Менка ці Свіслач? Навукоўцы Акадэміі навук, здаецца, паставілі кропку ў дыскусіі, дзе зарадзіўся старажытны Менск
Сталіца Беларусі можа быць на некалькі дзесяцігоддзяў старэйшая.
16.08.2024 / 15:02
Фота: БелТА
Навукоўцы Акадэміі навук, здаецца, паставілі кропку ў дыскусіі, дзе зарадзіўся старажытны Менск. Пра гэта паведаміў БелТА загадчык Цэнтра археалогіі Беларусі Інстытута гісторыі НАН Аляксей Аўласовіч.
«Вялася навуковая і грамадская дыскусія на тэму таго, што з'яўляецца адпраўным пунктам у фарміраванні будучай сталіцы незалежнай Беларусі: месца зліцця Свіслачы і Нямігі альбо месца, дзе ручай Дунай упадае ў рэчку Менку. Мы ведалі, што ў XI стагоддзі існавала два паселішчы і там, і там, абодва ўмацаваныя, але не быў зразумелы іх статус, як яны суадносяцца адзін з адным. І толькі археалагічныя даследаванні нам паказалі, што для канца X — першай паловы XI стагоддзя гэта былі несупастаўныя велічыні.
У гэты перыяд на Менцы быў сапраўдны горад з цудоўнай матэрыяльнай культурай, а на Нямізе хоць і было паселішча, але нічога такога не было», — распавёў Аляксей Аўласовіч.
Фота: БелТА
Так, археолагі знайшлі на Менцы шэраг значных артэфактаў канца X — першай паловы XI стагоддзя.
«Цудоўныя паясныя наборы паказваюць прысутнасць тут дружыннікаў. Выяўлены і пісьмовыя прылады. Знойдзена таксама некалькі донцаў гаршкоў з пячаткамі княжацкага трызубца Ізяслава — старэйшага сына Уладзіміра і Рагнеды. Гэта паказвае тут прысутнасць княжацкай адміністрацыі і ў цэлым пашырэнне межаў Полацкага княства.
Атрымліваецца, што тут быў адзін са значных паўднёвых гарадоў на Полацкай зямлі, у той час як на Нямізе ў першай палове XI стагоддзя нічога падобнага не было. Там сапраўды было паселішча, але такіх статусных рэчаў там на гэты час не назіраецца», — адзначыў навуковец.
Фота: БелТА
Далей адбылася летапісная бітва 1067 года, калі князі Яраславічы прыступам узялі старажытны Менск.
«І мы бачым, што пачынаючы з сярэдзіны XI стагоддзя і ўжо тым больш у XII стагоддзі на Менцы больш бедныя знаходкі. Гэта значыць горад згасае. А на Нямізе, наадварот, другая палова XI стагоддзя і XII стагоддзе проста фантануюць статуснымі рэчамі», — звярнуў увагу Аляксей Аўласовіч.
Фота: БелТА
«Так што мы можам паставіць кропку ў гэтай дыскусіі. Было два паселішчы. Аднак Мінск зарадзіўся менавіта на Менцы. А далей адбыўся перанос духу горада на Нямігу ўжо пры Глебу Менскім», — падсумаваў загадчык Цэнтра археалогіі Беларусі.
Як паведамлялася, у 2022 годзе прэм'ер-міністр Беларусі Раман Галоўчанка даручыў гісторыкам разабрацца, дзе менавіта зарадзіўся Мінск. Для гэтага быў складзены план археалагічных даследаванняў комплексу на Менцы.
У 2023 і 2024 гадах праца ішла пад кіраўніцтвам археолага Андрэя Вайцяховіча. Знойдзены ўнікальныя драўляныя канструкцыі і артэфакты, якія дазволілі зрабіць новыя высновы пра гісторыю беларускай сталіцы.