«Дактары давалі 50%, што буду на інвалідным вазку». Чым сёння жыве мадэльер Саша Варламаў
Вядомы беларускі мадэльер Саша Варламаў знаходзіцца ў Германіі з 2017 года. Ён з’ехаў з Беларусі, бо нават пасля вызвалення з СІЗА не адчуваў сябе свабодна: людзей, з якімі ён спрабаваў супрацоўнічаць, па яго словах, адразу пачыналі пераследаваць, а ў бальніцах адмаўлялі ў нармальным лячэнні.
03.08.2024 / 10:46
Даведаліся, чым жыве Саша сёння.
Пра здароўе, турэмныя флэшбэкі, казкі, парады экс-палітвязням, стан беларускай і сусветнай моды, дапамогу жывёлам — у нашай размове.
Саша Варламаў. Тут і далей — фота з архіва героя.
Саша дэманструе шнар і расказвае, што літаральна пару тыдняў таму перанёс сур’ёзную аперацыю на шыйным аддзеле хрыбетніка. Ён перасоўваецца з кійком і носіць на шыі абаронны бандаж, ці, як ён яго жартаўліва называе, — ашыйнік.
«Тое, што цяпер са мной адбываецца, гэта працяг той аперацыі на хрыбетніку, якую мне зрабілі ў турме. Пасля мне не далі магчымасці аднавіцца, у мяне не было рэабілітацыі. Я потым яшчэ год праляжаў на нарах. Адгукаюцца мне тыя ўмовы, у якіх пражыў, — мой хрыбетнік выходзіць з ладу.
Нават там, дзе была турэмная аперацыя ў 2012 годзе, ужо ўтварыліся вялікія праблемныя ўчасткі. Там, як кажуць хірургі, усё вельмі непрыгожа. Праз паўгода будзе яшчэ адна аперацыя. Не ведаю, калі скончыцца гэтая эпапея медыцынская ў мяне».
Суразмоўца прызнаецца, што ва ўсёй гэтай сітуацыі з падарваным здароўем можа злавацца толькі на самога сябе.
«Быў дурнем, што давёў да гэтага канфлікту, да турмы. Трэба было кінуць усё нашмат раней.
Я з 2000 года ўвесь час аддаваў на тое, каб у Мінску адкрыць міжнародны цэнтр моладзевай моды — гэта была мая ідэя фікс. Прычым на апошнім нашым мерапрыемстве ў 2011 годзе ў мяне ўжо было 12 дэлегацый з еўрапейскіх школ моды. І яны ўсе прывезлі свае студэнцкія працы. Мы маглі адкрыць у Мінску цэнтр, у якім можна было б вырабляць найлепшыя ўзоры студэнцкіх калекцый. Я амаль прыйшоў да гэтага, але ўсё гэта, як аказалася, нікому не трэба. Бо ўсе чыноўнікі стаяць на задніх лапах перад Лукашэнкам і баяцца ўсяго: мець сваё меркаванне, пярэчыць…
Трэба было ўсё раней кінуць, але мяне трымала нейкая надзея. Пры тым што на працы мне кожны раз прыходзілася сціскаць кулакі, зубы і пераконваць сябе: ты павінен займацца сваёй справай, не звяртай увагу на ўсё гэта плябейства.
Адзінае, што цяпер грэе, — калі часам у фэйсбуку ўсплываюць нейкія імёны дызайнераў, якія ўдзельнічалі ў «Млыне моды». І я думаю, што вось калі б не было «Млына», дзе б яны былі сёння? Так што не ўсё мінула безвынікова».
З іншага боку Саша не ўяўляе, як змог бы развіваць моду ў сённяшніх умовах.
«Што было б з гэтым цэнтрам моладзевай моды, калі б ён усё ж атрымаўся? Калі самалёты не лятаюць, межы зачыненыя, калі няма ніякіх кантактаў — усё абрублена. Хто паехаў бы ў Беларусь і Расію? А такая сітуацыя будзе цягнуцца доўгі час. Ці справа з мадэлькамі. Калі раней іх адбіралі для Лукашэнкі і набліжаных чыноўнікаў, то цяпер выпускніцы нацыянальнай школы прыгажосці ідуць працаваць у прыфрантавы бардэль да Вагнера».
Але з модай, адзначае Саша, усё няпроста не толькі ў Беларусі, але і па ўсім свеце.
«З 2000 па 2011-ты ў мяне штогод было шоу ў берлінскай галерэі Lafayette. Цяпер яна закрылася, там зрабілі бібліятэку. Яшчэ да закрыцця я праходзіў міма і не бачыў ніводнага пакупніка. Людзі носяць сэканд-хэнд, блышыны рынак. Адзенне і брэнды ўжо не граюць той ролі, якую мелі некалі. Спачатку трэба заплаціць за кватэру, потым за медыцынскую страхоўку, купіць паесці… Якая тут мода? Плюс я заўважыў, што раней людзі стараліся, каб, напрыклад, цішотка падыходзіла да штаноў.
А цяпер у трэндзе дысананс. Ніколі чырвонае з зялёным не спалучалася (толькі на беларускім сцягу), а цяпер не толькі гэта, але і многае іншае — павінен быць канфлікт ва ўсім! У Еўропе сёння кожны сам сабе дызайнер і стыліст».
Суразмоўца расказвае, што перадае свае веды маладому пакаленню.
«Да мяне звяртаюцца людзі, якія маюць патрэбу ў занятках са мной. Адзін з іх ужо скончыў вучыцца ва ўніверсітэце, паступіў у магістратуру на мастацтвазнаўства. Тут у мастацкай сферы няма такой грунтоўнай адукацыі, якая некалі была ў мяне ў СССР. Акрамя таго, у мяне ёсць вучні, з якімі я займаюся развіццём маўлення. Як выказаць думку, аформіць яе і падаць так, каб яна была са смакам з’едзеная — вучу гэтым правілам гульні».
Не закідвае Саша і пісьменніцтва. Апошняя яго кніга — «Недзіцячыя казкі» — выйшла ў 2020 годзе на нямецкай мове.
«Пакуль я пісаць не зусім магу па стане здароўя, але праз месяц здолею ўжо за камп’ютарам нешта набіраць. У мяне толькі казкі пішуцца — вельмі мне падабаюцца. Там можна разгуляцца, скарыстацца іроніяй і выказаць сваё стаўленне да многіх рэчаў».
Доўгі час пасля вызвалення з СІЗА Саша ўсё роўна нібыта прачынаўся ў турме, яна не адпускала. Кажа, што яго можа накрываць і па сёння.
«Нейкія рэчы я падзабыў, а нейкія… Вось іду і выпадкова нешта бачу — і згадваю кут камеры, нейкую яшчэ дэталь. Турма — гэта моцнае эмацыйнае выпрабаванне».
Усім беларусам, якія прайшлі праз турмы, Саша раіць лячыцца добрым мастацтвам, прыродай і жывёламі.
«Трэба слухаць музыку, не папсу. Чытаць добрыя рэчы. Сучасная літаратура часта адлюстроўвае тое, што адбываецца ў турме ці звязана з ёй. Але тое, што з намі адбываецца сёння, і ёсць турма. Такія рэчы трэба цалкам выключыць. Лепш пераключыцца на класіку — Кіплінга, Моэма… Яшчэ вельмі добра лякуе прырода. І хатнія жывёлы. Яны жывыя, яны ўмеюць любіць па-сапраўднаму».
Сам Саша моцна пагружаны ў тэму дапамогі чатырохлапым: аб’явамі пра зборы для катоў, сабак і пошукі ім новых гаспадароў запоўнены ўвесь яго фэйсбук.
«Мне шкада людзей, якія гінуць. Але вось ведаеш чалавека нібыта, а ён раз — і пайшоў у чыноўнікі ці ў АМАП. Гэта прымушае мяне насцярожана ставіцца да людзей.
Калі б не людзі, то, можа, і няшчасных жывёл было б куды менш. Таму што чалавек — самы зверскі звер. У яго няма ніякіх стоп-кранаў. Здаецца, з кракадзілам дамовіцца лягчэй, чым з чалавекам. Калі б у мяне было шмат грошай, усе аддаў бы на дапамогу жывёлам».
Саша прызнаецца, што яшчэ два тыдні таму зусім не будаваў планы на будучыню.
«Бо які сэнс у гэтым, калі невядома, што са мной будзе.
Дактары давалі 50%, што буду на інвалідным вазку. А навошта мне гэта трэба? Ёсць такое паняцце як эўтаназія — калі ласка. Цяпер стала крыху лягчэй. Я разумею, што нейкі час мне адпушчаны. Але які і ў якім стане? Я ва ўсім спадзяюся на волю Бога. Як мінімум мне дакладна лягчэй, чым многім вакол. І [лягчэй,] чым беларусам унутры краіны, якім трэба часам забараняць сабе думаць, каб нешта раптам не праскочыла».
У моду Саша мэтанакіравана вяртацца не плануе.
«Мне, праўда, недзе два гады таму ў Брусэлі прапанавалі стварыць праект, звязаны з модай, у міжнародным еўрапейскім маштабе. І я прыдумаў «Модны мост» — праект, у якім таксама працавалі б маладыя дызайнеры, але асноўная ўмова — ніякай ідэнтычнасці з нацыянальнасцю, віват касмапалітызму! Калі б у калекцыі нацыянальныя матывы былі так пераасэнсаваныя і перапрацаваныя, каб ні ў каго не хапіла духу заявіць нацыянальныя правы на вынік — выяву, касцюм, аксэсуары і гэтак далей. То-бок эклектыка.
Для мяне эклектыка — гэта накірунак будучыні. А словы «нацыянальнасць», «нацыі» для мяне — самае вялікае зло на зямлі.
На жаль, у Еўрапарламенце тады сказалі, што ў іх ёсць іншыя сур’ёзныя заняткі. Але калі вышэйшыя сілы палічаць, што падобны праект яшчэ будзе каму патрэбны, то яны дадуць мне магчымасць яго рэалізаваць».
«Мне не было дзе і за што жыць». Мадэльер Саша Варламаў расказаў пра сваю эміграцыю ў Германію
Беларускіх топ-мадэляў вывезлі на баявыя трэніроўкі. Адзін з інструктараў быў з нашыўкай вагнераўцаў