Što pasłuchać pa historyi Biełarusi? Sabrali najlepšyja padkasty
Jak zrabić historyju blizkaj i cikavaj? Ad daścipnych razmovaŭ pra šlachiecki pobyt da vostrych dyskusij pra Vialikaje Kniastva Litoŭskaje — u padkastach na jutubie znojdziecca ŭsio, što treba amataram minułaha.
14.12.2024 / 07:00
Zahlanie sonca
Kanał byŭ pieršapačatkova viadomy jak «Kajli Mindoŭh», ale paśla nievialikaha skandału ŭ sacsietkach źmianiŭ svaju nazvu na «Zahlanie sonca», jakaja adsyłaje da pieršaj lehalnaj biełaruskaj vydavieckaj supołki. Toje, što jaho zapuściŭ u žniŭni 2023 hoda viadomy jutub-błohier Mikita Miełkazioraŭ, dało mocny bust histaryčnamu videapadkastu.
Mikita Miełkazioraŭ u histaryčnym videapadkaście «Zahlanie sonca». Skrynšot videa
Kanał robić staŭku na davoli tendencyjnuju padaču materyjałaŭ, pierapakoŭvajučy ŭžo dobra viadomyja temy biełaruskaj historyi dla novych pakaleńniaŭ biełarusaŭ i ŭvohule šyrokich mas. Śpis temaŭ składaje kłasičny džentlmienski nabor biełaruskaha nacyjanalista: terytaryjalnyja pytańni, rasijskaja akupacyja, paŭstańni i vojny suprać Rasii, razrabavańnie biełaruskaj spadčyny, savieckija realii i stalinskija represii, mify pra vajnu, tapanimika i nacyjanalnaja simvolika.
Rezkija, niebiesstaronnija zajavy Miełkaziorava nie zastalisia niezaŭvažanymi i biełaruskimi ŭładami. U adnym z apošnich vypuskaŭ Miełkazioraŭ nazvaŭ partyjnaha dziejača časoŭ SSSR Pancielajmona Panamarenku «kavałkam łajna». HUBAZiK za heta pačaŭ pahražać Miełkazioravu «kvaternym pytańniem», a prapahandyst Kirył Kazakoŭ zaklikaŭ rasstralać błohiera.
Siońnia na kanale «Zahlanie sonca» bolš za 12 tysiač padpisčykaŭ. Novyja videa vychodziać štotydzień, źbirajučy ad niekalki tysiač da niekalki dziasiatkaŭ tysiač prahladaŭ.
Historyja na Svabodzie
Siarhiej Abłamiejka i litoŭski historyk Alfredas Bumbłaŭskas u vypusku «Historyja na Svabodzie». Skrynšot videa
Histaryčny prajekt biełaruskaj słužby «Radyjo Svaboda» isnuje ź leta 2022 hoda. Viadoŭcam vystupaje žurnalist i historyk Siarhiej Abłamiejka, jaki pieryjadyčna sam siadaje ŭ kresła ekśpierta.
U «Historyi na Svabodzie» padkuplaje toje, što ŭ jakaści ekśpiertaŭ zaprašajucca sapraŭdy viadomyja historyki, jak biełaruskija, tak i zamiežnyja: Aleh Łatyšonak, Natalla Śliž, Jaŭhien Miranovič, Alaksandr Hruša, Pavieł Cieraškovič, Uładzimir Łobač, Viktar Jakubaŭ, rasiejec Andrej Zubaŭ, palak Mirosłaŭ Jankoviak, švied Pier Andersa Rudlinh, litoŭcy Alfredas Bumbłaŭskas, Ruścis Kamuntavičus, Alvidas Nikžantajcis i inšyja — śpis bolš čym aŭtarytetny.
«Historyja na Svabodzie» ŭ pieršuju čarhu akcentujecca na temie pošuku i adstojvańni biełaruskaści spadčyny Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Viadoŭca niaredka padvodzić svaich haściej da adkazu na pytańnie «čyjo VKŁ?» Ale hetym nie abmiažoŭvajecca, u zaležnaści ad hościa vypusku havorka moža iści pra etničnyja biełaruskija miežy, historyju Biełarusi pačatku XX stahodździa, abo pra niešta bolš ekzatyčnaje, jak biełarusy ŭ Afrycy ŭ čas vajny.
Siońnia na kanale bolš za 3600 padpisčykaŭ, bolšaść rolikaŭ nabiraje niekalki tysiač prahladaŭ, choć niekatoryja, na bolš vostryja temy, źbirajuć i dziasiatki tysiač.
BIEŁSAT HISTORY
U kanała «Biełsat» jašče bolš daŭni videaprajekt pa historyi, u ramkach jakoha vychodziła niekalki prahram.
Studyja Intermarium. Skrynšot videa
U prahramu Intermarium, jakaja prachodzić u vyhladzie studyjnaha šou, zaprašali mnohich viadomych śpiecyjalistaŭ, jakija dyskutavali nakont roznych histaryčnych padziej va Uschodniaj Jeŭropie i paralelaŭ z sučasnaściu.
Aleś Kraŭcevič u pieradačy «Zahadki biełaruskaj historyi» pra Mahiloŭ. Skrynšot videa
Bolš za sotniu vypuskaŭ źviedała pieradača «Zahadki biełaruskaj historyi», jakuju vioŭ historyk i archieołah Aleś Kraŭcevič. Pieradaču pierastali vypuskać u pačatku 2020 hoda, ale jakasnyja vypuski nie stracili aktualnaści. U ich nie tolki raspaviadałasia pra ahulnabiełaruskuju historyju, ale byli i całkam krajaznaŭčyja vypuski, pryśviečanyja niejkaj kankretnaj miaścinie ci pomniku.
Cimoch Akudovič u pieradačy «Vusy Skaryny». Skrynšot videa
Ciapier asnoŭnaj histaryčnaj pieradačaj na «Biełsacie» źjaŭlajecca «Vusy Skaryny», jakuju viadzie historyk Cimoch Akudovič z malavanymi katami. U vypuskach pieradačy razhladajucca abo kankretnyja asoby ź biełaruskaj historyi — ad Palamona da Vilhielma Kube, — abo kankretnyja fakty. Raspovied Akudoviča pieraryvajuć dyletanckija pytańni malavanych katoŭ, na jaki historyk daje adkazy-ŭdakładnieńni.
Farmat videa zručny dla spažyvańnia — nie bolš za 20 chvilin na kožnuju temu. Usiaho na hety momant vyjšła trochi mienš za sotniu vypuskaŭ.
Pry 29 300 padpisčykaŭ na kanale BIEŁSAT HISTORY vypuski pieradačy «Vusy Skaryny» źbirajuć u siarednim u try razy mienš prahladaŭ.
Historyja z Alesiem Kraŭcevičam
«Historyja z Alesiem Kraŭcevičam». Skrynšot videa
Historyk Aleś Kraŭcevič paśla «Zahadak biełaruskaj historyi» nie zhubiŭsia ŭ miedyjaprastory i zavioŭ svoj aŭtarski histaryčny kanał, jaki nazyvajecca vielmi prosta — «Historyja z Alesiem Kraŭcevičam». Kraŭcevič skancentravaŭsia na svajoj upadabanaj temie historyi Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, raspaviadajučy kala kamina pra roznych słavutych asob i losavyznačalnyja padziei ŭ svaich 5-chvilinnych rolikach.
Na kanale Kraŭceviča 2 tysiačy padpisčykaŭ, a roliki zvyčajna nabirajuć da 1-2 tysiačy prahladaŭ.
Histfak
Videapadkast «Histfak». Skrynšot videa
Histaryčny videapadkast «Histfak» vychodzić z kanca červienia 2024 hoda. Padkast źjaŭlajecca prajektam PALATNO Media. Viadoŭcy padkasta, žurnalistka Daša Pałynskaja i krajaznaviec Aleś Kirkievič, abmiarkoŭvajuć važnyja padziei ŭ historyi Biełarusi, roznyja cikavostki i niezvyčajnych asob. Usiaho vyjšła 12 vypuskaŭ, u jakich raskazvajuć pra skarby, emihracyju, pachodžańnie proźviščaŭ, biełaruskija narodnyja kazki i demanałohiju, vikinhaŭ i kamunistaŭ na Biełarusi. Apošni vypusk pieršaha siezona, pryśviečany pošuku prodkaŭ, vyjšaŭ u kastryčniku.
Padkast lohki dla ŭsprymańnia, bo pabudavany jak hutarka dvuch zacikaŭlenych ludziej. Praŭda, pakul pakazčyki ŭ videapadkasta ścipłyja, trochi bolš za 700 padpisčykaŭ i ad 500 da pary tysiač prahladaŭ na videa.
Niaprostaja historyja
Vypusk «Niaprostaj historyi» z kolišnim lidaram «Sajudzisa» Vitaŭtasam Łandśbierhisam. Skrynšot videa
Histaryčnaja pieradača «Niaprostaja historyja» stvorana sumiesnymi vysiłkami palitoha Andreja Kazakieviča i sacyjołaha Alaksieja Łastoŭskaha.
U vypuskach aŭtary hutarać ź inšym biełaruskimi historykami na roznyja temy, ale, napeŭna, hałoŭnaj razynkaj kanała stali dyskusii ź litoŭskimi historykami i palitykami pra histaryčnuju spadčynu byłoha Vialikaha Kniastva Litoŭskaha i padziei časoŭ raspadu SSSR.
Siońnia ŭ kanała amal 5400 padpisčykaŭ, ale videa źbirajuć u razy bolš prahladaŭ, najbolš papularnyja — bolš za 20 tysiač prahladaŭ, a vypusk pra nazvu «Hudzija» z Kamuntavičusam uvohule sabraŭ bolš za 80 tysiač prahladaŭ.
Sarmat
Vasil Kałač u pieradačy «Sarmat». Skrynšot videa
Videaprajekt, prydumany historykam Alesiem Kirkievičam, vychodzić na kanale «Budźma Biełarusami!» i raspaviadaje pra šlachieckuju kulturu i realii žyćcia ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim.
Sapraŭdnaj znachodkaj prajekta źjaŭlajecca jaho viadoŭca — akcior i rekanstruktar Vasil Kałač. Kałač i vyhladaje jak čałaviek minułych stahodździaŭ — z adpaviednaj fryzuraj, doŭhimi vusami i zavušnicaj, — i svajoj ekspresiŭnaj manieraj robić pierakanaŭčym vobraz biełaruskaha šlachcica. Zdajecca, što ŭ «Sarmacie» jon raspaviadaje nie pra kahości z daŭnich časoŭ, a sam pra siabie.
Dziesiacichvilinnyja roliki, jakich užo adźniata kala paŭsotni, hladziacca z zadavalnieńniem. Niekatoryja ź ich zalatajuć na dziasiatki tysiač prahladaŭ.
Tryzub i Pahonia
Jašče adzin videaprajekt «Budźmy», «Tryzub i Pahonia», byŭ zapuščany ŭ vieraśni 2022 hoda, paśla šyrokamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu. Viadoŭcaj prahramy stała śpiavačka Kaciaryna Vadanosava, jakaja, darečy, maje histaryčnuju adukacyju.
Spačatku «Tryzub i Pahonia» zadumvaŭsia jak prajekt, jaki budzie raspaviadać pra 1000 hadoŭ supolnaj historyi biełarusaŭ i ŭkraincaŭ, choć pra Biełaruś, viadoma, raspaviadajecca kudy bolš.
Histaryčny videapadkast z Vadanosavaj davoli papularny — kožny rolik źbiraje dziasiatki tysiač prahladaŭ, ale možna zaŭvažyć, što bolšaść kamientaryjaŭ pad videa ad udziačnych ukrainskich hledačoŭ.
Videa pra toje, chto spaliŭ Chatyń, stała, mabyć, rekardsmienam siarod usich biełaruskich videa pa historyi, sabraŭšy ŭžo bolš za 930 tysiač prahladaŭ. Dla videa navat zrabili subtytry na anhlijskaj movie.
Vandra
U padkaście prajekta VANDRA Raman Kleŭžyc raspaviadaje jak pra histaryčnyja miaściny Biełarusi, tak i viadzie hutarki ź ludźmi, jakija datyčnyja da źbieražeńnia kulturnaj spadčyny.
Padkast znajomić z prafiesijnymi historykami, falkłarystami, muziejščykami, pradstaŭnikami nacyjanalnych mienšaściej, vandroŭnikami, hidami, aktyvistami achovy historyka-kulturnaj spadčyny i pradprymalnikami, jakija biaruć na siabie ciažar adnaŭleńnia zakinutych pomnikaŭ. Usie jany robiać svaju spravu, jakaja časta zastajecca niezaŭvažanaj inšymi — Vandra stvaraje jaskravy kalejdaskop Biełarusi ź ich historyj i vobrazaŭ niaźviedanych miaścin.
Tak skłałasia histaryčna
Adzin z publičnych zapisaŭ padkasta «Tak skłałasia histaryčna» z historykam Siarhiejem Jemialjanavym.
Aŭdyjapadkast «Tak skłałasia histaryčna» źjaviŭsia ŭletku 2021 hoda i za hetyja hady staŭ faktyčna sinonimam dla histaryčnaha padkastu ŭ Biełarusi.
Stvaralnicaj i viadoŭcaj padkasta źjaŭlajecca historyk Hanna Dziahiel, jaje lohkaja i časam žartaŭlivaja maniera robić usprymańnie składanych tem bolš prostym i nie daje śpiecyjalistam zusim zanurycca ŭ manatonny raspovied.
Padkast užo źviedaŭ 70 hadzinnych vypuskaŭ, u jakich źjavilisia mnohija sučasnyja biełaruskija historyki i śpiecyjalisty ŭ inšych sumiežnych halinach, u tym liku Dzianis Lisiejčykaŭ, Aleh Dziarnovič, Ihar Hruntoŭ, Taćciana Vałodzina, Dźmitryj Skvarčeŭski, Jaŭhien Hlinski, Natalla Śliž i inšyja.
«Tak skłałasia histaryčna» nie kancentrujecca nie niejkaj asobnaj tematycy, dajučy mahčymaść biełaruskim daśledčykam raspavieści pra tyja temy, jakimi jany ščylna zajmajucca. Praz heta padkast niaredka vychodzić pa-za miežy Biełarusi, raspaviadajučy pra valdensaŭ, kryžovyja pachody i jehipieckija abieliski.
Mastactva i šlachta
Dva nievialikija padkasty, «Historyja biełaruskaha mastactva» i «Šlachieckija siem'i Biełarusi», u minułyja hady zapisali sumiesna 34travel i MTS. Z 8 vypuskaŭ padkasta «Historyja biełaruskaha mastactva» atrymaŭsia ahulny ahlad mastactva ad sarmatyzmu i baroka da suprematyzmu i savieckaha realizmu. A ŭ druhim padkaście taksama raspaviali pra siemji Radziviłaŭ, Sapiehaŭ, Ahinskich, Tyzienhaŭzaŭ, Pusłoŭskich, Tyškievičaŭ, Chraptovičaŭ, Druckich-Lubieckich.
Historyja Biełarusi ad maskviča
Vokładka vypusku pra Jaŭstacha Lubanskaha.
Adzinym całkam ruskamoŭnym padskastam pa historyi Biełarusi ŭ hetym śpisie budzie padkast, stvorany rasijaninam. Dakładniej, śpiecyjalny biełaruski siezon padkasta «Zakat impierii» (u biełaruskim pierakładzie atrymałasia hulnia słovaŭ — «Zachad impieryi»).
«Zachad impieryi» raspaviadaje pra ludziej, padziei i ruchi pačatku pačatku XX stahodździa, apošnija dziesiacihodździ isnavańnia Rasijskaj impieryi.
Jak pryznavaŭsia stvaralnik padkasta Andrej Aksionaŭ, biełaruski siezon rabili ŭ pieršuju čarhu dla rasijan, jakija nie majuć anijakaha ŭjaŭleńnia pra Biełaruś i jaje historyju, asabliva ŭ pačatku XX stahodździa. Zadača stajała ŭstrymacca ad impieryjalistyčnaha pohladu na Biełaruś, jak na častku Rasii i «bracki narod».
Andrej Aksionaŭ, stvaralnik padkasta «Zachad impieryi». Skrynšot videa
Biełaruskaja tema dla Aksionava nie čužaja, mnohija jahonyja siabry i navat žonka rodam ź Biełarusi. Akramia taho, u padrychtoŭcy vypuskaŭ brali ŭdzieł biełaruskija historyki Cimoch Akudovič i Jaŭhien Łufierčyk.
Atrymałasia vydatna. U padkaście hramatna vybudavany storytelinh, jaki zaciahvaje ŭ kožnuju historyju, a aŭtar pravodzić cikavyja paraleli z sučasnymi realijami, tłumačačy histaryčnyja padziei. U 12 vypuskach siezona zakranuli i padziei revalucyi 1905 hoda na Biełarusi, i asobu miecenatki Mahdaleny Radzivił, i temu Vilni jak kulturnaha centra biełarusaŭ, i hučnyja skandały vakoł najbahaciejšych rodaŭ, i palityčnyja ruchi ŭ krai.
Padkastarstva stała siamiejnaj spravaj dla Aksionavych. Brat Andreja, Siamion Aksionaŭ, taksama zapisvaje vielmi cikavy padkast-sieryjał pra historyju Staražytnaha Ryma — «ROMA. Padienije Riespubliki».
Dla chardkornych słuchačoŭ
Dla tych, chto lubić doŭhija chardkornyja lekcyi pa historyi, možna prapanavać kanał Biełaruskaha instytuta ŭ Prazie. Videa pakul nie šmat, ale ŭ kožnym ź ich śpiecyjalist u svajoj halinie na praciahu bolš jak hadziny raspaviadaje pra niejkuju svaju vuzkaakreślenuju temu.
Mikoła Vołkaŭ u vypusku «Kavy z historykam». Skrynšot videa
Da taho ž farmatu naležyć i sieryja lekcyj «Kava z historykam» na kanale Biełaruskaha moładzievaha chaba.
Niekatoryja videa pa historyi taksama vykładaje niadaŭna stvorany Biełaruski instytut publičnaj historyi na svaim kanale, ale pakul farmat nielha adnieści da rehularnaha padkasta.
Što pasłuchać jašče
Taksama šerah histaryčnych i kalahistaryčnych padkastaŭ, u tym liku «Historyja biełaruskaha seksu», «Asoby historyi Biełarusi», «Bajki la vohnišča», možna adšukać u katałohu padkastaŭ Belarus Podcast Hub, vybraŭšy adpaviednuju temu.
Pra historyju mastactva — i biełaruskaha, i suśvietnaha — časam raskazvaje mastactvaznaŭca Mikita Monič u prajekcie «Około kultury».
Ciažki padjom biełaruskaha padkastynhu
U Biełarusi źjaviłasia ŭžo niamała cikavych padkastaŭ, pryśviečanych historyi, ale pakul jany nie atrymlivajuć šyrokaj uvahi, prahladaŭ mała. Padpisvajeciesia i słuchajcie biełaruskija padkasty, kab nie ŭmiorli!
Zaŭvažny ŭźlot padkastaŭ na absalutna roznyja temy, naprykład, u susiedniaj Rasii, dobra bačać i biełaruskija aŭtary. Hety prykład natchniaje, ale pakul biełaruski padkastynh nie źviedaŭ takoha pośpiechu.
Byvajuć pytańni i da jakaści samoha kantentu. Možna daravać techničnyja chiby, ale niaredka asnovaj dla histaryčnych padkastaŭ stanoviacca abo materyjały padručnikaŭ, abo zajezdžanyja temy.
Mnohija prytrymlivajucca łohiki, što biełaruski padkast musić być tolki pra Biełaruś ci pra temy, jakija choć niejak ź joju źviazany. Tak temy suśvietnaj historyi i historyi mastactva amal całkam addajucca na vodkup rasijskim padkastaram. U baku zastajecca i historyja pobytu našych prodkaŭ — hetuju temu ŭžo zusim niama kamu addać.
Pierapakoŭka videakantentu ŭ aŭdyjafarmat, mahčyma, dapamahła b aŭtaram pašyryć achop svajoj aŭdytoryi, asabliva siarod tych, chto słuchaje padkasty ŭ darozie ci na pracy — siońnia biez premijalnaj padpiski ŭ YouTube heta zrabić nie atrymajecca.
Navat kali padkasty i pierapakoŭvać u aŭdyjafarmat, to ihnarujuć «varožuju» placoŭku «Jandeks Muzyka», jakoj masava karystajucca ŭ Biełarusi (asabliva z ulikam taho, što niekatoryja inšyja płatformy zabłakavany). Kudy bolš racyjanalnaj stratehii trymajucca aŭdyjapadkasty, jak, naprykład, «Tak skłałasia histaryčna» ci Vandra, jakija adpačatku prysutničajuć absalutna ŭsich mahčymych płatformach — dzie-niebudź dy strelić.