Evalucyja hetych zvykłych kvietak stvaraje pahrozu ekasistemie
Evalucyja ŭ nas na vačach: skaračeńnie papulacyj nasiakomych-apylalnikaŭ akazała ŭździejańnie na kvietki, prynamsi, na bratki. Dla adaptacyi spatrebiłasia ŭsiaho niekalki dziasiatkaŭ hadoŭ. Heta stvaraje zahannaje koła, jakoje moža mieć bolš šyrokaje ŭździejańnie na ekasistemu.
21.12.2023 / 19:24
Dzikija bratki. Fota: Anna Yu / Getty Images
Jak piša Le Monde, vučonyja z Univiersiteta Manpielje paraŭnali čatyry papulacyi bratkoŭ (Viola arvensis), jakija vyraśli ŭ dzikaj pryrodzie ŭ našy dni, z kvietkami, vyraščanymi z nasieńnia, što było sabrana ŭ 1990-2000-ch hadach i zachoŭvałasia ŭ Nacyjanalnaj bataničnaj kansiervatoryi Paryžskaha basiejna (CBNBP). Svaimi nazirańniami jany padzialilisia na staronkach časopisa New Phytologist.
Vyniki paraŭnańnia akazalisia niečakanymi. Bratki, jakija siońnia rastuć na palach, prykładna na 10% mienšyja, čym ich surodzičy 20-30 hadoŭ tamu. Jany taksama vyrablajuć prykładna na 20% mienš niektaru, što źnižaje ich pryvabnaść dla nasiakomych-apylalnikaŭ.
Pa słovach daśledčykaŭ, takija źmieny možna patłumačyć adaptacyjaj kvietak da źmienaŭ u navakolnym asiarodździ. A mienavita — skaračeńniem kolkaści nasiakomych-apylalnikaŭ. I heta, jak adznačajuć vučonyja, nie źjaŭlajecca dobraj navinoju ni dla raślin, ni dla ich apylalnikaŭ.
Kvietkavyja raśliny, jakija siońnia składajuć bolš za 90% usich vidaŭ raślin na Ziamli, abaviazanyja svaim evalucyjnym pośpiecham mienavita damovie, jakuju jany dziasiatki miljonaŭ hadoŭ tamu zaklučyli sa svaimi partniorami-nasiakomymi.
U abmien na niektar nasiakomyja zabiaśpiečvajuć pieranos pyłku z adnoj kvietki na inšuju, zabiaśpiečvajučy tym samym mahčymaść ich pierakryžavanaha apyleńnia. Mienavita ŭ im sakret masavaha raspaŭsiudžvańnia kvietkavych raślin z momantu ich zjaŭleńnia bolš za 200 miljonaŭ hadoŭ tamu.
Ale z-za skaračeńnia kolkaści nasiakomych-apylalnikaŭ hety sposab razmnažeńnia stanovicca ŭsio bolš ciažkim. Tak, adno z daśledavańniaŭ, jakoje było praviedziena ŭ zapaviednikach Hiermanii, pakazała, što za 27 hadoŭ (z 1989 pa 2016) ahulnaja kolkaść bijamasy nasiakomych, što patrapili ŭ pastki, źniziłasia na 75%.
Z-za adsutnaści dastatkovaj kolkaści nasiakomych-apylalnikaŭ kvietki vymušany vykarystoŭvać inšuju stratehiju — samaapyleńnie. Takaja mahčymaść zakładziena pryrodaj. Bolšaść kvietak dvupołyja. Ale kali samaapyleńnie kvietak z nasieńnia 20-30-hadovaj daŭnaści składała 55%, to ciapier — zvyš 80%.
Vučonyja adznačajuć, što pierachod da samaapyleńnia zjaŭlajecca karotkaterminovym zapasnym rašeńniem, ale jano pryvodzić da skaračeńnia hienietyčnaj raznastajnaści, što ŭ pierśpiektyvie źnizić zdolnaść raślin da adaptacyi.
U toj ža čas takaja evalucyja raślin upłyvaje i na nasiakomych-apylalnikaŭ. Źmianšeńnie dastupnaści pažyŭnych resursaŭ — niektaru — stvaraje dla ich dadatkovuju pahrozu i moža jašče bolš paskoryć skaračeńnie kolkaści. Takim čynam, utvarajecca zahannaje koła, što ŭ vyniku moža mieć bolš šyrokaje ŭździejańnie na ekasistemu.
Čytajcie jašče:
Navukoŭcy vyśvietlili, jak vyhladała pieršaja kvietka na Ziamli
Nasiakomyja — ježa, vartaja ŭvahi. U Jeŭropie pačynajuć ich prasoŭvać u vyhladzie muki