Nasić na Radaŭnicu na mohiłki płastykavyja kvietki nie varta. A čym ich možna zamianić?
Cudoŭnaja tradycyja ŭpryhožvać mahiły kvietkami stała papularnaj u kancy XIX stahodździa. Bahatyja jeŭrapiejcy časam navat vykuplali cełyja bataničnyja sady pad siamiejnyja pachavańni, a taksama pieratvarali mohiłki ŭ sapraŭdnyja kvietniki. Ludzi biadniejšyja zadavolvalisia pasadkaj zvyčajnych kvietak i nieabchodnym za imi dohladam. Nibyta ŭsio išło dobra, ale ŭ niejki momant u nas źjavilisia płastykavyja kvietki i pierad Radaŭnicaj harady stali pieratvaracca ŭ ich vielizarny rynak. Što ž ź imi nie tak i čamu z hetaj nahody aburajucca ekołahi dy carkva, piša «Zialony partał».
11.05.2024 / 21:27
Fota ilustracyjnaje
Pryhožyja kvietki siońnia — hara płastykavaha śmiećcia praz hod
Siońnia ludzi achvotna padtrymlivajuć hetuju pryhožuju tradycyju i imknucca ŭpryhožvać mahiły svajakoŭ, ale zamiest vałtuźni z žyvymi raślinami ŭsio čaściej addajuć pieravahu tamu, kab kupić płastykavy bukiecik abo vianok. Heta tanna, pryhoža, jarka, prosta, nijakaha dohladu, tolki mianiaj užo patrapanyja časam kvietki na novyja.
Ale voś u hetym i jość hałoŭnaja prablema. Zvyčajna kvietki mianiajuć dvojčy na hod — na Dziady i Radaŭnicu. I tady kantejniery dla śmiećcia pieratvarajucca prosta ŭ hory roznakalarovych płastykavych adkidaŭ.
Ale płastyk ža ŭžo pierapracoŭvajuć, to ŭ čym prablema? Pierapracoŭvajuć, ale nie taki. Z butelkami ŭsio praściej, a voś kvietki vyrablajuć z roznych vidaŭ płastyka: siaredzina kvietki časta ź pienapłastu, pialostki — z łateksu abo poliesteru, ściabło — z PVCH, a ŭ im jašče i mietaličny stryžań. Pasprabuj «rasprani» takuju kanstrukcyju, a raskładacca jana budzie ad 100 da 500 hadoŭ.
Spalvać ich taksama nielha — u pavietra vydzialajucca škodnyja rečyvy.
Zaŭvažali, jakoje ciažkoje pavietra ŭ zakrytych pamiaškańniach, dzie pradajuć rytualnyja tavary? Dyk voś, trymać takija kvietki i vianki ŭ pakoi davoli niebiaśpiečna, jany mohuć być pafarbavanyja anilinavymi farbami, jakija vyklikajuć hałaŭny bol, hałavakružeńnie i słabaść.
Carkva taksama nie ŭchvalaje
Padčas Radaŭnicu, na jakuju pryniata ŭspaminać pamierłych svajakoŭ, u chramach ździajśniajecca liturhija, dzie molacca pra pamierłych blizkich. Zatym usie iduć na mahiły, kab nieści radasnuju viestku pra Uvaskrosłaha Chrysta. U hetym i jość relihijny sens śviata, a kvietki — usiaho tolki elemient kultury, simvał žyćcia, stvoranaha Boham.
Ale płastykavyja kvietki — nie bolš čym chłuśnia i falšyvaść. Pavodle chryścijanskich zvyčajaŭ, mahiły pryniata dahladać, prybirać śmiećcie, čyścić ad pustaziella, utrymlivać ich u čyścini. Hetym i addajecca danina pamiaci pamierłym blizkim. A pryjści paru razoŭ na hod, pryniosšy jarki štučny bukiecik, śviatary ličać kryvadušnaściu.
«Zialony partał» daviedaŭsia, što dumaje z hetaj nahody ijerej Vital Bystroŭ z unijackaj parafii ikony Božaj Maci Žyrovickaj u Ivacevičach. U žyćci jon nie kupiŭ nivodnaj płastykavaj kvietki i nie raić hetaha rabić svaim parafijanam:
«Va Ukrainskaj hreka-katalickaj carkvie vykarystańnie płastykavych kvietak aficyjna ličycca ekałahičnym hrachom. U biełaruskaj takoha hrachu aficyjna niama, ale my ŭsie aktyŭna nie padtrymlivajem chaj i pryhožuju, ale vielmi škodnuju płastmasu. Pierad śviatami ja zakranaju hetuju temu na propaviedzi i tłumaču svaim parafijanam, čamu heta kiepska.
13 krasavika ŭ nas była Radaŭnica, i my ŭsioj siamjoj abjazdžali mahiły prodkaŭ i radni majoj cieščy. Nie zavieźli nivodnaj płastykavaj kvietki, a zamiest ich pakłali na mahiły pa pryhožym kamieńčyku. Heta nie mienš vydatnaja staražytnaja habrejskaja tradycyja. Sami my nie habrei, ale niejkija nabožnyja, asabliva ekałahična čystyja ichnija tradycyi možam praktykavać.
A dla tych, kamu abaviazkova chočacca niesapraŭdnych kvietak dla ŭpryhožvańnia, mahu paraić zamović amal u luboha zvarščyka mietaličnuju kvietku, zvyčajna heta ruža: niadoraha, pryhoža, chopić na šmat hadoŭ», — raić ijerej Vital.
Što ž pasadzić na mahiłcy?
Moch dla afarmleńnia ŭčastkaŭ
Moch vydatna ŭpisvajecca ŭ luby mohiłkavy łandšaft i farmuje roŭnaje zialonaje pakryćcio. Heta vielmi zručnaja raślina, jana davoli tryvałaja i dobra razmnažajecca, abaraniajučy hlebu ad erozii i pustaziella. Plus da hetaha moch viečnazialony, tamu moža ŭpryhožvać mahilny hrudok ciaham usiaho hoda.
Moch zusim niepatrabavalny, tamu kali vy zazirajecie na mohiłki tolki raz u hod, jon stanie vydatnym rašeńniem. Lepš za ŭsio dla ŭpryhožvańnia mahiłak padyduć nastupnyja sarty: kamieniałomnik, irłandski moch, maładziła i ačytak. Nijakaha palivańnia i prapołki.
Salitery dla pierymietru
Salitery — heta maleńkija kuściki abo dreŭcy. Zvyčajna ich nie sadziać na sam hrudok, a vykarystoŭvajuć dla dekoru pierymietru pachavańnia. Možna pasadzić pryhožy kust šypšyny, barbarysu abo čubušniku, jaki ŭ narodzie pamyłkova nazyvajuć jaźminam, ale ćvicie jon prosta ašałamlalna i pry hetym zusim niepatrabavalny. Hałoŭnaje — sačyć za tym, kab raślina nie vyrastała zanadta vysokaj, dapuščalnyja pamiery lepš abhavaryć zahadzia z rabotnikami mohiłak.
Možna pasprabavać pasadzić niepatrabavalnyja hatunki kustavych ruž, i dobra było b, kab jany byli biez šypoŭ, bo tyja mohuć stvarać niazručnaści pry pieramiaščeńni i pieraškadžać vašym susiedziam dahladać svaje ŭčastki.
Źviarnicie ŭvahu na takija pryhožyja sarty, jak Alexandre Girault — heta prosta vielizarnyja ružy, jakija ćvituć navat u hłybokaj cieni; Blushing Bride: kuścik budzie mieć dobry imunitet da chvarob i pieražyvie navat chałodnuju zimu, kali jaho nakryć; Maria Liesa — tyja samyja ružy, jakija nie majuć šypoŭ, a jašče jany vydatna pieranosiać zimu.
Šmathadovyja i hlebapakryvalnyja raśliny dla nadmahilla
Šmathadovyja raśliny majuć vydatnuju ŭłaścivaść stvarać ščylny sucelny dyvan na mahiłcy, a jašče ich možna cikava kambinavać ź inšymi raślinami, stvarać roznyja ŭzory i maleńkija kłumbački. Dla hetaha vydatna padydzie pryhožaja raślina barvienak ź niabiesna-błakitnymi kvietkami. Jana nie baicca choładu, vydatna raście ŭ cieni i niepieraborlivaja adnosna hleby.
Plušč dobra raście na soncy i ŭ cieni, jon daŭno źjaŭlajecca zaŭsiodnikam mohiłak u Jeŭropie, elehantna abvivaje aharodžy i vydatna hladzicca na hranitnych abo marmurovych plitach. A žyvučka paŭzučaja niezdarma atrymała svaju nazvu, jana zusim nie maje patreby ŭ dohladzie, zatoje maje pryhožaja liście roznych adcieńniaŭ i pieraškadžaje rostu pustaziella.
Siezonnyja kvietki
Kali jość čas i žadańnie krychu prykłaści namahańniaŭ, to možna vybrać niedarahija, ale pryhožyja kvietki i kambinavać pieryjady ich ćvicieńnia tak, kab usie try siezony na mahiłcy ćvili jarkija, a hałoŭnaje — sapraŭdnyja i žyvyja kvietki.
Dla viasny možna padabrać biahonii, prymuły, fijałki i ciulpany. Uletku ćvituć afanalis i suchaćviet, a ŭvosień prychodzić čas aksamitak, vierasu i dekaratyŭnych vidaŭ pałynu.
Vydatna padychodziać dla ŭpryhožvańnia jašče i stakrotki, kranalnyja bratki, niezabudki i narcysy. Kasačy taksama nie patrabujuć admysłovaha dohladu: treba tolki raz na hod prybirać suchoje badyllo i rabić heta možna jakraz na Radaŭnicu.
Navošta brać na mohiłki pierad Radaŭnicaj łancuh? Voś jak dapamoža z zastarełaj prablemaj
U aŭtorak — Radaŭnica. Ekołahi zaklikajuć admovicca ad płastykavych kvietak
Za sarvanuju halinku bezu na vulicy možna atrymać hihancki štraf