U Breście zakansiervujuć ruiny 400-hadovaha klaštara. Heta adzinaje zbudavańnie, što zastałosia ad histaryčnaha Bieraścia
Pomnik biełaruskaha baroka pieražyŭ źniščeńnie rasijskimi ŭładami staroha horada pad budaŭnictva krepaści, ale XX stahodździe pieratvaryła jaho ŭ ruiny.
15.07.2024 / 07:00
Trochmiernaja rekanstrukcyja kaścioła biernardzinak u Breście, nakładzienaja na fotazdymak ruin klaštarnaha kompleksu. Fota: A. Nievar
Kansiervacyju z elemientami restaŭracyi płanujuć pravieści na ruinach kaścioła i klaštara biernardzinak, jaki siońnia znachodzicca na terytoryi Vałynskaha ŭmacavańnia Bresckaj krepaści.
Jak paviedamiŭ starejšy inśpiektar adździeła kultury Bresckaha harvykankama Uładzimir Ciarlecki, u budynku paśla kansiervacyi źjaviacca dva pakoi, u jakich moža raźmiaścicca muziejnaja ekspazicyja.
Razmovy pra adradžeńnie kompleksu žanočaha i mužčynskaha biernardzinskich klaštaraŭ Bresta viaducca dosyć daŭno. Praŭda, adšukać inviestara, jaki b uziaŭsia za paŭzrujnavany klaštar biernardzinak faktyčna na ŭskrainie horada, tak i nie udałosia.
Niekalki arak bakavoj ściany — ŭsio, što zastałosia ad kaścioła. Fota: tomin.by
Abjekt na svoj bałans daviałosia ŭziać adździełu kultury Bresckaha harvykankama. Siłami haradskoj ŽKH dobraŭparadkavali prylehłuju terytoryju. Supracoŭniki MNS vydalili drevy i inšuju raślinnaść z rujnavanaha pavierchu klaštara.
Sprava zrušyłasia ź miesca ŭ lipieni 2020 hoda, kali Ministerstva kultury padtrymała prapanovu harvykankama pravieści detalovaje abśledavańnie techničnaha stanu, jakoje vykanali śpiecyjalisty BrDTU.
Pa vynikach spravazdačy było pryniata rašeńnie ab nieabchodnaści kansiervacyi abjekta. Praca nad raspracoŭkaj navukova-vyšukalnaj dakumientacyi pa kansiervacyi z elemientami restaŭracyi byłoha klaštara pačałasia ŭ 2023 hodzie.
Klaštar biernardzinak u Biareści byŭ zasnavany Alenaj Kopać z Dolskich u 1624 hodzie, roŭna 400 hadoŭ tamu. Tady jon byŭ całkam draŭlanym. U toj ža čas pobač z žanočym klaštaram pačałosia ŭźviadzieńnie muravanaha mužčynskaha klaštara pry finansavaj padtrymcy kanclera Lva Sapiehi.
Makiet ansambla biernardzinskich klaštaraŭ na Zamuchavieččy ŭ Bieraści. Fota: Radzima.org
U 1720-ja hady na miescy draŭlanaha kaścioła žanočaha klaštara pačałosia budaŭnictva muravanaha chrama, aŭtarami jakoha stali architektary B. Mazurkievič i A. Daŭhiała. Jon byŭ skončany tolki ŭ 1750 hodzie i aśviečany pad tytułam Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. U 1781 hodzie pobač z kaściołam zbudavali muravany klaštarny korpus.
Biernardzinskija klaštary razam utvarali ŭnikalny architekturny ansambl Zamuchaviečča, praź jaki prachodziła adna z hałoŭnych daroh Bieraścia, što viała ŭ Vałyń.
Kaścioł i klaštar biernardzinak da i paśla rekanstrukcyi pad špital. Rekanstrukcyja baročnaha vyhladu zroblena pavodle zachavanych abmiernych čarciažoŭ 1831 hoda. Fota: deletant
Paśla paŭstańnia 1830-1831 hadoŭ rasijskija ŭłady skasavali ŭsie katalickija ordeny, jakija padtrymali paŭstancaŭ. Amal adnačasova z hetym pačynajecca budaŭnictva Bresckaj krepaści, dziela jakoj łamajuć i znosiać histaryčny centr horada, a najbolš tryvałyja muravanyja budynki — chramy i klaštary, — pierabudoŭvajuć pad novyja patreby.
Były kaścioł biernardzinak paśla pažaru ŭ 1915 hodzie. Fota: Wikimedia Commons
Tak klaštar biernardzinak byŭ pieratvorany ŭ špital, dziela čaho kaścioł i žyłyja karpusy da niepaznavalnaści pierabudoŭvajucca ŭ styli «kazarmiennaha» ruskaha kłasicyzmu. Taki ž los napatkaŭ i susiedni mužčynski klaštar, pierabudavany pad kadecki korpus.
Kompleks najbolš paciarpieŭ u čas Pieršaj suśvietnaj vajny, kali ŭ 1915 hodzie rasijskija vojski adstupali z Brest-Litoŭska. Budynak byłoha kaścioła całkam vyhareŭ znutry, ad jaho zastałasia tolki muravanaja skrynia, absypałasia navat tynkoŭka.
Ruiny pierabudavanych kaściołaŭ pry byłych mužčynskim i žanočym biernardzinskich klaštarach. 1930-ja hady. Fota: Wikimedia Commons
Novyja polskija ŭłady źnieśli ruiny kaścioła, a klaštar prystasavali pad stałovuju.
U jakaści stałovaj były klaštar vykarystoŭvaŭsia i ŭ 1950-1970-ja hady, što źbierahło jaho ad kančatkovaha źniščeńnia.
U 1980-ja hadach budynak kančatkova zakinuli, paśla čaho jon staŭ imkliva razburacca. Ad klaštara zachavaŭsia tolki pieršy pavierch sa sklapienistymi pierakryćciami, a ad kaścioła — tolki jaho zachodniaja ściana z aračnymi nišami.
Unutrany dvor klaštara z ryzalitam leśvičnaj kletki. Fota: deletant
Najaŭnaść i jakaść abmieraŭ, vykananych aficerami hienieralnaha štaba Hrodzienskaj hubierni ŭ 1831 hodzie pierad pierabudovaj, dazvalajuć davoli dakładna adnavić kaścioł i klaštar u jaho histaryčnym baročnym abliččy.
U Lepielskim rajonie zakansiervujuć chram, jaki nie zmahli daščentu źniščyć u časy SSSR
Z adrestaŭravanaha kinateatra «Pieramoha» prybrali Pahoniu
U Połacku imkliva razburajucca ruiny kaścioła. Abvaliłasia jašče častka mura