Pabyvali na premjery śpiektakla «Orden biełaj myšy», dzie antyŭtopija Arłova pieraplałasia z realnaściu
Kanflikt mastaka i ŭłady, viernaść ułasnym kaštoŭnaściam ci zdrada im dla atrymańnia vyhod tut i ciapier — śpiektakl na viečnyja temy pastaviła biełaruskaja kamanda teatrałaŭ u Varšavie. Premjeru pa adnajmiennym tvory piśmieńnika Uładzimira Arłova «Orden biełaj myšy», dapoŭnienuju ŭłasnymi žyćciovymi historyjami akcioraŭ Ihara Sihova, Śviatłany Zielankoŭskaj, Andreja Barduchajeva-Arła i Dzijany Bałyka, naviedała «Naša Niva».
03.11.2024 / 18:42
Dramaturh i aktrysa Dzijana Bałyka, eks-kupałaŭcy Śviatłana Zielankoŭskaja, Ihar Sihoŭ, Andrej Barduchajeŭ-Aroł (Team Theatre). Fota: «Naša Niva»
Apaviadańnie-antyŭtopija Uładzimira Arłova «Orden biełaj myšy» pabačyła śviet bolš za 20 hadoŭ tamu. Apisańnie vydumanaj krainy, u jakoj usich žyvie pa adnym — adzin karol, adzin piśmieńnik, adzin supracoŭnik biaśpieki, — hučyć vielmi aktualna. Navat u hetaj realnaści karol ź jaho ŭnikalnaściu i ŭładarskaj mietkaj u vyniku skočvajecca ŭ žadańnie padparadkavać sabie ŭsich luboj canoj.
Pierad hledačom paŭstaje kazka, na jakuju namiakajuć u tym liku kaściumy, jakija zaŭvažaješ u samym pačatku: pryšytyja da ich chvasty nie dajuć zabycca, što my z vami ŭ myšynym karaleŭstvie. Myš — staražytny simvał tutejšaj dziaržaŭnaści. Taki žanr raźviazvaje ruki ŭ ekśpierymientach i dazvalaje surjoznyja temy padavać z bolšaj lohkaściu. Mienavita pry dapamozie kazak u nas ź dziacinstva zakładali razumieńnie bazavych rečaŭ pra hety śviet.
Tamu nie dziva, što režysior Uładzimir Ušakoŭ z kamandaj abirajuć isnavać u hetym žanry i na scenie.
Na pastanoŭku śpiektakla syšło dva miesiacy ź nievialikim: pryčym, bolšaja častka repietycyj pravodziłasia ŭ zumie praz toje, što režysior i akciory žyvuć u roznych miescach
Karala na scenie ŭvasablaje Ihar Sihoŭ. Pry ŭsioj charyzmatyčnaści akciora i žartaŭlivaj pryrodzie jaho piersanaža, apošni atrymlivajecca vielmi niepryjemnym typam: jon kryŭdlivy i pomślivy, šmat vypivaje, stavicca jak da rečaŭ nie tolki da svajoj prysłuhi, da Žančyny-haspadyni doma (Śviatłany Zielankoŭskaj), ale i ahułam da ŭsiaho nasielnictva ŭ karaleŭstvie.
Zrešty, čaho čakać ad naščadka manarcha, jaki ŭsie svaje ŭkazy zaviaršaŭ nastaŭleńniem «siadzieć usim cicha, jak myš pad vienikam». Jon tut — spadčynny pradstaŭnik samadziaržaŭja ź jaho nieparušnymi tradycyjami i praviłami. Pa vyniku ŭ karaleŭstvie jon moža daviarać tolki dvum ludziam: šefu biaśpieki (Dzijana Bałyka) i ministru palicyi (Śviatłana Zielankoŭskaja).
Piśmieńnik (Andrej Barduchajeŭ-Aroł) — charaktarny antypod karala. Hetki piersanaž, jakoha ŭ tvorach uvodziać akurat dziela niasieńnia dobraha i viečnaha. Hieroj, jaki zmoža supraćstajać złu i jaho chitrasplecienamu pavucińniu. Zdavałasia b, zło tut pieršapačatkova nievyraznaje: padumaješ, Karol zachacieŭ uručyć Piśmieńniku najvyšejšuju dziaržaŭnuju ŭznaharodu — orden biełaj myšy. Tut radavacca varta dy i tolki. Jano b i sapraŭdy tak, tolki ŭ dadzienym vypadku atrymańnie ordena roŭnaje prodažy svajoj dušy i samoj isnaści.
Piśmieńnik admaŭlajecca ad najvyšejšaj uznaharody i pryvilejaŭ, kab nie zdradzić sabie i svaim ideałam, što zapuskaje čaradu nastupstvaŭ — ad tvorcy vyrašajuć pazbavicca, vybirajučy z kučy scenaroŭ, siarod jakich hučyć navat razyhryvańnie suicydu. Spasyłki na biełaruskija realii ź jaje dyktaturaj i pomstaj lubym niazhodnym vidavočnyja.
Zrešty, mienavita takija vyprabavańni pieražyli ŭsie akciory na scenie — jany ścisła raskazvajuć pra heta ŭ asabistych urezkach-manałohach, jakija atrymlivajucca mocnym dadatkam, praciaham napisanaha Arłovym.
Śviatłana Zielankoŭskaja ščyra raspaviadaje, jak za intervju, dzie jana pakrytykavała zakryćcio biełaruskamoŭnych škoł, jaje vyklikali na dopyt, dzie prysutničaŭ kiraŭnik pa spravach prezidenta. Tam joj skazali, što jana rasčaravała Łukašenku, prapanavaŭšy zahładžvać «vinu» ŭ łaźniach.
Akcioru Andreju Barduchajevu-Arłu i jaho žoncy paśla adjezdu ź Biełarusi za ich hramadzianskuju pazicyju pomścili praz zatrymańnie syna. Dramaturh Dzijana Bałyka ŭ 2020-m padtrymała bastavaŭšych akcioraŭ, za što chutka pieratvaryłasia ŭ zabaronienuju aŭtarku. Ihar Sihoŭ praciahła addalaŭsia ad palityki, ale ŭ vyniku zrabiŭ vybar achviaravać karjeraj, ale «nie zhubić siabie» i zastacca svabodnym čałaviekam.
Hetyja ščyryja, balučyja manałohi-ŭrezki adhuknulisia mnohim hledačam. Varta było prosta zazirnuć u zału — tam siadzieli dziasiatki tvorčych (i nie tolki) ludziej z padobnym losam, jakija apynulisia tut, u emihracyi, tamu što zrabili taki samy vybar, jak i hieroi śpiektakla. Tamu, akurat, hetyja asabistyja historyi ŭ vyniku i sarvali samyja hučnyja apładysmienty.
Akramia taho, u adroźnieńni ad tekstu Arłova, jaki čytaŭsia akciorami, z bolšaha, ź listoŭ papiery, ułasnyja historyi raskazvalisia naŭprost vočy ŭ vočy: hety hladacki kantakt, ahułam najvažniejšy instrumient u teatry, dadavaŭ mocy hučańniu słovaŭ.
Dla dramaturha Dzijany Bałyka śpiektakl «Orden biełaj myšy» — debiutnaja praca ŭ jakaści jašče i aktrysy.
Kancoŭka pastanoŭki atrymlivajecca simvaličnaj: sa sceny hučać viadomyja cytaty našych litaraturnych kłasikaŭ — pra Biełaruś, pra našy kaštoŭnaści. Ty bačyš, što jany žyli tymi ž pieražyvańniami i tym ža bolem, što, z adnaho boku, dadaje sumu — my znoŭ u toj ža kropcy, a z druhoha — mocy: za nami ŭsia hetaja armija mocnych, tvorčych hałasoŭ i losaŭ, my nie adny.
Hrošy na śpiektakl źbirali pry dapamozie kraŭdfandynhu. Na žal, z zapłanavanych i patrebnych 18 tysiač jeŭra z chvastom, atrymałasia sabrać tolki častku — €3225 (11 622 rubloŭ), tamu dla akcioraŭ i techničnaj kamandy prajekt staŭ, pa fakcie, vałanciorskim, biez zakładzienych hanararaŭ. Tamu ciapier tvorcy zaklikajuć hledačoŭ padtrymlivać ich «nahami», kuplajučy kvitki na bližejšyja pakazy. U Varšavie pabačyć śpiektakl možna budzie ŭžo 6 śniežnia. Za raskładam pakazaŭ u inšych haradach možna sačyć tut.
Ihar Sihoŭ: Padychodžu da Łukašenki i łaŭlu siabie na tym, što chaču sahnucca
Troch samych zornych akcioraŭ RTBD zvolnili z teatra