Крэмль праплаціць выбары, а Еўропа з'есць тэхнічную пену

Цана «элегантных перамог» — спаўзанне ў трэці свет.

12.12.2009 / 00:38

Ладзь сані летам, а калёсы зімой. На цнатлівым фоне першага снегу ўлада без лішняга шуму, дзелавіта рыхтуе свае грубыя, але моцна збітыя калёсы да новых выбараў — мясцовых, а затым прэзідэнцкіх.

Што да другіх, то нядаўна ў Вільні Лукашэнка шчыра сказаў, што адмаўляцца ад удзелу ў іх не бачыць прычын. Сапраўды, пакуль карта ідзе такая, што грэх наракаць.

На гэтым тыдні тутэйшае начальства даволі ўдала з`ездзіла ў Маскву. Крэмль бралі на змор.

Восем гадзін перамоў на саюзным дзяржсавеце — адвал мазгаўні! Як паскардзіўся «Коммерсанту» адзін з крамлёўцаў, «беларускія чыноўнікі павялі дыскусію паводле загадзя напісанага сцэнару — яны ўзрывалі прадметную размову бясконцымі патрабаваннямі наконт крэдытаў, ільгот, паслабленняў ды выключэнняў. Гэтыя просьбы паўтараліся дзясяткі разоў, з-за чаго размова набыла друзлы характар».

Канечне, дыпламатыя не самая вытанчаная, аднак заезджаная кружэлка, здаецца, зноў спрацавала. Назаўтра першы віцэ-прэм`ер Уладзімір Сямашка абвясціў цяжкія заваяванні.

Налета мы атрымаем бяспошлінна 8–9 мільёнаў тон расійскай нафты.

Таксама, са слоў Сямашкі, бакі дамовіліся перайсці да роўнадаходных цэнаў на газ з 2014–2015 года. Прасцей кажучы,

пакуль што газ будзе каштаваць па-братэрску, а не як для праклятых буржуінаў. Магчыма, у 2010-м яго наогул будуць адпускаць па цяперашнім цэнніку.

Беларуская наменклатура з савецкіх часоў налаўчылася «выбіваць у Маскве фонды». Тады для змазкі пытанняў у белакаменную прыхоплівалі партфелі з «Белавежскай»: вось, пакаштуйце нашай знакамітай! Цяпер, канечне, запыты іншыя.

Давялося прадаць расійцам «БПС-Банк» ды паабяцаць уваход у «нафтанку».

Той самы Сямашка анансаваў хуткі продаж комплексу «Нафтан-Палімір»: «Мы знаходзімся ў стане нізкага старту». Прычым «расійскія нафтавыя кампаніі нас задавальняюць найлепшым чынам».

Так што Масква праплачвае сваю ж фінансава-эканамічную экспансію. А таксама — згоду Мінска ўвайсці ў траісты (плюс Казахстан) мытны звяз, гэты шмат у чым палітычны праект Крамля.

Вядома ж, Лукашэнка цудоўна адчувае небяспеку паўзучай экспансіі расійскіх інтарэсаў. Але, па-першае, Мінск ніколі не вызначаўся букваедствам што да выканання падпісанага. Кілатоны саюзных папераў так і засталіся макулатурай. Па-другое, нам бы дзень прастаяць ды ноч пратрымацца. Дарагое яечка да Вялікадня, то бок пакет расійскіх прэферэнцый да чарговых выбараў.

А там — бог не папусціць, Масква не ўкусіць! Зноў рэанімавана тэма адзінай валюты і канстытуцыйнага акта. Калі Мядзведзеў павядзецца на гэту старую прынаду, то, чым чорт не жартуе, атрымаецца яшчэ і рымейк «братняй інтэграцыі». Як мае быць: са сваяцкім разводам на бабкі.

Але ў гэтай азартнай гульні з Крамлём бабка надвое варажыла. У любы момант могуць пачаць аддзяленне мух ад катлет! Таму ў плане падрыхтоўкі да выбараў

не забыты і еўрапейскі вектар. 11 снежня Палата прадстаўнікоў прыняла ў другім чытанні праект зменаў выбарчага заканадаўства. Каля 130 карэктываў — два вазы і цэбар ліберальнай бутафорыі для Еўразвязу. Хаця на 90% гэта тэхнічная пена.

На думку незалежных экспертаў, апазіцыі дадуць пагуляць у цацкі на прамежкавых стадыях кампаній, але ў святое святых — да падліку галасоў — па вялікім рахунку не дапусцяць. Па-першае, паўнамоцтвы назіральнікаў захоўваюцца ў ранейшым каструбаватым выглядзе. Па-другое, квоты для партый і арганізацый у складзе выбаркамаў як двойчы два запаўняюцца сваімі для вертыкалі людзьмі з праўладных структур, што косяць пад грамадскія.

Разлік — на тое, што Еўропа ахвотна ашукаецца: 130 ліберальных паправак — колоссале, брависсимо, ви ест кароший ученик в школа демократии!

Акрамя таго, як лічыць Віталь Сіліцкі, дырэктар Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (BISS), «улада можа адносна прыстойна правесці мясцовыя выбары, каб вырашыць пытанне з Еўропай, ну а прэзідэнцкія правядзе, як звычайна».

Добра, а потым? Створаная ў краіне сістэма — усё ж не перпетуум-мобіле. Крызіс ды ўразанне расійскіх датацый ужо пахіснулі «беларускую мадэль». Наверсе загаварылі пра мадэрнізацыю.

Эксперты не схільны пераацэньваць гэтыя намеры. Што да эканомікі, то пакуль

улада, згодна з прагнозамі Сіліцкага, будзе, хутчэй за ўсё, прытрымлівацца схемы «адаптацыйнага рэфармавання».

«Гэты крызіс яна яшчэ перажыве. Вось наступны можа ўжо падштурхнуць да сістэмных рэформаў», — гаворыць палітолаг. Ну а што да палітыкі? Захад усё ж мякка цісне, і рэліктавую аўтарытарную сістэму таксама неяк трэба злёгку паднаўляць. Рабіць гэтакі касметычны еўрарамонт. Хоць бы дзеля заходніх грошай. Урэшце, ёсць і яшчэ адзін момант.

«Чым далей, тым больш актуальным будзе пытанне перадачы ўлады, — адзначае кіраўнік BISS. — Таму імаверны дрэйф да мадэлі кіраванай дэмакратыі».

Але ўся гэтая змена дэкарацый — потым, потым! А пакуль кіраўнік прэзідэнцкай Адміністрацыі Уладзімір Макей даслаў вертыкалі выразны сігнал: размовы пра лібералізацыю — гэта не для вашых вушэй. Плюньце і разатрыце. Электаральныя кампаніі трэба забяспечыць кроў з носу. Выступаючы перад чальцамі Цэнтрвыбаркама,

архітэктар «прагматычнага дыялогу» з Еўразвязам у стылі савецкага агітпрапа даў адлуп заходнікам, якія «часам ультыматыўна патрабуюць, каб мы літаральна з заўтрашняга дня сталі жыць у дэмакратычнай дзяржаве, як яны яе разумеюць».

А як жа, разгонімся! Зрэшты, тутэйшае начальства нібыта і не супраць дэмакратыі ў прынцыпе, але ж «грамадства павінна ўнутрана выспець да зменаў».

Тут няма чаго было б пярэчыць, калі б тутэйшыя дзяржаўныя мужы выглядалі гэтакімі клапатлівымі садоўнікамі, што цярпліва песцяць саджанцы дэмакратыі ды акучваюць парасткі грамадзянскай супольнасці. Але ж самі ведаеце, як у нас «песцяць» ды «акучваюць».

І наўрад ці гэта можна цалкам спісаць на крызіс. Звычка не рыпацца, сядзець як мыш пад мятлой ды выжываць, як інфузорыя-туфлік, убіваецца і заахвочваеца самой Сістэмай. У выніку вярхоўка забяспечвае сабе статус-кво, але грамадства не развіваецца, а дэградуе.

Гэта і ёсць сумная цана «элегантных перамог» — спаўзанне ў трэці свет.

Перад Беларуссю маячыць перспектыва — нават пры выгаднай перапрацоўцы таннай расійскай нафты — застацца ўсяго толькі «бензінавым шлангам для Еўропы».

Аляксандр Класкоўскі, БелаПАН.