«Сапраўдны геній»: што вядома пра Мікалая Дурава, сузаснавальніка Telegram
Нягледзячы на ўдзел у міжнародных бізнэс-праектах, ён не пакінуў навуку, якой займаўся ўсё жыццё. Жывучы ў Расіі, ён крытыкаваў акупацыю Данбаса і Крыма і карупцыю.
30.08.2024 / 07:29
Старэйшы брат Паўла Дурава адыграў ключавую ролю ў запуску сацсеткі «Вконтакте» і стварэнні месенджара Telegram. Ён быў аўтарам канцэпта ўласнай крыптавалюты і блакчэйн-платформы месенджара.
Нягледзячы на ўдзел у міжнародных бізнэс-праектах, ён не пакінуў навуку, якой займаўся ўсё жыццё. Жывучы ў Расіі, ён крытыкаваў акупацыю Данбаса і Крыма і карупцыю.
Бі-бі-сі разбіралася, што вядома пра Мікалая Дурава — старшага навуковага супрацоўніка матэматычнага інстытута Акадэміі навук, які аказаўся ў французскім вышуку.
Пытанні чыстай матэматыкі
Мікалай на чатыры гады старэйшы за Паўла. Яны нарадзіліся ў сям'і пецярбургскага філолага-класіка Валерыя Дурава, але старэйшы брат з ранняга дзяцінства выяўляў выдатныя здольнасці да матэматыкі. Школьнікам ён перамагаў у міжнародных алімпіядах па матэматыцы, а ў 2000-х станавіўся чэмпіёнам свету па спартыўным праграмаванні ў камандзе Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта.
У адной з алімпіяд, дзе перамагла каманда Дурава, удзельнічаў Леанід Волкаў, паплечнік Аляксея Навальнага, абвешчаны ў Расіі «замежным агентам».
«Рукі прэч ад Колі Дурава, вы чаго наогул. Ён геній, самы сапраўдны, а не злачынец», — напісаў ён пасля навін пра тое, што Мікалай быў абвешчаны ў французскі вышук.
У 24 гады Мікалай Дураў абараніў дысертацыю па матэматыцы і адправіўся ў Матэматычны інстытут Макса Планка ў нямецкім Боне.
«Мікалай быў цалкам пагружаным у сваё чалавекам, далёкім ад грашовых, кар'ерных і іншых такіх імкненняў. Калі яму даводзілася выступаць на публіцы, ён, пагойдваючыся з нагі на нагу і гледзячы ў столь, коратка абмалёўваў сэнс сваіх пошукаў і хутчэй адпраўляўся да дошкі, дзе адчуваў сябе больш упэўнена, маючы перад вачыма формулы», — пісаў у кнізе «Код Дурава» журналіст Мікалай Конанаў.
Магніт для талентаў
Менавіта падчас знаходжання Мікалая ў Боне яму патэлефанаваў Павел і заявіў, што займаецца новым праектам, піша Конанаў. У адрозненне ад старэйшага брата, Павел не хацеў выбіраць паміж «фізікамі і лірыкамі»: ён вучыўся на філалагічным факультэце, але сур'ёзна займаўся праграмаваннем і дызайнам. Паралельна з вучобай ва ўніверсітэце ён запусціў durov.com, сайт для кантактаў студэнтаў-філолагаў, і spbgu.ru, форум студэнтаў Пецярбургскага ўніверсітэта.
Калі Павел пачаў працу над VK.com, Мікалай спачатку дапамагаў яму парадамі з Германіі, а затым, вярнуўшыся ў Пецярбург, стаў удзельнічаць у распрацоўцы сайта і з часам заняў пасаду тэхнічнага дырэктара сацсеткі, якая атрымала вядомасць як VK. Ён таксама прыцягнуў у яе сваіх знаёмых, вядучых пецярбургскіх праграмістаў.
«Мікалай Дураў быў магнітам, які прыцягваў у гэты праект таленавітых распрацоўшчыкаў, — сказаў Конанаў. — Андрэй Лапацін, трэнер зборнай Расіі па праграмаванні, быў адным з ключавых людзей».
Браты пакінулі VK ў 2014 годзе, і ў тым жа годзе холдынг Mail.ru Алішэра Усманава атрымаў поўны кантроль над карпарацыяй.
Але Мікалай Дураў яшчэ некалькі гадоў працягваў весці старонку ў сацсетцы, дзе ў якасці юзэрпіка паставіў фота ўкраінскага рэвалюцыянера-анархіста Нестара Махно.
Часцей за ўсё ён дзяліўся навукова-папулярнымі артыкуламі, але таксама рэгулярна каментаваў палітычныя падзеі.
Ён пісаў пра акупацыю Крыма і Данбаса расійскімі войскамі і «татальную карумпаванасць дзяржструктур», а таксама фальсіфікацыі на выбарах.
Мяркуючы з сацсеткі, ён чытаў апазіцыйных палітыкаў і блогераў, якіх у Расіі цяпер лічаць за замежных агентаў або экстрэмістаў, ад Аляксея Навальнага да Алега Кашына і Аркадзя Бабчанкі.
Мільярды інвестыцый і тэорыя лічбаў
Да моманту сыходу з VK браты Дуравы ўжо працавалі над запускам уласнага месенджара. Як і раней у выпадку з VK, за распрацоўку адказваў Мікалай Дураў і яго каманда пецярбургскіх геніяў ад праграмавання. Павел быў тварам кампаніі, яе лідарам, а таксама ўдзельнічаў у распрацоўцы дызайну інтэрфейсаў для карыстальнікаў.
«Мікалай Дураў стаў тэхнічным дырэктарам Telegram, гэта значыць галоўным чалавекам, які працаваў над пратаколам перадачы звестак, які распрацоўваў усе тэхнічныя пастановы для таго, каб бесперабойна працаваў гэты Telegram, і ў ім хутка хадзілі паведамленні», — адзначае Мікалай Конанаў.
Наступным праектам братоў стала распрацоўка ўласнай дэцэнтралізаванай сеткі Telegram Open Network (TON), а на яе аснове — крыптавалюты Gram. Гэты праект вырас з цікавасці Мікалая Дурава да блакчэйн-сістэмаў, гаварылася ў дакументах першаснай прапановы токенаў ад Telegram.
Ім удалося прыцягнуць 1,7 млрд даляраў ад інвестараў, сярод якіх быў і Раман Абрамовіч. Але камісія па каштоўных паперах ЗША заблакавала выпуск крыптавалюты. Telegram прыйшлося выплаціць штраф, вярнуць грошы інвестарам і дыстанцыявацца ад TON.
Нягледзячы на гэта, месенджар працягнуў паступова інтэграваць у сябе яе элементы, уключаючы крыптакашалёк, браўзэр і ўласны магазін дадаткаў. Некаторыя з гэтых функцый не даступныя карыстальнікам у ЗША з-за строгай рэгуляцыі крыптавалют у гэтай краіне.
Але свет блакчэйна не выцесніў з жыцця Мікалая Дурова тэорыю лікаў і абсалютную геаметрыю. Ён працягвае лічыцца старшым навуковым супрацоўнікам матэматычнага інстытута Расійскай акадэміі навук і публікуе навуковыя працы на тэмы сістэм злічэння, індуктыўных і каіндуктыўных канструкцый у матэматыцы, рэгулярных прастор і рэгулярных адлюстраванняў.
Выданне Politico сцвярджае, што Францыя яшчэ ў сакавіку выдала ордар на арышт не толькі Паўла, але і Мікалая Дурава. Павел Дураў правёў чацвёра сутак пад арыштам у Парыжы, пасля чаго яму прад'явілі абвінавачванні па шасці пунктах.
Часткова абвінавачванні звязаныя з тым, што ў Telegram адсутнічае мадэрацыя патэнцыйна крымінальнага кантэнту, а кіраўніцтва кампаніі не выдае персанальныя даныя карыстальнікаў па запыце праваахоўных органаў, пакуль дзяржавы не дадуць сведчанні, што юзар мае дачыненне да тэрарыстычнай арганізацыі.
Мікалай Дураў па-ранейшаму жыве ў Пецярбургу і займаецца навукай. Як мяркуецца, у Дурава-старэйшага ёсць і іншыя грамадзянствы, акрамя расейскага.