«Šrajbmana jak žurnalista sparadziła novaja postsavieckaja epocha nulavych — epocha Tut.by i chipstaraŭ»
Adnoj z važnych charaktarystyk dobraj žurnalistyki źjaŭlajecca najaŭnaść aŭtarskich tekstaŭ (videa i astatniaha), mocnych piersanalij, za vostrymi materyjałami jakich chočacca sačyć. U našaj historyi ŭžo byli sproby vyhadavać mienavita takich aŭtaraŭ, ale potym štości pajšło nie tak, ličyć žurnalistka Taćciana Ašurkievič. Z hetaj nahody jana pahavaryła dla «Centra novych idej» ź viadomym žurnalistam Juryjem Drakachrustam pra toje, čamu ŭ 90-ja hady Biełaruś pačuła šmat hučnych žurnalisckich imion, čamu ich najaŭnaść — heta važna, i jak paŭtaryć tuju ž źjavu ŭ naš čas.
31.03.2024 / 00:12
Juryj Drakachrust — žurnalist i analityk «Radyjo Svaboda»
— Kali ja prahladała biełaruskija haziety z 1990-ch hadoŭ, to ździŭlałasia, jak šmat tady źjaviłasia hučnych imion u žurnalistycy. Hetaja plejada była vielmi mocnaj, i nakolki ja razumieju, vac taksama stali zaŭvažać mienavita tady. Mnie padajecca, paśla taho pieryjadu bolš takoj źjavy ŭ nas nie było. Heta zasłuha mienavita hetaha histaryčnaha času?
— Naprykancy 80-ch — pačatku 90-ch u nas sapraŭdy ŭzyšło šmat «zorak» u roznych śfierach. Značnaja častka ciapierašnich palitykaŭ źjavilisia mienavita tady. Toje samaje było i z žurnalistykaj: mnohija jaskravyja postaci, jakich my i ciapier bačym u miedyjnaj prastory, paŭstali ŭ toj pieryjad. U pierałomnyja časy tak časta adbyvajecca. Ja da pačatku 90-ch zajmaŭsia matematykaj. Ale tady i ŭ miedyja, i ŭ palityku, i ŭ biznes, jaki tolki naradžaŭsia, prychodzili ludzi z roznych śfier. Byŭ čas dyletantaŭ i avanturystaŭ.
Ale ŭzychody novych «zorak» my bačyli i paźniej. Možna nazvać choć by Arcioma Šrajbmana. Jon davoli chutka zaniaŭ svajo miesca na Alimpie našaj prafiesii.
— Mnie zdajecca, vypadak z Arciomam unikalny. A što nakont astatnich? Raniej ja dumała, što, mahčyma, u nas sapraŭdy bolš nie było pierałomnych momantaŭ, nie było hleby, na jakoj takija imiony mahli vyraści. Ale ž potym zdaryŭsia 2020 hod. I ja b nie skazała, što paśla štości mocna źmianiłasia.
— Arcioma jak žurnalista sparadziła novaja postsavieckaja epocha nulavych — epocha TUT.BY i chipstaraŭ. A što da 2020 hoda… Parazy redka sparadžajuć sukviećcie «zorak». Chacia ŭ palitycy hety hod ich sparadziŭ — Babaryka, Cichanoŭskaja, Łatuška, Viačorka, Kaleśnikava. Nu a ŭ našym ramiastvie — pakul tak, nie źjavilisia. Mo paźniej źjaviacca, ź pieraasensavańnia 2020 hoda. U XIX stahodździ, praz 20 hadoŭ paśla paŭstańnia Kalinoŭskaha, ŭ Piciery źjaviłasia hrupa biełaruskich studentaŭ «Homan», jakija prydumali Biełaruś i biełarusaŭ jak asobnuju nacyju. Možna pryhadać i «Kulturu» Ježy Hiedrojcia, jaki ŭ peŭnym sensie prydumaŭ sučasnuju Polšču. Niešta takoje moža adbycca i ŭ nas, i jano abaviazkova adbudziecca — raniej ci paźniej.
— Mnie padavałasia, što sprava ŭ inšym: naša žurnalistyka pačała raźvivacca ŭ niejki ŭłasny bok. Umoŭna, byŭ «vaš» pieryjad, kali źjaviłasia šmat mocnych aŭtaraŭ, i heta byŭ pačatak našaj evalucyi ŭ bok zachodnich miedyja. Ale potym štości źmianiłasia — žurnalistyka byccam by stała bolš kamandnaj, nieindyvidualnaj. Moža, sprava ŭ tym, što naša miedyjnaje pole prosta hetamu nie spryjaje?
— Umovy na našym poli zaraz naohuł mała čamu stanoŭčamu spryjajuć. Niezaležnaja biełaruskaja žurnalistyka zaraz amal całkam emihranckaja. U vyniku my hublajem niepasrednaje adčuvańnie svajho hramadstva: my nie chodzim na «Kamaroŭku» i pa kavu ŭ «Centralny», nie jeździm na «sotcy» pa praśpiekcie. Varta skazać i pra finansavyja prablemy: ciapier amal usie zaŭvažnyja niezaležnyja miedyja — «ekstremisckija farmavańni». Chto budzie davać im rekłamu? U takich umovach nie davodzicca čakać źjaŭleńnia suzorja novych imionaŭ.
— A mnie zdajecca, što heta toje, što treba padtrymlivać zvonku užo ciapier. Pavieł Śluńkin niejak skazaŭ, što «Zachad mocny indyvidualnaściami». Mocnaje mierkavańnie — heta badaj što adziny srodak, jaki ŭ nas jość, kab zmahacca z navakolnymi žachami. Tamu dla mianie było pryjemnym adkryćciom, kali Volha Łojka zapuściła svoj prajekt z aŭtarskimi kałonkami. Atrymlivajecca, usio ž jość razumieńnie taho, što nam heta patrebna?
— Prajekt Łojki sapraŭdy vielmi važny, u jaho, moža, nie takaja vialikaja aŭdytoryja, ale jon — pra sensy, pra bačańnie. Ja b pryhadaŭ i Miełkaziorava, i Šaparava. Jany stali na kryło jakraz paśla 2020 hodu. Z adnaho boku, umovy zaraz ciažkija. Ź inšaha, novyja technałohii adkryvajuć novyja mahčymaści. Adkryj ułasny YouTube-kanał — i, kali pašancuje, ty zavajuješ śviet.
— Ale hetaha ciapier i nie adbyvajecca. Atrymlivajecca, u nas jość mahčymaści i novyja srodki dla taho, kab takija ludzi źjaŭlalisia, ale ŭsio čamuści spyniajecca na Šrajbmanie.
— Heta jak na čyj hust. Dla niekaha kumiry — chutčej Miełkazioraŭ i Šaparaŭ. A nakont 2020 hoda mnie padajecca plonnaj mietafara razradžanaha akumulatara. Jość takoje adčuvańnie. Z pačatku stahodździa biełaruskaje hramadstva nazapašvała sacyjalnuju enierhiju — padymaŭsia biźnies, išli kamunikacyi z Zachadam, źjaŭlalisia NDA. U 2020 hodzie ŭsio heta vybuchnuła. Ale my prajhrali. I enierhija, jakaja pryviała da vybuchu 2020 hoda, nie transfarmavałasia ŭ pabudovu novaha hramadstva, jak jano było naprykancy 80-ch — napačatku 90-ch. Nie adbyłosia źjaŭleńnia novych imionaŭ u žurnalistycy, u pryvatnaści. A ŭ cełym u hramadstvie idzie pavolnaje nazapašvańnie enierhii, «akumulatar» zaradžajecca.
— Moža być takoje, što heta nie nazapašvańnie, a, naadvarot, pavolny zaniapad?
— Adno nie vyklučaje inšaha. U palityčnaj, navat hramadskaj śfiery — vonkava tak, zaniapad. Tut možna pravieści anałohiju z hramadskaj situacyjaj u Rasijskaj impieryi paśla parazy revalucyi 1905 hoda. Taksama reakcyja, represii, i razam z tym stoma ludziej ad palityčnaha, navat ad hramadskaha, sychod u pryvatnaje, asabistaje.
Ja nie dumaju, što tut jość niejki «załaty klučyk», pry dapamozie jakoha miedyja mohuć paviarnuć hety trend. Ale treba sprabavać — što jašče zastajecca? Niečy pośpiech, ščaŭčok ad dakładnaha patrapleńnia i budzie pakaźnikam taho, što trend pamianiaŭsia i štyl skončyŭsia. Toj ža 2020 hod pačaŭsia nie z vyłučeńnia Capkały — jon pačaŭsia z vybuchapadobnaha rostu aŭdytoryi TH-kanałaŭ.
Čytajcie taksama:
Šrajbman prapanuje Zachadu pierahledzieć stratehiju adnosna Biełarusi
«Navošta vybary ŭ Kaardynacyjnuju radu? Jaki moža być protaparłamient u protadziaržavie?» — Šrajbman
U Čałaha spytali, kali jon zaprosić Šrajbmana na svajo viečarovaje šou