Draniki taksama jość: biełaruska raskazała, jak žyvie ŭ Šviecyi
Taćciana Iljučyk raniej žyła ŭ Biarozie, ale ŭžo 7 hadoŭ jana ŭ Šviecyi. Pad Novy hod vydańnie «Pieršy Pinski» pacikaviłasia ŭ žančyny, jak joj udałosia adaptavacca da čužoha hramadstva i ci nie škaduje jana pra źmienu miesca žycharstva. Bo hetaja skandynaŭskaja kraina va ŭsich sensach dalokaja ad Biełarusi.
29.12.2023 / 22:36
Ź Biełarusi ŭ Šviecyju — nazaŭždy?
— Taćciana, ci składana było advažycca pierajazdžać u inšaje hramadstva, dalokaje ad biełaruskaha?
— Advažycca było składana. Ale ciapier, pa skančeńni času, ja mahu skazać, što źmianiać žyćcio možna i treba. Ja źjechała ŭ 2016 hodzie, mnie tady było 44 hady. Vyjšła zamuž za švieda i praz hod pierabrałasia da jaho.
Viadoma, było vielmi składana navažycca na pierajezd. Ale da taho momantu ja ŭžo niekalki razoŭ była ŭ Šviecyi ŭ jaho ŭ haściach. Mnie ŭsio ŭ novaj krainie padabałasia. Plus moj muž nie zusim typovy švied, jon adkryty i tavaryski, i ŭ mianie była iluzija, što ŭsie šviedy takija.
Potym, paśla pierajezdu, užo zrazumieła, što ŭsio tut krychu pa-inšamu. Ale mnie chaciełasia pasprabavać niešta novaje. I ja sustreła čałavieka, ź jakim chacieła b pravieści žyćcio.
— Jakija ciažkaści byli napačatku? Jak atrymałasia ź imi spravicca?
— Ciažkaści byli na kožnym kroku, bo heta novaja kraina. Ty nie viedaješ movy, pravił, dy i naohuł nikoha nie viedaješ. Spačatku adčuvała siabie na ŭzroŭni piacihadovaha dziciaci, jakomu ŭsiudy patrebna dapamoha. Ale ž mnie 45 hadoŭ! I ŭ mianie ŭžo skłaŭsia peŭny pohlad adnosna siabie. Ja prajšła praz etap łomki identyčnaści, samaŭsprymańnia. Heta dla mianie było samym surjoznym vyprabavańniem, uśviadomić, što tut ja — zusim inšy čałaviek. U Biełarusi ja pavažany lekar z udziačnymi pacyjentami, a na novym miescy — nul.
Taćciana Iljučyk u Šviecyi
Była lekaram-stamatołaham, stała miedsiastroj
— A što z pracaj, prafiesijaj i šmathadovym stažam lekara?
— U Biełarusi ja adpracavała lekaram-stamatołaham 22 hady. U Šviecyi moj dypłom pryznali, ale dla atrymańnia licenzii na pracu treba było pierazdać ekzamieny — tearetyčnyja i praktyčnyja. Ekzamieny vielmi składanyja. Da taho ž maje studenckija hady daŭno prajšli.
Pa sutnaści mnie treba było znoŭku vučyć šmat teoryi. I što samaje składanaje — pierazdavać na zamiežnaj movie. Pa statystycy nie mnohija spraŭlajucca z hetym. Ja sprabavała rychtavacca, ale potym zrazumieła, što heta zanadta składana.
Vyrašyła ŭ vyniku vybrać novuju śpiecyjalnaść, atrymać šviedskuju adukacyju, kab pracavać na kvalifikavanaj pracy. Pry najaŭnaści miascovaj adukacyi dalejšaja daroha ŭ Šviecyi pramaja i lohkaja.
Mnie chaciełasia praciahnuć pracavać u achovie zdaroŭja. Tamu ja vybrała prafiesiju miedsiastry. Vučyłasia ŭ Techničnym univiersitecie ŭ Łulea, dzie jość u tym liku miedycynskija śpiecyjalnaści.
Šlach da pastupleńnia va ŭniviersitet byŭ taksama niaprosty. Treba było vyvučyć šviedskuju movu na davoli vysokim uzroŭni i zdać nacyjanalny ekzamien. Maju biełaruskuju adznaku pa anhlijskaj nie pryznali, tamu mnie jašče daviałosia pierazdavać i jaje. Pryčym jaje treba było viedać taksama na vielmi vysokim uzroŭni. Anhlijskuju mnie zdać akazałasia ciažej, čym šviedskuju.
Taćciana žyvie ŭ horadzie Buden na poŭnačy Šviecyi. Heta amal tysiača kiłamietraŭ ad stalicy — Stakholma
Niahledziačy na ŭjaŭnuju dla nas składanaść, šviedskuju movu vyvučyć možna navat u stałym uzroście. Šviecyja daje vielmi dobryja ŭmovy dla tych, chto pryjazdžaje: u kožnaj kamunie biaspłatnyja kursy dla vyvučeńnia movy, jakija ŭklučajuć niekalki ŭzroŭniaŭ.
Dla nizkakvalifikavanaj pracy dastatkova pieršaha ŭzroŭniu, a hutarkovaja mova padciahvajecca ŭžo na praktycy. A kali chočaš vučycca dalej, to treba asvojvać akademičnuju movu.
Ja ŭsie ŭzroŭni prajšła ŭ rekordnyja terminy — za hod i dva miesiacy. Razumieła, što ŭ mianie nie tak šmat času i chacieła chutka z hetym spravicca. Ciapier u mianie dobraja šviedskaja. Naturalna, ja havaru z akcentam, ale heta mnie nie pieraškadžaje.
Miascovyja šviedskija dyjalekty ŭsprymać ciažkavata, jak i ŭ luboj krainie. Naprykład, u paŭdniovaj Šviecyi vymaŭleńnie trochi padobnaje na dackaje. Spačatku ja ich navat nie razumieła, ale da hetaj havorki treba prosta pryvyknuć. I tak, ja da hetaha času dumaju na ruskaj, choć svabodna maju znosiny na dźviuch movach.
Deficytnaja śpiecyjalnaść u Šviecyi
Razabraŭšysia z movami, ja pastupiła va ŭniviersitet. Nijakich ustupnych ekzamienaŭ niama, prosta padaješ svaje biełaruskija adznaki sa školnaha atestata (pierakładała jaho doma na anhlijskuju i zaviarała ŭ nataryusa), i ciabie zaličvajuć.
Va ŭniviersitecie ja vučyłasia 3 hady. I dva hady jak atrymała licenziju miedsiastry. Heta była dystancyjnaja adukacyja — usie tearetyčnyja momanty, lekcyi anłajn, praktyku prachodziła ŭ balnicy i paliklinicy. Z takoj deficytnaj śpiecyjalnaściu možna ŭładkavacca dzie zaŭhodna, jana praduhledžvaje šyroki vybar pracoŭnaha miesca.
Kali chočaš pracu spakajniejšuju, to možna ŭładkavacca miedsiastroj u dom sastarełych. Ja sprabavała tam pracavać i paŭhoda adpracavała. Ale heta zusim nie majo — zanadta sumna.
Pačynała paśla atrymańnia dypłoma ŭ adździaleńni kardyjałohii, ale tam, viadoma, stresaŭ šmat: chvoryja ź infarktami, u vostrych situacyjach treba dziejničać vielmi chutka. Chaciełasia niešta bolš spakojnaje. U vyniku ŭładkavałasia ŭ rehijanalnuju balnicu ŭ adździaleńnie hiematałohii. Da pracy jechać 22 km, ale daroha vielmi dobraja, zajazdžaju za 15-20 chvilin.
Hiematałohija — składanaja śpiecyjalnaść. Ja śviadoma vybirała kirunak bolš składany, dzie treba dumać i raźvivacca. Pacyjenty ŭ nas roznych uzrostaŭ. Praca cikavaja.
Balnica, dzie pracuje Taćciana
Pra nastalhiju ab Biełarusi
— Niekatoryja emihranty skardziacca na nastalhiju. Jak u ciabie z hetym?
— Naturalna, zdarajecca i ŭ mianie. Bo bolšuju častku žyćcia praviała ŭ Biełarusi. Da hetaha času mnie nie chapaje našych ludziej, pryrody, uzajemadapamohi našaj biełaruskaj. Tut usio heta adroźnivajecca vielmi mocna. Pa rečach, praduktach nie sumuju. Sumuju pa rodnych i siabrach.
Spadziajusia naviedać Biełaruś pry pieršaj ža mahčymaści. Raniej my niekalki razoŭ jeździli na aŭto praź Finlandyju, u pryncypie, heta nie tak užo daloka. Lotali taksama niekalki razoŭ samalotam Stakholm-Minsk.
Nie chapaje našaj viasny…
— Jak pryvykała da klimatu? Jak tabie leta? Zima?
— Klimat adroźnivajecca ad našaha vielmi mocna. Na poŭnačy Šviecyi zima z kastryčnika da druhoj pałovy krasavika — u hety čas budzie ŭžo ciopła i śvietła, ale śnieh jašče lažyć.
Naša miascovaść nižej za Palarny kruh i zimoj vielmi karotki śvietłavy dzień. Sonca jość, ale ŭsiaho paru hadzin, i nizka nad haryzontam. Viadoma, maroz. Ciapier u nas umierana: -16 hradusaŭ, a vielmi choładna — heta kali -25. Kab tempieratura apuskałasia jašče nižej — takoha ja nie pamiataju.
U hetym hodzie zima pryjšła paźniej: kastryčnik byŭ jak vosieński miesiac. Śnieh vypaŭ taksama pozna i niama ekstremalnych marazoŭ. Adčuvajecca hłabalnaje paciapleńnie.
Viasna tut vokamhniennaja, nie takaja pastupovaja, jak u Biełarusi. Mnie našaj viasny vielmi nie chapaje. Tut za dva tydni i trava vyskačyć, i drevy zaćvitajuć usie adnačasova — i jabłynia, i višnia, i śliva.
A leta vydatnaje! Umierana ciopłaje, možna chadzić u šortach i majcy. Ale vielmi škada, što karotkaje. Pa-sapraŭdnamu ciopła litaralna paru tydniaŭ. Lipień — dobry miesiac, a červień i žnivień tempieratura nižejšaja. Žnivień mnie navat nahadvaje vosień.
U suviazi z karotkim letam ŭ nas dva pieryjady adpačynkaŭ: siaredzina červienia — siaredzina lipienia i siaredzina lipienia — siaredzina žniŭnia, kab paśpieli adpačyć i rabotniki, i ich padmiena.
Zimu pieranošu dobra, ciopła apranajusia. U nas jość akvapark z saunaj i tureckaj łaźniaj, basiejn, džakuzi. Časam chodzim tudy. Uzimku tut vielmi sucha, vilhotnaść małaja i choład pieranosicca lahčej. Uletku vilhotnaść bolšaja.
U volny čas jezdžu na biehavych łyžach. Na hornych nie, choć dzieci ŭ Šviecyi vučacca z małych hadoŭ i niepadalok ad nas jość harnałyžnaja trasa. Praŭda, vielmi kruty spusk.
Jašče ŭ nas jość śniehachod. Lubim kudy-niebudź skatacca, pasmažyć barbiekiu. Vybirajemsia na zimovuju rybałku.
Skulptura rybaka ŭ Šviecyi
Pra mientalitet šviedaŭ: «samakapańnie im nie ŭłaścivaje»
— Ci mocna adroźnivajecca mientalitet šviedaŭ ad našaha?
— Šviedy — krajnija indyvidualisty. Dla ich važna, kab u znosinach zachoŭvalisia miežy. Blizkija adnosiny zaviazać ź imi vielmi składana. Ź niejkimi ščyrymi razmovami — heta nie da ich. I niejkija hłybokija razvažańni abo samakapańnie im taksama nie ŭłaścivyja.
Z małych hadoŭ jany vučacca vyrašać prablemy i dumać pa peŭnych schiemach. Ja heta dobra adčuvaju na pracoŭnym miescy. Na lubuju situacyju jość hatovy ałharytm. Heta vielmi mocna adroźnivajecca ad našych realij. My dumajem bolš svabodna, jany tak nie ŭmiejuć, a adrazu pierabirajuć hatovyja ałharytmy ŭ hałavie. U mianie, prynamsi, skłałasia takoje ŭražańnie.
U cełym tak žyć praściej, hramadstva funkcyjanuje jak hadzinik, i z hetaha punktu hledžańnia — heta niadrenna. Ale ja nie dumaju, što dla asobnaha čałavieka takaja rabatyzacyja — karyść.
Mihrantu treba zarablać minimum 2500 jeŭra
— Składana naohuł u ich znajści pracu? Jakija patrabavańni? Ci jość biespracoŭje?
— Pracu ŭ achovie zdaroŭja znajści lohka, taksama ŭ krainie jość patreba ŭ roznych rabotnikach sacyjalnaj śfiery (damy sastarełych), hramadskaha charčavańnia, prybiralščykach. Kali chočaš pracavać, to pytańniaŭ niama. Naturalna, biespracoŭje jość, ale jano nievialikaje — 6,6% na siońniašni dzień. Šviedy vykonvać niejkuju brudnuju nizkaapłatnuju pracu nie asabliva chočuć.
Padarožža na łodcy
Ciapier u nas pravy ŭrad, nastrojeny suprać emihrantaŭ. Urad uvioŭ niekatoryja źmieny ŭ pracoŭnym zakanadaŭstvie. Naprykład, zamiežnyja rabotniki, jakija chočuć pieravieźci ŭ Šviecyju siamju, pavinny zarablać nie mienš za 27,5 tys. kron u miesiac (prykładna 8800 biełaruskich rubloŭ, 2500 jeŭra, — Red.).
Uźnikaje prablema z tymi, chto ŭžo pierajechaŭ usioj siamjoj i pracuje na nizkaapłatnaj pracy. Jany prosta vysyłajucca na radzimu. Haliny, dzie rabotnikaŭ i tak nie chapaje, naprykład, sacyjalnyja rabotniki ŭ damach sastarełych, pačynajuć adčuvać ciažkaści z najmańniem. Hetaja prablema šyroka aśviatlajecca ŭ presie.
Uzrovień zarobku zaležyć ad praciahłaści adukacyi, ad taho, jakuju dadatkovuju nahruzku ty na siabie biareš, ad stažu. Pavyšeńnie zarobku abmiarkoŭvajecca kožny hod z načalnikam. Kali chočaš pavyšeńnia zarobku, treba vykłaści matyvy, čamu ty na heta pretenduješ.
Ja, naprykład, nabrała dadatkovaj nahruzki — praca sa studentami, ulik narkatyčnych preparataŭ, viadu rehistracyju pamierłych u adździaleńni. Jość dapłaty za pracu ŭ vychadnyja dni. Raźbiežka ŭ zarpłacie miedsiaścior davoli vialikaja. Kankretnych sum nazyvać nie budu.
Aleń-albinos u Šviecyi
Za «šviedski sacyjalizm» vypłačana z padatkaŭ
— Jość vyraz «šviedski sacyjalizm». Jak ty heta ŭsprymaješ?
— U mianie padatak 34%. Jon moža trochi vahacca, heta zaležyć ad kamuny. Achova zdaroŭja, adukacyja, darohi i inšaje finansujecca z našych padatkaŭ. Adukacyja biaspłatnaja, charčavańnie školnikaŭ taksama. Kali ty surjozna zachvareŭ i nie možaš doŭhi čas chadzić na pracu — balničny niadrenna apłačvajecca, na jaho možna niabiedna žyć. Kali piensija maleńkaja, tabie dapłačvajuć za kvateru, kab paśla ŭsich vypłat ty nie zastavaŭsia na nulach.
Miedycyna ŭ Šviecyi nie strachavaja, a taksama finansujecca z padatkaŭ. I kali ja źviartajusia da lekara ŭ palikliniku, za vizit treba płacić usiaho 250 kron (80 rubloŭ. — Zaŭv. aŭtara). Zrazumieła, što ŭvieś hety «sacyjalizm» my apłačvajem sami, ale ŭsie my starejem i taksama možam apynucca ŭ ciažkaj situacyi.
Šviedy pavažajuć karala
— A ci jość u šviedaŭ sučasny nacyjanalny hieroj, kumir?
— Heta hledziačy z kim ty budzieš havaryć. Dla kahości heta karol, dla kahości — Złatan Ibrahimavič.
— Ja jaho viedaju jak baśnijca.
— Jon naradziŭsia i žyvie ŭ Šviecyi, u Malmio, u siamji emihrantaŭ. I tut jaho ličać šviedam.
Znakamitych šviedaŭ nasamreč šmat, pačynajučy ad Astryd Lindhren i zakančvajučy niejkimi sučasnymi influensarami.
Karol Karł XVI vielmi papularny ŭ hramadstvie, choć sama ja nie cikaŭlusia navinami karaleŭskaj dynastyi. U karala Šviecyi tolki pradstaŭničyja i dypłamatyčnyja funkcyi, nijakaj realnaj ułady niama. Palityčnych rašeńniaŭ jon nie prymaje, heta ŭsio sprava ŭrada, parłamienta. Karol bolš dla prestyžu krainy — dabračynnyja spravy, kultura, ekałohija. Jaho ŭdzieł u hetym pastajanna aśviatlajecca ŭ ŚMI, i vielizarnaja kolkaść šviedaŭ sočać za takimi navinami.
Nijakaj dyskusii nakont isnavańnia manarchii ŭ hramadstvie niama. I treba addać naležnaje, karaleŭskaja siamja taksama pavodzić siabie hodna i nie daje padstaŭ dla skandału.
Hornaja raka ŭ Šviecyi. Taćciana kaža, što haradskich piejzažaŭ na jaje telefonie ciapier niama. «Kali tolki pierajechała, zdymała, ciapier nie cikava»
— Uspomniŭ adnu skandalna viadomuju piersonu — Hreta Tunbierh!
— Tak, jana znakamitaja, ale da jaje ŭ hramadstvie staviacca pa-roznamu. Naturalna, niejkija maładyja aktyvisty jaje abahaŭlajuć, ludzi starejšyja ŭsprymajuć bolš krytyčna. Spačatku jana milhała časta, kali byli na piku jaje vystupleńni, pajezdki. Ciapier našmat radziej, i jana ŭžo bolš usprymajecca jak fryk. Ciapier jana darosłaja, tamu da jaje stali dziejničać patrabavańni jak da darosłaha čałavieka.
U zvyčajnych kramach harełki nie kupiš
— Taćciana, kažuć, u šviedskich supiermarkietach niama nivodnaha vinna-harełačnaha adździeła. U krainie sapraŭdy mała vypivajuć?
— Ja nie skazała b. Pa statystycy kožny švied, starejšy za 15 hadoŭ, vypivaje ŭ hod roznych napojaŭ u pieraliku na čysty etyłavy śpirt 8,7 ł, što nie tak užo i mała. A ŭ praduktovych kramach tak, ałkahol nie pradajecca. Možna znajści tolki lohkaje piva, utrymańnie ałkaholu ŭ im, pa-mojmu, nie bolš za 2,8%.
Kali chočaš macniejšaha, to treba šukać śpiecyjalny ałkaholny mahazin Sistembułahiet (Systembolaget), jany jość u pryncypie ŭ kožnym bolš-mienš bujnym horadzie. Ale pracujuć tolki ŭ budnyja dni i začyniajucca, pa-mojmu, a 18-j hadzinie. Kali tabie ŭviečary spatrebicca źbiehać za dabaŭkaj, to takoje nie prakocić.
Ałkaholikaŭ, jakija chistajucca i valajucca pa vulicach, tut nie bačyła. Ale kali zdarajucca jakija-niebudź karparatyvy, to ŭ vypiŭcy ja za šviedami nie ŭhaniusia. U kampanijach, dzie ja kručusia, na sustrečach ź siabrami abo svajakami, ałkaholu niama naohuł. Ciapier sustrakali Kalady sa svajakami muža i na stale ŭ nas ałkaholu nie było.
Z napojaŭ šviedy addajuć pieravahu ŭ asnoŭnym vinu i pivu. Paśla ich užo iduć mocnyja napoi, i samy papularny — viski. Kańjak mienš. Tut usio ž taki niedaloka Brytanija, i ŭ ich kultury pieraplatajucca.
Samahonku dla ŭłasnaha spažyvańnia ŭ Šviecyi hnać možna. Ale tolki dla siabie i abmiežavanuju kolkaść.
Taćciana na zimovaj rybałcy
Jak adpačyvajuć u Šviecyi
— Čym zajmaješsia ŭ volny čas? Jość dzie adpačyć?
— Ja pracuju na 100%, i kali źjaŭlajecca volny čas, starajusia vykarystoŭvać kožnuju chvilinu. U mianie hnutki hrafik. Pracoŭny dzień 8 hadzin plus nieapłatny pierapynak 30 chvilin. Atrymlivajecca, ty 8,5 hadzin na pracy. U kožnaha kartka z čypam, i kampjutar fiksuje tvoj adpracavany čas.
U vychadnyja starajusia aktyŭna bavić čas, hulać. Uletku rovar, prahułki ŭ lesie, chodzim taksama ŭ hory z pałatkaj, zimoj łyžy. U nas jašče źjaviłasia novaje chobi. My zaviali paruśnik i letam vychodzim u mora. Heta vydatny adpačynak!
U nas tut archipiełah, h. zn. u prybiarežnaj zonie mnostva vyspaŭ, i mnohija ź ich uładkavanyja — jość prystani i navat mohuć być restarančyki. Heta nie značyć, što ty vyjšaŭ u mora i palacieŭ na ŭsich vietraziach! Nie! U archipiełahu poŭna mielaŭ, tamu ruchacca treba pa farvatary, a dla hetaha my nabyli marski GPS-navihatar.
Parusnaja łodka adroźnivajecca bolš hłybokim kilem, tamu treba paźbiahać płytkich miescaŭ. Pracavać ź vietraziem ja ŭžo navučyłasia — zharnu i razharnu sama. Vyjści i ŭvajści ŭ havań sama jašče nie zmahu, ale ŭ adkrytym mory ŭžo kiruju. Viadoma, jašče praktykavacca i praktykavacca. Časta byvaje, što viecier albo słaby, albo dźmie nie ŭ toj bok, tady vybaŭlaje mator. U lubym vypadku heta vielmi cikava.
Ja ŭžo zhadvała, što my taksama zachaplajemsia zimovaj rybałkaj. U mory možna łavić svabodna, ale kali heta raka ci voziera, kuplajem śpiecyjalny bilet na 1-2 vudy. Pry hetym jość abmiežavańnie pa pamierach vyłaŭlenaj ryby: zanadta maleńkuju ci vialikuju brać nielha.
My žyviom na ŭskrainie horada Buden i niedaloka ad lesu, kudy zimoj možna jeździć na skutary, a letam špacyravać. U Šviecyi ŭsie lasy, darohi, ściažynki — dastupnyja dla hramadskaści. Navat kali les u pryvatnaj ułasnaści, usio adno pa im možna hulać, źbirać hryby i jahady. U Narviehii takoha niama. Tam pa pryvatnaj ziamli ty nie možaš prajechać na skutary.
Padarožničajuć na śniehachodach
U šviedaŭ taksama jość draniki
— Jak tabie «šviedski stoł», u cełym charčavańnie? I jakaja ŭ ich nacyjanalnaja strava?
— U pryncypie, ja chutka pieraklučyłasia na šviedskuju kuchniu, nijakaha chvaravitaha šoku ad pierachodu nie było. A zachaciełasia dranikaŭ — pajšła i zrabiła. Darečy, jany jość i ŭ šviedskaj kuchni.
Nacyjanalnuju stravu mnie vyłučyć niejak składana. U ich, naprykład, papularnaja strava, jakaja nazyvajecca paltaŭ. Heta takija vialikija klocki z bulby, a ŭnutry śviny špik. Jany varacca ŭ vadzie. Hatovaja strava padajecca z bruśničnym vareńniem. Smačna, sapraŭdy.
Mnie zdajecca, ich kuchnia mała adroźnivajecca ad našaj. Jany jaduć śvininu, rybu. Z ryby, darečy, u kramach u asnoŭnym łasoś abo traska — heta jak standart. Takoj raznastajnaści ryby, jak u Biełarusi, u nas niama. Dumaju, jana prosta nie zapatrabavanaja.
Karpa šviedy naohuł nie jaduć, u im šmat kostak. Kali, naprykład, sam złaviŭ račnuju stronhu — heta vielmi smačna, u kramie jaje redka znojdzieš. Panhasiusa, moža być, znojdzieš u niejkich tannych kramach. Łasoś narviežski z kramy na samaj spravie nie dziki, jon vyroščvajecca ŭ sadkach. I jon tłusty. Ja sprabavała sapraŭdnaha dzikaha łasosia, jon bialejšy za vyhadavanaha štučna i nie taki tłusty.
«Nie abciažarvajuć siabie pahłybleńniem u temu»
— Dzie byvała ŭ Skandynavii?
— Była ŭ Stakholmie niekalki razoŭ. Byvała ŭ paŭdniovaj Šviecyi, na vostravie Ołand. Viadoma, našyja vakolicy abjeździła. Z «zamiežža» — u Narviehii i Finlandyi.
Vostraŭ
— Naviny pra Biełaruś adkul daviedvaješsia?
— Čytaju ŭ internecie, biełaruskija telekanały nie hladžu.
— A šviedy niešta pra nas viedajuć?
— Šviedy mała cikaviacca rečami, jakija asabista ich nie tyčacca. U niejkich ahulnych rysach jany, zrazumieła, viedajuć pra toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi i prylehłych krainach, ale vielmi paviarchoŭna. «Tak, my ŭ kursie, my heta viedajem», ale nie bolš za toje. Krok u bok — i jany ničoha nie razumiejuć, nie abciažarvajuć siabie pahłybleńniem u temu i pošukami pryčyn.
Tak, vajna dzieści idzie, uciekačy ŭkrainskija im spačatku byli cikavyja, im źbirali dapamohu, ale ciapier usio mienš pra heta havorać. Ich bolš cikavić, što adbyvajecca na našaj vulicy, h. zn. łakalna, i ŭ miežach Šviecyi. Cikaviać niejkija svaje ekanamičnyja momanty.
— A što papularnaje na šviedskim telebačańni?
— Pakazvajuć šmat spartyŭnych pieradač. Chakiej vielmi papularny. Palityčnyja debaty, dzie palityki z roznych partyj abmiarkoŭvajuć vostryja pytańni, taksama mnohija hladziać.
Sučasnaje šviedskaje kino, na moj pohlad, nie nadta vysokaj jakaści. A voś kryminalnyja sieryjały jany rabić umiejuć. Jość niadrennyja sieryjały, naprykład, «Brun» (Most). Kali heta Netfliks, to kino budzie na anhlijskaj movie sa šviedskimi subtytrami. U Šviecyi ŭ pryncypie niama sinchronnaha pierakładu. Kali film ispanski — jon idzie na ispanskaj movie, ruski — na ruskaj. Takija asablivaści.
Niešta nakštałt zimovaha samakata
— Jakoje ŭ šviedaŭ staŭleńnie da relihii?
— Heta pratestanckaja kraina, ale mnie zdajecca, što šviedy zusim nie relihijnyja. Kalady, dapuścim, zusim stracili relihijny składnik. Heta prosta nahoda sabracca siamjoj, pryhatavać tradycyjnuju kaladnuju ježu. Tak, jość takija, chto chodzić u carkvu abo alternatyŭnyja cerkvy. Ale nie mahu skazać, što ŭ pobycie niejak adčuvajecca relihijnaść. Ciapier hetaha zusim niama.
I Carkva ŭ ich asučaśniłasia zusim: jany rehistrujuć adnapołyja šluby, šmat śviataroŭ-žančyn.
Usioj hramadoj hrošy na apieracyi nie źbirajuć
— Plusy i minusy Šviecyi ŭ paraŭnańni ź Biełaruśsiu?
— Vieličezny plus Šviecyi — padtrymka ludziej z abmiežavanymi mahčymaściami, zachvorvańniami, jakija apynulisia ŭ ciažkaj situacyi. Stolki ŭsiaho dla ich robicca! Hałoŭny pryncyp taki: jany pavinny być maksimalna samastojnyja i sacyjalizavanyja. Kali jany vyraśli, pavinny žyć asobna ad baćkoŭ, zrazumieła, z padtrymkaj sacyjalnych słužbaŭ.
Stvarajucca ŭsie ŭmovy, kab jany mahli sustrakacca, mieć znosiny, kudyści vyjazdžać, a nie doma siadzieć. Vazok i lubyja nieabchodnyja dapamožnyja srodki čałaviek atrymlivaje biaspłatna. Potym, kali hetyja pradmiety stanoviacca niepatrebnyja, ich viartajuć.
Tut u pryncypie niama takoha, što ludzi ŭsioj hramadoj źbirajuć hrošy na apieracyju abo leki niejkamu dziciaci. Kali jość mahčymaść zrabić apieracyju ŭ Šviecyi, jaje zrobiać, naturalna, biaspłatna. Kali nie — dziaržava zapłacić za takuju apieracyju dzie-niebudź u Hiermanii ci ZŠA.
Fiestyval pavietranych šaroŭ u Šviecyi. Sa mnohich krain byli pavietrapłavalniki
2 tysiačy jeŭra ŭ hod na aciapleńnie
Jašče ź plusaŭ Šviecyi — ekałohija. Pitnaja vada dobraj jakaści — jaje možna pić z-pad krana. Raździelny zbor adkidaŭ. Zialonaja enierhija — hidraelektrastancyi, vietraki. Naš horad aciaplajecca enierhijaj ad spalvańnia adkidaŭ.
Za aciapleńnie my płacim prykładna 22000-23000 kron u hod (prykładna 2 tys. jeŭra). Suma raźmiarkoŭvajecca raŭnamierna na ŭsie miesiacy hoda. Łakalnyja aŭtobusy chodziać na bijahazie, jaki atrymlivajuć ad pierapracoŭki charčovych adkidaŭ, jakija my ŭsie źbirajem u asobnyja kantejniery.
Jakaść praduktaŭ, na moj pohlad, našmat vyšejšaja za biełaruskuju, nie ŭ kryŭdu budzie skazana. Tut stroha sočać za vytvorčaściu — kab žyviołam nie davali antybijotykaŭ, kab zabivali humanna. Šmat ekałahična vyraščanych praduktaŭ, u vytvorčaści jakich nie vykarystoŭvajucca chimikaty.
Skandały, viadoma, zdarajucca, naprykład, pa pryčynie drennaha ŭtrymańnia kuraniat. Šviedy prynamsi imknucca, kab staŭleńnie da žyvioł było humannym.
Pachod
Šviecyja navodšybie
Biełaruś dla mianie — Radzima. Što ludzi rodnyja, i ty tam svoj. Plus miescaznachodžańnie Biełarusi pryhožaje. Šviecyja ŭsio ž taki navodšybie, i kab kudyści patrapić, treba ździejśnić doŭhi šlach, plus Šviecyja sama pa sabie vyciahnutaja. Mnie tolki da Stakholma 900 km dabiracca. Poŭnač krainy nie hustanasielenaja, pamiž haradami abo zapraŭkami vialikija adlehłaści.
U paraŭnańni sa Šviecyjaj niesumnienny plus Biełarusi ŭ tym, što ŭ vas šmat pryvatnych miedcentraŭ i možna biez prablem pajści i abśledavacca, navat kali nijakich skarhaŭ nie maješ. U Šviecyi takoha niama, miedycyna tut nie prafiłaktyčnaja.
Viadoma, niejki skryninh jość, što tyčycca, naprykład, mamahrafii. Ale, dapuścim, analiz kryvi prosta dla pravierki stanu arhanizma kaštuje niemałych hrošaj.
Kali skarhaŭ niama, na UHD patrapić prosta nierealna. Ničoha dziŭnaha — tak raźmiarkoŭvajucca resursy. Ale kali ty chvory — lačyć ciabie buduć pa poŭnaj prahramie i najlepšymi srodkami dy mietadami.
Čytajcie taksama: