Šlachietnyja revalucyi

03.12.2004 / 13:00

Čechija—Słavaččyna—Serbija—Hruzija—Ukraina. Biełaruś?

Uvosień 1989 h. revalucyja viarnuła Čechiju da siabie samoj. Heta byŭ pieršy prykład, kali hramadzkaje paŭstańnie razvaliła sparachnieły režym, jaki straciŭ enerhiju, ale pa zaviadzioncy razhladaŭ zakony jak pravierku hramadzian na lajalnaść, a adzinym ichnim pravam ličyŭ abaviazak padparadkoŭvacca.

Čechasłavaččyna była cieniem Savieckaha Sajuzu — z kamunistyčnaj partyjaj, z praviłami biez hulni i marazmam, padmacavanym akupacyjaj. Čechija chutka vyzvaliłasia ź imperyi niamohłaści, ale Słavaččyna na karotki čas adbudavała svaju — kab potym praz ašałamlalnyja vybary ź joj raźvitacca.

Pojas aŭtarytarnych režymaŭ uźnik na ruinach Savieckaha Sajuzu: Biełaruś, Prydniastroŭje, Abchazija, Paŭdniovaja Asiecija. Takoju była Serbija časoŭ Miłošaviča, zonaj niamohłaści była i Hruzija Ševardnadze. Biaskroŭnyja revalucyi vyrvali hetyja krainy ź mižčaśsia.

Praviły hulni

Palitolahi šmat raskažuć ab praviłach aksamitnych revalucyj: patrebna zhurtavanaja apazycyja, hatoŭnaść ludziej vyjści na vulicy, finansavaja padtrymka, pierachod siłavych struktur na bok demanstrantaŭ.

Ale va ŭsich aksamitnych revalucyjach adbyvajecca viartańnie hramadzianam prava na vybar. Kłany, jakija manapalizujuć uładu ŭ aŭtarytarnych dziaržavach, zvodziać praviły da techničnych instrukcyj vykanaŭcam, aplatajuć ich «telefonnym pravam» i šantažujuć paduładnych. Ale aksamitnaja revalucyja razburaje manalit pasłušenstva.

Pavodle kamunistyčnych normaŭ českija studenty nia mieli prava na demanstracyju. Ale jak hramadzianie jany takoje prava mieli — i śćvierdzili jaho svaim učynkam.

Kab ustanavić praviły, ludzi musiać spynić vykanańnie starych normaŭ i abviaścić pra praviły sami — na vulicy. Ludzi stanoviacca centram normaŭ — hramadzianami. Heta i jość zarukaj biaskroŭnaści šlachietnych revalucyj.

Va Ŭkrainie, jakuju zatapiła aranžavaja chvala nadziei, niama kryvavych sutyčak. Cimašenka zaklikaje aranžavych Juščanki nakarmić, adahreć i pieraahitavać sinich Janukoviča.

Poŭny varyjant artykułu hladzicie ŭ hazecie "Naša Niva".

Andrej Rasinski