Spoŭniłasia 100 hadoŭ eks-prezidentu ZŠA Džymi Karteru
Jon byŭ prezidentam ZŠA ŭ 1977—1981 hadach.
01.10.2024 / 08:24
Džymi Karter. Fota: Niranjan Shrestha / AP
1 kastryčnika spoŭniłasia 100 hadoŭ Džymi Karteru — 39-mu prezidentu ZŠA (1977-1981). Jon žyvie i siońnia.
Džymi Karter naradziŭsia i vyras u Plejnsie (štat Džordžyja). U 1946 hodzie vypuściŭsia z Vajskova-marskoj akademii ZŠA. Paśla demabilizacyi z vojska padtrymaŭ Ruch Za pravy čarnaskurych u ZŠA i staŭ aktyvistam Demakratyčnaj partyi. Z 1967 pa 1971 byŭ sienataram štata Džordžyja, a zatym i hubiernataram štata Džordžyja. Niahledziačy na toje, što Karter byŭ słaba viadomy za miežami svajho rodnaha štata, u 1976 jon staŭ kandydatam na prezidenckich vybarach ad Demakratyčnaj partyi i pieramoh respublikanca Džerałda Forda.
Džymi Karter u 1978 hodzie. Fota: Wikimedia Commons
U pieršyja dni na pasadzie prezidenta Džymi Karter abviaściŭ amnistyju ŭsim, chto ŭchiliŭsia ad pryzyvu padčas Vjetnamskaj vajny, a taksama pryniaŭ miery dla spynieńnia pieryjadu stahflacyi. Pad jaho kiraŭnictvam byli stvorany Ministerstva adukacyi ZŠA i Ministerstva enierhietyki ZŠA. Apošnija hady jaho prezidenctva supravadžalisia enierhietyčnym kryzisam, zachopam amierykanskich zakładnikaŭ u Iranie i savieckim uvarvańniem u Afhanistan. Na prezidenckich vybarach u 1980 hodzie jon paciarpieŭ razhromnaje paražeńnie, sastupiŭšy Ronaldu Rejhanu. Jaho prezidenctva aceńvajecca ekśpiertami jak «nižej siaredniaha», adnak dziejnaść paśla sychodu z pasady prezidenta tradycyjna aceńvajecca vysoka.
Paśla zaviaršeńnia svaich paŭnamoctvaŭ jon zasnavaŭ centr Kartera — niekamiercyjnuju arhanizacyju pa abaronie pravoŭ čałavieka, i atrymaŭ Nobieleŭskuju premiju miru za pracu, źviazanuju z centram.
Džymi Karter napisaŭ niekalki knih, jakija ŭklučajuć u siabie jak palityčnyja miemuary, tak i paeziju.