«Usio zaležyć ad čałavieka, jaki pravodzić dopyt». Biełaruska padzialiłasia dośviedam prachodžańnia filtracyi na miažy
Biełaruska, jakaja ŭžo niekalki razoŭ prachodziła praź filtracyju na miažy, raskazała «Salidarnaści», što cikavić śpiecsłužby i jak možna zaścierahčy siabie.
12.10.2024 / 17:38
Ilustracyjny zdymak
Palina (imia źmieniena) zatrymlivałasia padčas padziej 2020 hoda i adsiedzieła sutki. Jana praciahvaje žyć u Biełarusi, ale niekalki razoŭ na hod jeździć padarožničać. Kožny raz na zvarotnym šlachu jaje advodziać na dopyt.
Časam heta prachodzić chutka: «dzie była i što rabiła». Ale byvała, što telefon žančyny staranna ahladali, a jaje samu prynižali.
«Ja skazała, što nie chaču pakazvać svaje fota, ale kadebešnik staŭ źnievažać mianie i kryčać»
«Usio zaležyć ad čałavieka, jaki pravodzić dopyt. Zvyčajna jany pytajucca, dzie była, što rabiła, z kim bačyłasia. Mohuć spytać, jakich pohladaŭ siabry, ź jakimi ja bačyłasia za miažoj. Ja zaŭsiody adkazvaju, što nie viedaju i my heta nie abmiarkoŭvajem, — raskazvaje Palina. — Niekalki razoŭ cikavilisia płanami na budučyniu i ci budu ja hałasavać na nastupnych vybarach. A byvała, što prosta adpuskali na moj adras ździeki.
Taksama jany mohuć pravieści nadhlad abo ahlad asabistych rečaŭ: nadhlad — heta kali jany sami ryjucca ŭ tvaich rečach, ahlad — kali kažuć, što padać, i ty robiš heta samastojna, a jany, budučy ŭ palčatkach, hladziać.
Kali ahlad rečaŭ mohuć dakumientalna aformić, to nadhlad — nie, byccam jaho i nie było. Kali jany niešta fiksujuć, rekamienduju abaviazkova hladzieć, što tam pišuć, tamu što ŭpisać mohuć usio, što zaŭhodna.
Moj samy žudasny dopyt byŭ paśla viartańnia ź ES. Jak heta ŭsio adbyvajecca? Spačatku pamiežnik zabiraje pašpart, a potym tam vyznačajuć, kaho treba advieści na dopyt. Dalej viaduć u kabiniet, dzie siadzić supracoŭnik KDB z tvaim pašpartam.
Kali ja zajšła, hebist adrazu zabraŭ moj telefon. Jon metanakiravana šukaŭ łajki, kamientary i ŭsio ŭ hetym duchu, skazaŭ adkryć zakrytuju papku ŭ telefonie, dzie byli maje asabistyja fota. Ja skazała, što nie chaču ich pakazvać, ale jon staŭ źnievažać mianie i kryčać. Razdražnieńnie vyklikała navat biełaruskaja mova, choć raniej takoha nie było».
«Čyścić treba naohuł usio». Ček-list dla tych, chto vyjazdžaje i viartajecca
Surazmoŭca «Salidarnaści» raskazała, što čaściej za ŭsio hladziać siłaviki abo śpiecsłužby ŭ telefonie.
«Pierad prachodžańniem miažy čyścić treba naohuł usio. A kali ŭ vas android, to lepš farmatavać telefon da zavodskich naładaŭ. Usie fatahrafii i videa lepš pierakinuć u vobłaka ci siabram, a potym spampavać nazad.
Što tyčycca Telegram, to lepš vydalić jaho i stvaryć novy akaŭnt. Prosta adpisacca ad «ekstremisckich» kanałaŭ i źmianić nik nie dapamoža — u ich jość čat-boty, pa jakich možna ŭsio prabić, u tym liku na jakija kanały čałaviek byŭ padpisany.
Taksama treba staranna pačyścić instahram-archiŭ historyj i publikacyj, padpiski i łajki. Jany zachodziać va ŭkładku «łajki», dzie možna vybrać pieryjad i aŭtara. Uvodziać «Zierkało», «Naša Niva» i da taho padobnaje. Treba prybrać łajki ad usich «ekstremistaŭ».
A kali čałaviek nie viadzie svoj profil, ja raju vydalić i stvaryć novy akaŭnt, albo vyjści z asnoŭnaha akaŭnta i zajści ŭ niejki zapasny, biaśpiečny. Ciapier ja ničoha nie łajkaju, ni na kaho z «ekstremistaŭ» nie padpisanaja. Niezaležnyja ŚMI čytaju, ale nie padpisanaja na ich, tolki čyšču historyju pošuku kožny viečar.
Ciapier «ekstremistami» pryznajuć i prosta ludziej, a nie tolki ŚMI ci inicyjatyvy. Nikoli nie viedaješ, chto nastupnym uvojdzie ŭ hety śpis, tamu lepš nie łajkać naohuł ničoha i nikoha, źviazanaha z palitykaj i z aktyvizmam.
Toje ž tyčycca huhł-akaŭntaŭ, treba vyjści adusiul. Taksama pierahledzieć aktyŭnyja sieansy ŭ akaŭntach, kab vydalić «nie svaje».
Akramia sacsietak, raskazvaje Palina, siłaviki hladziać historyju braŭzera i prahladaŭ YouTube, a taksama halereju telefona — u tym liku śmietnicu, niadaŭna vydalenyja, i navat prymušajuć razbłakavać papku «Schavanyja».
Uładalnikam ajfonaŭ, źviartaje ŭvahu surazmoŭca, treba mieć na ŭvazie, što ŭsie zvanki ź miesiendžaraŭ adlustroŭvajucca ŭ ahulnych zvankach, tamu nieabchodna čyścić navat ich, kali byli razmovy, pra jakija śpiecsłužbistam lepš nie viedać. Taksama asobna varta pravieryć «Vobłaka» i ŭsie chmarnyja schoviščy.
Toje ž samaje z kantaktami — kali dadać karystalnika ŭ kantakty ŭ Telegram, jon adlustrujecca i ŭ ahulnym śpisie kantaktaŭ, što moža być niebiaśpiečna.
«U ajfonie lubiać karystacca pošukam pa ŭsim telefonie. Uvodziać «Žyvie», «Pahonia» i h. d., u kahości taksama hladziać YouTube i Spotify. Zrazumiełaja reč, što ŭ kahości dy buduć pieśni, naprykład, Tor Band, jakija pryznali «ekstremisckimi». I navat heta lepš vydalać.
Časam, kali jany znajšli niejki łajk abo inšuju infarmacyju, jakaja moža śviedčyć pra toje, što ty nie padtrymlivaješ režym, jany mohuć pačać źnievažać, prymušać raskajvacca, davodzić da isteryki. Kali takoje zdarajecca, lepš kazać, što ničoha nie viedaješ, davać usie paroli, adkazvać adnaskładovymi skazami.
Taksama varta ŭličvać, što pry kožnym viartańni ŭ Biełaruś śpiecsłužbisty vypisvajuć IMEI (numar dla identyfikacyi telefonaŭ). Tamu vaš telefon užo budzie «paznačany» i ŭniesieny ŭ peŭny śpis. Nu i treba hladzieć: kali vaš telefon kudyści vynosili ci niešta ŭ jaho ŭstaŭlali, lepš jaho paśla pazbycca».
Rasijanie raskazali, jak namučylisia na biełaruskaj miažy
Pravaabaroncy padličyli, kolki biełarusaŭ sioleta zatrymali paśla viartańnia z-za miažy