«Vidać, ja dobra šyfravałasia, što za mnoj pryjšli tolki ŭ 2023 hodzie». Minčanka raskazała pra aryšt i ŭcioki
Alena (imia źmienienaje), jakaja ŭ 2020 hodzie aktyŭna ŭdzielničała ŭ pratesnym ruchu, mirnych schodach i dvaravych aktyŭnaściach, na ščaście, u toj čas nie trapiła pad masavyja represii. Pa jaje supracoŭniki HUBAZiKa pryjšli tolki ŭ 2023 hodzie. Siońnia ŭ intervju «Viaśnie» jana zhadvaje padziei 2020 hoda, jakija kardynalna paŭpłyvali na jaje dalejšy los — siońnia žančyna žyvie ŭ inšaj krainie.
26.11.2024 / 10:36
Alena ŭzhadvaje, jak jašče zadoŭha da dnia vybaraŭ vyviesiła na bałkonie bieł-čyrvona-biełyja stužački, jakija pravisieli tam až da lutaha 2021 hoda.
— Kali ŭžo pačali zatrymlivać za ŭsio, što było ŭ b-č-b kolerach, ja ŭsio adno nie zdymała ich, i heta z majho boku była samazabojčaja chrabraść. U toj momant mnie heta dapamahała prajavić svoj charaktar i aktyŭnaść: vakoł usich sadžajuć, a maje lenty ŭsio visiać i visiać na bałkonie ź vidam na vulicu. I heta ŭpłyvała na inšych, pakolki ŭ roznych voknach susiedziaŭ ja stała zaŭvažać padobnaje, stali źjaŭlacca to biełyja listy papiery, to sardečka, to palcy ź viktoryjaj. Kaniečnie, było strašnavata, ale ja nie zdavałasia. Ja nie mahła spynić siabie, ja ličyła, što heta dapamahaje taksama i inšym.
Alena aktyŭničała ŭ svaim rajonie, chadziła na ŭsie mitynhi, akcyi, udzielničała ŭ dvaravych čatach, ale pastupova aktyŭnaść ludziej pačała źnižacca, a represii tak i nie spynilisia.
— Musić ja vielmi dobra šyfravałasia, što za mnoj pryjšli tolki ŭ 2023 hodzie. Ale ŭsio,što my tady rabili ŭ płanie biaśpieki — hetaha było mała, siłaviki chutka navučylisia novym technałohijam, heta ich praca. I miery biaśpieki, jakija my pradprymali ŭ 2020 hodzie pierastali być efiektyŭnymi.
Padčas pieratrusu siłaviki znajšli kubak z «Pahoniaj» i knihu Orueła «1984»
U traŭni 2023 hoda ranicaj na kvateru da žančyny pryjšli troje supracoŭnikaŭ HUBAZiK u cyvilnaj vopratcy. Adzin ź ich pakazaŭ paśviedčańnie i order na pieratrus.
— Mnie paviedamili, što byŭ napisany ananimny danos, što nibyta ŭ mianie ŭ kvatery zachoŭvajecca ekstremisckaja simvolika, byŭ tam i płan kvatery, i jaje apisańnie. Dahetul nie razumieju, chto heta moh zrabić, navat u źlitaj kibierpartyzanami bazie danosaŭ ja nie mahła znajści taho aŭtara. Padčas pieratrusu jany znajšli kubak z «Pahoniaj», knihu Orueła «1984», niejkija nalepki, stužački, kašalok i škarpetki ŭ nacyjanalnych kolerach. Bačna było, što jany chacieli znajści ściah. Pieratreśli ŭsiu kvateru, pavodzili siabie ahresiŭna. Adzin ź ich adnaviŭ pry dapamozie niejkaha prystasavańnia ŭ miesiendžary telefona videa, dzie bačna, što Alena była na prajeznaj častcy praśpiekta, dzie prachodzili pratesty i kryčała «Sychodź!». Skazali mnie, što heta ciahnie na kryminalnuju spravu.
Potym Alenu advieźli ŭ upraŭleńnie HUBAZiK na Revalucyjnaj, dzie dali padpisać nie pačytaŭšy niejkija papiery, a zatym načapili kajdanki i advieźli ŭ RUUS Centralnaha rajona.
— Tam ja adna siadzieła ŭ nievialikaj kamiery, prykładna z 14 hadzin da samaha viečara. Kamiera była kala prybiralni, mocna śmiardzieła. I było vielmi chałodna. Voś heta była niejkaja kantrolnaja dla mianie pravierka, kali ja ŭžo raźvitvałasia z usim raniejšym žyćciom. Ja pačała asensoŭvać, što ž sa mnoj zdaryłasia i što budzie dalej. Ja pieražyvała, što pryjeduć da mianie na pracu i mohuć napałochać supracoŭnikaŭ, što budzie z pracaj dalej, što budzie z maim katom. Ale potym zhadała Džardana Bruna, jakoha spalili i padumała, ja ž žyvaja, — uzhadvaje Alena.
«Samaja vialikaja prablema — stan niavyznačanaści, ci vyjdzieš ty na volu paśla aryštu»
Pozna viečaram na milicejskim «bobiku» razam z 3-4 zatrymanymi mužčynami Alenu advieźli ŭ IČU na Akreścina. Praz paru dzion adbyŭsia razhlad administracyjnaj spravy.
— Jak prachodziŭ sud? Usio było na kalidory na pieršym paviersie. Na padvakońnie pastavili noŭtbuk, uklučyli skajp. Sudździa začytała pratakoł, u jakim apisanaje zatrymańnie nie supadała z realnym. Na sudzie prysutničaŭ iłžeśviedka Ivanoŭ Ivan Ivanavič, byŭ u čornaj mascy, kiepcy, nasunutaj na vočy. Mianie ŭžo papiaredzili, kab pahadžałasia na ŭsio — tady, maŭlaŭ, mieniej daduć. Advakata taksama nie było. Dali mnie 14 sutak aryštu.
Nu, 14 sutak, heta nie 14 hadoŭ. Kab jašče było viedać, što na hetym usio skončycca. Samaja vialikaja prablema — stan niavyznačanaści, ci vyjdzieš ty na volu paśla aryštu, ci nie. Pačynajecca mahičnaja hulnia rozumu, prydumlajucca roznyja rytuały, — raspaviadaje žančyna.
Alena dahetul uzhadvaje, jak stresava prachodziŭ poŭny ahlad u IČU na Akreścina. Padčas suda vyśvietliłasia, što Alenie ŭ lutym vynieśli, jak kiraŭniku, administracyjnaje spahnańnie ad sanstancyi. A supracoŭnik CIP u formie, nie razabraŭšysia, zapytaŭsia ŭ jaje, ci jość u žančyny artykuł za prastytucyju.
— Jon skazaŭ što treba pravieści ahlad, advioŭ mianie ŭ asobnaje pamiaškańnie, dzie nie było voknaŭ, vierahodna heta była dušavaja i skazaŭ raspranacca całkam i stać tvaram da ściany. Ja dumała, što budzie ahladać žančyna. Mnie stała strašna — ja hołaja, a zzadu niejki mužčyna, jaki pry ŭładzie i sa zbrojaj. Heta byŭ mocny šok.
U dvuchmiascovaj kamiery, pa słovach Aleny, znachodziłasia napačatku 14 čałaviek. Interjer zvyčajny: dvuchjarusnyja nary, tumbačka, na jakoj taksama spali aryštavanyja, stoł i łaŭka. Duša, prahułak, paścielnych prynaležnaściaŭ, listoŭ, pieradač nie było. Śviatło hareła ŭvieś čas, na noč nie pryhłušałasia. Było choładna. Nočču budzili ŭ 2 i 4 hadziny, treba było ŭstać i nazvać svajo imia. Spać narmalna nie ŭdavałasia, a dniom siadzieli abo chadzili pa kamiery.
— Adnosiny pamiž sukamiernikami byli dobryja, pakolki amal usie byli našyja. Byli nastaŭnicy, i my pačali vučyć movy. Haspadarčym myłam na ścianie pisali hramatyčnyja formy i vučyli. Słuchali taksama lekcyi. Adna z nastaŭnic padrabiazna raspaviadała pra historyju francuzskaj revalucyi. Ja taksama raspaviadała svajo, pra technałohii hramadskaha charčavańnia. Času, karaciej, daremna nie hublali.
Ucioki ź Biełarusi i novyja vykliki
Paśla vyzvaleńnia, 16 traŭnia, na nastupny dzień jana pajechała na radzimu, kab pa miescy prapiski pamianiać svoj pašpart, pakolki nieŭzabavie zaviaršaŭsia termin dziejańnia i zrabić na ŭsialaki vypadak vizu, ale nie paśpieła.
Joj patelefanavaŭ znajomy i papiaredziŭ, kab jana bolej nie viartałasia na zdymnuju kvateru. Bo tudy ŭžo pryjechali troje supracoŭnikaŭ HUBAZiK, tyja ž samyja, jakija jaje zatrymlivali. Nie znajšoŭšy jaje tam, jany pajechali pa inšych adrasach, kab adšukać Alenu. Jana nie viedała, što rabić u takoj situacyi, ź siabrami, jakija paraili źjazdžać. Z peŭnymi ciažkaściami jana dabrałasia da Litvy i paprasiła prytułku.
U pačatku vieraśnia 2024 Alenie dasłali admovu ŭ nadańni prytułku i paviedamleńnie pra toje, što joj treba budzie pakinuć Litvu. Zaraz hetaje rašeńnie abskardžvajecca, a sama Alena nie adčuvaje siabie ŭ biaśpiecy, pastajanna prysutničaje strach.
— U mianie źjaviŭsia strach śmierci. Nie viedaju čamu tak, ale raniej ja nie ŭsprymała śmierć jak toje, što moža zdarycca ŭ luby momant. Ale paśla ŭsiaho hetaha i jašče paśla admovy ŭ prytułku, ja litaralna zasynaju i pračynajusia z hetaj dumkaj. Zdavałasia, znachodžusia ŭ biaśpiecy, ale, akazvajecca, što nie.
Alena aścierahajecca novych pieraśledaŭ z boku biełaruskaha režymu i kryminalnaj spravy.