Padletki stali radziej karystacca preziervatyvami — vyniki novaha daśledavańnia
Tracina 15-hadovych padletkaŭ zajaviła, što padčas apošniaha pałavoha akta nie karystalisia preziervatyvam. Ale pry hetym ciapier maładyja ludzi pačynajuć seksualnaje žyćcio paźniej, čym raniejšyja pakaleńni.
03.09.2024 / 19:16
Ilustracyjnaje fota: Naša Niva
Jeŭrapiejskaje rehijanalnaje biuro Suśvietnaj arhanizacyi achovy zdaroŭja (SAAZ) pry kancy žniŭnia apublikavała dakład, vysnovy jakoha hruntujucca na šmatkampanientnym daśledavańni «Pavodziny dziaciej školnych hadoŭ u adnosinach da zdaroŭja» (HBSC). Jano pravodziłasia ŭ 2014—2022 hady i achapiła 242 tysiačy padletkaŭ u 42 krainach i rehijonach.
Kolki 15-hadovych majuć seksualny dośvied
Vyniki paćviardžajuć danyja, atrymanyja ŭ papiarednich daśledavańniach, pavodle jakich pieršyja seksualnyja adnosiny ŭ sučasnych padletkaŭ zvyčajna adbyvajucca paźniej, čym u ich adnahodkaŭ u papiarednich pakaleńniach.
U 2022 hodzie tolki kožny piaty (20%) 15-hadovy chłopiec i kožnaja siomaja (15%) 15-hadovaja dziaŭčyna paviedamili, što mieli pałavyja kantakty. Pry hetym u paraŭnańni z 2018 hodam pakazčyk adnosna chłopčykaŭ źniziŭsia na 5%.
Hetaja tendencyja najbolš prykmietnaja ŭ roznych krainach, siarod jakich lidzirujuć Ałbanija, Armienija, Francyja i Hrecyja. A voś siarod dziaŭčat takich ahulnych źmien u paraŭnańni z 2018 hodam nie zaŭvažna. Pry hetym, kali hladzieć pa krainach, značnaje źnižeńnie było zafiksavana ŭ Bałharyi, Čechii i Hrecyi, a značny rost — u Francyi, Luksiemburhu i Ispanii.
Seksualny vopyt 15-hadovych chłopcaŭ (błakitny koler) i dziaŭčat (aranžavy koler) u niekatorych krainach. Krynica: Materyjały dakłada / World Health Organization
Aŭtary źviartajuć uvahu na značnuju hiendarnuju roźnicu ŭ nabyćci seksualnaha vopytu ŭ 22 z 42 krain i rehijonaŭ. Pryčym jana najbolšaja (30 pracentnych punktaŭ) u Ałbanii i Paŭnočnaj Makiedonii (25 punktaŭ). Istotna bolšaja za chłopcaŭ dola dziaŭčat, jakija paviedamili, što mieli pałavyja adnosiny, była vyjaŭlenaja tolki ŭ Hrenłandyi.
Taksama vidavočnyja šyrokija mižnacyjanalnyja/rehijanalnyja varyjacyi z roznymi madelami dla dziaŭčat i chłopcaŭ. U Armienii, Kazachstanie i Kyrhyzstanie raspaŭsiudžanaść pałavych aktaŭ siarod dziaŭčat skłała 2% i mienš, jany tam zachoŭvajuć cnatlivaść. A najbolšy pakazčyk byŭ u Danii (Hrenłandyja) (49%) i Finlandyi (29%). U chłopcaŭ raspaŭsiudžanaść vahałasia ad 5% u Kyrhyzstanie da 38% u Bałharyi.
Ci vykarystoŭvaje moładź srodki kantracepcyi
Usim 15-hadovym respandentam, jakija paviedamili pra seksualnuju aktyŭnaść, było zadadziena pytańnie, ci vykarystoŭvali jany ci ich partnior jaki-niebudź mietad kantracepcyi padčas apošniaha pałavoha aktu.
Tracina padletkaŭ (30% chłopcaŭ i 36% dziaŭčat) adkazali, što nie vykarystoŭvali preziervatyvaŭ. U cełym u paraŭnańni z 2014 hodam pamianšeńnie vykarystańnia hetaha mietadu zaściarohi siarod chłopčykaŭ adbyłosia na 9 pracentaŭ, u dziaŭčat — na šeść.
Vykarystańnie preziervatyvaŭ pa adkazach dziaŭčat było samym nizkim u Ałbanii (24%), a samym vysokim u Sierbii (81%) i Małdovie (75%). Pa adkazach chłopcaŭ samym nizkim jano było ŭ Šviecyi (43%), a samym vialikim ŭ Šviejcaryi (77%).
Akramia taho, 9% chłopcaŭ i 7% dziaŭčat usich apytanych nie zmahli adkazać, ci byŭ ich apošni pałavy kantakt abaronienym. Siarod apošnich ličby varjirujucca ad 0,5 pracenta ŭ Italii i Vialikabrytanii da 38 pracentaŭ u Kyrhyzstanie.
Kali havaryć pra supraćzačatkavyja tabletki, to 68% maładych dziaŭčat zajavili, što nie vykarystoŭvali ich padčas apošniaha pałavoha aktu. I hety pakazčyk dla hetaj uzrostavaj katehoryi zastajecca stabilnym z 2018 hoda.
U cełym pra toje, što padčas apošniaha seksualnaha kantaktu nie karystalisia ni preziervatyvam, ni supraćzačatkavymi tabletkami, zajavili kožnyja trecija 15-hadovaja dziaŭčyna (31%) i chłopiec (30%).
Seks u padletkaŭ: vysnovy SAAZ
«Padadzienyja ŭ dakładzie źviestki zasmučajuć, ale nie vyklikajuć ździŭleńnia, — adznačyŭ Jeŭrapiejski rehijanalny dyrektar SAAZ Chans Hienry Kłuhie (Hans Henri P. Kluge). — Mnohija krainy pa-raniejšamu nie nadajuć naležnaj uvahi kompleksnaj seksualnaj aśviecie z ulikam uzrostavych asablivaściaŭ, a ŭ tych krainach, dzie takaja aśvieta pravodzicca, u apošnija hady jana ŭsio čaściej padviarhajecca napadkam na padstavie łžyvaha mierkavańnia, što jana zaachvočvaje seksualnuju aktyŭnaść».
SAAZ rekamienduje ŭkaraniać i finansavać prahramy pałavoha vychavańnia, jakija tyčacca kantracepcyi, infiekcyj, jakija pieradajucca pałavym šlacham, zhody, hiendarnaj roŭnaści i tłumačeńnia, što byvajuć ludzi inšaj seksualnaj aryjentacyi.
Seksualnaje žyćcio padletkaŭ u Biełarusi, Polščy i Litvie
Kali havaryć pra našych susiedziaŭ, to ŭ Polščy ab najaŭnaści seksualnaha vopytu skazała kožnaja dziasiataja (10%) 15-hadovaja dziaŭčynka i kožny piaty (20%) chłopiec.
Litoŭcy pačynajuć seksualnaje žyćcio paźniej, čym palaki. Tam hetyja ličby składajuć 14% (chłopcy) i 9% (dziaŭčaty).
Ź ich zajavili, što padčas apošniaha pałavoha aktu nie vykarystoŭvalisia ni preziervatyvy, ni supraćzačatkavyja srodki, 31% dziaŭčat i 42% chłopcaŭ u Polščy, a taksama 32% dziaŭčat i amal pałova chłopcaŭ (48%) u Litvie.
Roźnica ŭ pracencie dziaŭčat i chłopcaŭ moža tłumačycca tym, što apošnija dakładna nie viedali, ci vykarystoŭvaje supraćzačatkavyja srodki ich partniorka.
Źviestak ź Biełarusi ŭ dakładzie niama, ale jość padstavy dumać, što tendencyi ŭ nas buduć takija ž, jak u susiednich krainach Jeŭropy, ź jakimi ŭ nas padobny ład žyćcia i kulturnyja tradycyi.
Śviečki jak kantracepcyja — piać pytańniaŭ i adkazaŭ
Navukoŭcy vyśvietlili, u jakoj pozie žančyny čaściej za ŭsio atrymlivajuć arhazm