija va Ukrainie, u tym, što hetaha nie chacieŭ Vašynhton, ličyć Prakopjeŭ.
«Ukraina znachodzicca ŭ tatalnaj zaležnaści ad resursaŭ svaich sajuźnikaŭ. U listapadzie 2021 hoda, kali nie pamylajusia, była spravazdača načalnika abjadnanych štaboŭ hienierała Marka Mili dla prezidenta Bajdena. I ŭ hetaj spravazdačy havaryłasia pra niepaźbiežnaść uvarvańnia Rasii i akreślivalisia dźvie stratehičnyja mety Amieryki, zychodziačy ź jaje nacyjanalnych intaresaŭ.
Pieršaja — paźbiehnuć lubym šlacham kanfliktu pamiž rasijskaj armijaj i vojskami NATA. Druhaja — ni ŭ jakim razie nie dać kanfliktu vyjści za hieahrafičnyja miežy Ukrainy. Jak my razumiejem, bolš-mienš hetaj stratehii prytrymlivajucca da hetaha času».
Prakopjeŭ ličyć, što, navat kali b razumnyja hałovy va Ukrainie prapanoŭvali aktyŭnuju biełaruskuju stratehiju, jany prapanoŭvali b jaje chutčej za ŭsio za stałom, dzie amierykanski hołas byŭ by važnym, kali nie vyrašalnym.
«U dadzienym vypadku my pralacieli. Nas źlili ŭ 2020 hodzie. Pohlad z Vašynhtonu praduhledžvaje, što my — častka Rasii. Pierakanać amierykanskich sajuźnikaŭ u pamyłkovaści ich myśleńnia — zadača nadzvyčaj składanaja. Ale biez hetaha nie budzie nijakaha prahresu.
Biełaruś — pieraśpiełaja jeŭrapiejskaja kraina, jakaja zusim nie padobnaja pa svaim uładkavańni da Rasii. Atrymlivajecca, što voś hety frukt, jaki nizka visić, jaki abaviazany być častkaj Jeŭropy, abmatali skotčam z hnijučym ciełam Rasijskaj impieryi».
Prakopjeŭ zhadvaje pra pajezdku na pačatku vajny va Ukrainu, padčas jakoj jamu było vielmi kryŭdna:
«Hetamu papiaredničali niekatoryja padziei. «Pahoniu» vysielili z kazarmaŭ. Prajekt vielmi chutka zharnuli. Aficery, jakija zajmalisia našym prajektam, byli adłučany ad raboty. I paśla doŭhaj, praŭda, vietlivaj hutarki, mnie prapanavali skončyć svaju dziejnaść va Ukrainie i vyjechać.
Praz try dni mnie daviałosia heta zrabić. Heta supravadžałasia słovami «My nie chočam raźviazać vajnu ź Biełaruśsiu». Ja adžartavaŭsia i skazaŭ, što ja nie takaja važnaja piersona, z-za jakoj pačynajucca vojny. Zrazumieła, što heta mieła adnosiny da naratyvu ab tym, što z samaha pačatku «Pahonia» zadumvałasia jak padraździaleńnie dla raboty ŭ biełaruskim kirunku».
Zakryćcio prajekta supała z padziejaj, jakuju Prakopjeŭ nazyvaje «ŭhodaj z Łukašenkam».
«Mnie niezrazumieła, čamu Ukraina hulała ŭ pokier i praciahvaje hulać z Łukašenkam. Mastactva vajny — heta mastactva padmanu. Tamu treba ŭzvažvać svaje siły. Mienš za ŭsio jany chacieli druhi front.
Mnie niezrazumieła, čamu, adnoj rukoj hulajučy ŭ pokier, nielha ŭ druhoj ruce trymać dubinu, viedajučy, z kim my majem spravu. I farmavańnia takoj dubiny nie adbyłosia. I, pry ŭsioj majoj absalutnaj pavazie da ludziej, jakija vajujuć va Ukrainie, my nie pradstaŭlajem tam siły.
Łukašenka pradaŭ lalku Ukrainie. Talenavita pradaŭ historyju ab tym, jak, pakul Pucin u jaho na horle, jon voś-voś pašle svaje vojski. I jon z apošnich siłaŭ strymlivajecca. Ale heta, zrazumieła, nie tak. U jaho nie było nijakich namieraŭ adpraŭlać svaje vojski va Ukrainu. Jon vielmi dobra razumieŭ, kali b jon tudy adpraviŭ vojski, to bačyŭ by svaju armiju ŭ apošni raz. Ale jon zdoleŭ pradać hety naratyŭ. Va Ukrainie jaho kupili.
A ŭvohule, Ukraina mała razumieje sučasnuju Biełaruś i jaje hramadstva. Jana, jak i lubaja maładaja demakratyja, skancentravana na sabie. Dla ich zusim niezrazumieła, čamu ŭ 2020 hodzie biełarusy nie ŭzbuntavalisia, čamu na fonie žachlivych prynižeńniaŭ i nasilla nie było ŭspyški. Ukraincy nas nikoli asabliva nie zrazumiejuć».
Hladzicie całkam: