Хутка вылупіцца цмок
прачытаўшы першыя ж літары,
пачынай разам са мною
думаць аб радасьці й літасьці.
Гэтая арка і ёсьць тым блакітным выйсьцем.
Пакажы сваё сэрца і атрымаеш свабоду ад
corpus delicti.
А сёмай чышчу зубы і слухаю дыялёг па суседзкім радыё.
Карэспандэнтка (з той самай лісьлівасьцю, зь якой белрадыё ходзіць у любімы народ): — Вы будуеце дамы, адраджаеце вёску… Вам, напэўна ж, гэта вельмі падабаецца? (Ну напэўна ж, каровішча ты!)
Сельскі будаўнік: — Я сам атсюда родам. Нравіцца, канешна.
Карэспандэнтка: — І за колькі дом можаце паставіць?
Сельскі будаўнік: — За пару нядзель, есьлі мацерыялы будуць падвозіць воўрамя… (А будовелька ідзе ўжо паўгоду — матэрыялаў не падвозяць. А вы п’яце на сонейку і робіце дзяцей тамтэйшым даяркам.)
Карэспандэнтка: — Харошыя домікі будуеце? (Сама ня бачыш, дурніца?)
Будаўнік: — Як для сельскіх жыцяляў — дык харошыя.
Карэспандэнтка: — Ды яшчэ бясплатныя!
Будаўнік: — Ну.
Дыктар (яловым голасам на тле нейкага тэхнакратычнага выцьця й буханьня): «Праграма «Адраджэньне вёскі»!
Каб вы задушыліся. Я, між іншага, з народам такая ж хлусьлівая і лісьлівая, як гэтая каляжанка-выляжанка. Таму мне наканавана лёгка сыходзіцца з розным ахвосьцем, быццам мы плавалі ў адной балеі. Нядаўна я пераехала, спадзеючыся пазбавіцца ад сацыяльнага балясту, які штовечара набіваўся піць са мною чарніла, — ад Раі-дворніцы, Славы-самалётамыйніка і ад Гены, які хацеў са мною «сысьціся і жыць». У першы ж вечар на новай хаце я заліла суседзяў. Прыйшла маладая алькагаліца з кватэры ўнізе і запатрабавала 20 тысячаў «на рамонт». Што ж, дала.
Учора зноў званок у дзьверы. На кілімчыку стаіць тоўстая баба ў бэрэце і ў байкавым халаце. Тоўстая, сапе.
— Ванда Вінцэнтаўна, — прадстаўляецца яна і сьцягвае бэрэт. Я бачу лысіну.
— Учора гэтая сука, мая нявестка, прапіла твае 20 тысяч, а потым і мой парык. Схадзі у краму па гарэлку, бо мне цяжка, я інвалід другое групы.
Разумеючы, што гэта мая новая прыяцелька, я бяру грошы і іду па гарэлку. Ванда Вінцэнтаўна хоча мне заплаціць 5 тыс. за паслугі. Я не бяру, зьбягаю па лесьвіцы, і старая кідае мне пяцітысячнік. Фіялетавая купюра зьлятае да ног, я падымаю яе і бягу далей. Па прыступках гарохам коцяцца словы: «Бо я буду часта пасылаць цябе па гарэлку!»
У мяне крыза ідэнтычнасьці. У мяне паражэньні мозгу ад гэтай рэчаіснасьці. У мяне даўно не было прыгодаў. Мне б хацелася вырушыць у горад і пагнацца за нейкім чалавекам або ідэяю. Так захапіцца, каб і на працу не ісьці. Але няма ідэяў і людзей, за якімі я б пабегла. І я іду ў сваю рэдакцыю. Мне трыццаць з хвосьцікам, на пачатку кар’еры я друкавала на машынцы, цяпер у мяне «Пэнтыюм», а ў краіне нічога не зьмянілася. Адно ачапяткі ўскрываюць схаваныя сэнсы.
«Астмасфэра».
«Калекатывізм» — калека і атавізм.
Але найгорш дастаецца краіне — «Бедарусь», «Бедларусь» (намёк на бэдлам), а аднойчы і «Быдларусь» атрымалася.
І нарэшце — «ветралёт», як поцяг да мары.
Тым днём шэфы даручылі мне напісаць тэкст на тэмат «Чарнобыль: асэнсаваны беларускай літаратурай ці не?». Абяцалі выдатна заплаціць. За тыя грошы я магла перасадзіць кветкі, занавесіць новым хусьцем вокны і яшчэ заставалася на збор Грынуэя. Надзейныя, правераныя рэчы — пералік я набрала на кампутары, раздрукавала і стала чытаць, пакуль стымуляцыя не загусьцее нагэтулькі, каб мне ўзяцца за працу. Адзінае, што я магу напісаць на вялікія тэмы (Хатынь, Чарнобыль, Вялікая Перамога, Бацькі й Дзяды, Мір і Стабільнасьць), — «fuck-fuck-fuck». Гэта не аплачваецца. Давядзецца выціскаць сябе, як цюбік. Цікава, што я не абыходжуся ні з кім так, як з сабою. Чарнобыль. Ня пішацца. Я пайшла на лесьвіцу і папаліла для стымуляцыі. Сапраўдны рыцар павінен сустракаць непазьбежнасьць, узьняўшы забрала і не адводзячы сталёва-шэрых вачэй (простых, як корд!). Я склала сьпіс творцаў, што асьвятлялі тэмат «Чарнобыль», і рушыла тэлефанаваць кампазытару Бульбульбулькіну, які напісаў ці то кантату, ці то араторыю пад назваю «Горкі палын» (банал — у анал!).
— Алё, — сказаў Бульбульбулькін.
Ня даўшы яму й пікнуць, я лісьліва залапатала:
— Выбачай-што-я-цябе-турбую-але-мне-патрэбна-твая-дапамога!
На гэтую фразу клююць ня толькі капрызьлівыя творцы, а нават свалачныя чыноўнікі.
— Хто гэта? — зьдзіўлена запытаў Бульбульбулькін.
Я назвалася і не пасьпела разявіць рот для наступнае фразы-пасткі, як Бульбульбулькін прамовіў:
— А, гэта ты, цынічнае, прадажнае, халоднае й самазакаханае стварэньне, якое маскуецца пад эксцэнтрычную кабетку?
Я люблю Бульбульбулькіна, ён не падобны ні на кога і ні на што, гэта адзіны чалавек на сьвеце, зь якім я магу палаяцца.
— Каго я пракінула гэтым разам?
— Я прасіў цябе надрукаваць штосьці пра мае гастролі, а ты мне як адмовіла? Ты пяеш, пакуль табе чалавек патрэбен, а потым разварочваешся.
— Гэта праўда. Ня будзем прыкідваць яе вецьцейкам. Але ТЫ мне заўсёды будзеш патрэбен.
— Я стаю на вакзале і чакаю машыны, каб забраць перадачу зь Вільні. Я ў адным касьцюме, мерзну. Калі ты прыедзеш за 10 хвілінаў, я табе скажу ўсё, што трэба, і ты паедзеш са мной у госьці да добрых людзей.
— Ужо апранаюся. Слухай, як мабілка зашуршыць у рукаве…
Я нырнула ў байку, у калідор, у таксоўку. Я абыдуся без Бульбульбулькіна як інтэрвіюэра, але не пражыву безь яго самога. Ня будзе як сказаць і пачуць праўду.
Ягоную шыракаплечую і танкастанную постаць я ўбачыла здалёк. Ён мёрз у зялёным гарнітуры, зялёным гальштуку і блакітнай кашулі, а ля ног стаяла брыдкая чырвоная торба. Бульбульбулькін — дасканалая карцінка, лішнія толькі торба й вакзальны натоўп.
Ён пайшоў насустрач, шырока ўсьміхаючыся, я працягнула руку і хацела абняцца, але ён адсунуў мяне і стаў аглядаць. Любая працоўная жанчына за трыццаць скажа вам, што ня варта так пільна разглядаць яе ў бязьлітасным сьвятле поўдня.
— Я думаў, раз вясна, ты будзеш у нечым аблягальным, яркім, ногі будуць, грудзі там…
Я зьдзівілася. Гадамі я хаджу ў джынсах, байках і тапках, зь вялікай чорнай торбаю. Ён абвіў мяне доўгімі рукамі, спрытна прайшоўся па ўсіх ляндшафтах, а потым узяў за руку і павёў да тралейбуса. Ён быў сіняваты ад холаду, пёр вялізную торбу. Я моцная, люблю перарасстаўляць мэблю, насіць торбы. Таму я вырвала руку, пераняла яму дарогу і паспрабавала хапянуць торбу. Ён спрытна выкруціўся. Але лекцыі пра жаноцкасьць не чытаў, і на тым дзякуй.
У тралейбусе я слухала яго як праз туман, бо непакоілася, ці правільна ён зразумеў словы «дарагі» і «я люблю цябе». Ці трэба сказаць яму, што я жаноча-мужчынскімі справамі не цікаўлюся? Але Бульбульбулькін вядомы эксцэнтрык, мо для яго пацалункі-абдымункі — норма?
Я падняла забрала і паглядзела простым, як корд, сталёва-шэрым позіркам у ягоны смуглы й падрапаны твар:
— Андрэй, перастань. Я ня маю на ўвазе нічога такога.
Пасажыры з усіх бакоў сунулі да нас круглыя вушкі і вострыя пыскі, і я спрабавала адсунуцца ад Бульбульбулькіна, але з-за тпрулейбуса з размаху торкнулася тварам у ягоную шыю. Я прывыкла ўсім глядзець у пераносьсе ці на макаўку, але Бульбульбулькін аказаўся вышэйшы. Ён прыціснуўся да мяне і сказаў, што яму на ўсё пляваць, ён зьмёрз і хоча пагрэцца. Мне так спадабаліся ягоныя правільныя, эрганамічныя і натуральныя абдымкі, што я вырашыла так і даехаць, а вылезшы, сказаць, каб заторкнуў сабе рукі куды-небудзь.
Мы выйшлі ля супэрмаркету і на прыступках сустрэліся з Ганнай, невысокай, моцна зьбітай, жвавай. У яе быў гомельскі твар — смуглы, цемнавокі, трохі дзятлікавы. Ганна грае на скрыпцы, мы пойдзем да яе ў госьці. Сталі раіцца, што набыць. Ганна хацела шампанскага, я — віна, а Бульбульбулькін хацеў чакаць на ганку апазыцыянэра Міколу, каб перадаць яму скрутак (праклямацыі). Бульбульбулькін дастаў з кішэні дробную купюру і даў на закупы. Я дакінула сваіх і зайшла ў краму. З пункту гледжаньня сьвінства, курэчаства і кароўства чалавечая крама выглядае жахліва! Я купіла сыру, кменнага хлеба, чылійскага віна, савецкага шампанскага, бісквіт і набор цукерак для дамы. На гэтым грошы скончыліся. За мной, схаваўшыся за стэляжамі, цікавалі ахоўнікі. Таму што я нагадваю Ульрыку Майнгоф, а не шляхетнага рыцара.
Апазыцыянэр Мікола ўжо забраў у Бульбульбулькіна торбу (добра, што гэтая разьлезлая пачвара была не Андрэева!) і стаяў-гаманіў. У яго быў учэпісты й недаверлівы позірк, бледна-блакітныя вочы і макабрычныя сьветлыя вусы. «Ясна, кахэпіст!» — угадала я. Шырокая душа Бульбульбулькін ужо запрашаў Міколу пайсьці з намі. Але Коля палічыў за лепшае паклеіць улёткі. Мы рушылі на гулянку. Шляхетны Бульбульбулькін адабраў у мяне пакет зь пітвом.
Андрэй і Ганна ішлі сьпераду і гаманілі пра сваё музычнае, а мне было так утульна плесьціся ззаду. У Ганны былі высокія сіняногія фужэры, мы пачалі піць зь іх шампанскае і заядаць бісквітам. Галодная і стурбаваная, я хутка адчула, як у галаве шуміць касьцёр. Андрэй дастаў Ганьніну скрыпку і пачаў граць урыўкі зь ягонае кантаты ці там араторыі. Мне стала сорамна — музыка была сапраўдная. Яна аджыўляла зацёртыя паняткі. Бадай, заўтра я здолею напісаць пра Чарнобыль. Ганна з Андрэем гралі па чарзе і паказвалі здымкі са сваіх бясконцых гастроляў. Андрэй зьбегаў яшчэ па пляшку. Не такі й сквапны. Потым мы гаварылі пра Беларусь. Я ёрнічала, распавяла пра Беларусь, Бедларусь і Быдларусь. За што расейскамоўная Ганна дала мне па пысе. За Беларусь — мне — па пысе! Я не магла нарадавацца на гэтую поўху.
Перайшлі да размоваў пра сэкс.
— Жанчына не павінна быць нічыйнай, — пераконваў нас з Ганнаю Андрэй.
— Летась, — падхапіла Ганна, — як мы езьдзілі ў Арабскія Эміраты, я ледзь ня выйшла замуж. Я была гатовая прыняць іслам. Я адчула сябе такой абароненай, свабоднай ад страху, трывогі. Па законе ён абавязаны глядзець мяне ўсё жыцьцё, нават калі мне там нагу, руку адарве ці рак прыкінецца. Гэта і ёсьць сапраўдная свабода для жанчыны.
— Нічыйная жанчына вяне і сохне, — сказаў Андрэй, абняў мяне й пачаў гладзіць твар, да якога месяцамі не дакраналіся нічые рукі, апрача маіх. Ганна гладзіла мяне па сьпіне над джынсамі.
Але я хачу радасьці й свабоды, а не размнажэньня ў няволі.
Я дапіла келіха і сказала пра гэта. Я разумею: гэта сьмешна. Ды ўсё ж думаю, што чалавек большы за гэты сьвет.
— Ясна! – сказала Ганна. – Яна яшчэ маленькая. Ідзі смажыць бульбу.
І я пайшла на кухню. Скрэбці бульбу. Яны прыйшлі за мной. З новай пляшкай, якую Ганна выцягла з антрэсоляў. Гэта ўжо была сяброўская пляшка. Мы абдымаліся, елі бульбу, плакалі, гаварылі языкамі-паплятайкамі. Потым Ганна пайшла нас праводзіць, і мартэнсам, нібы амонавец, выбіла фанэрныя дзьверы.
— Вось! — сказала яна.
Мы залезьлі ў той самы тралейбус, і Бульбульбулькін абняў мяне гэтак жа натуральна. Ён гладзіў мой твар, а мяне больш цікавіў маладзён зь вішнёвымі вачыма, што неадрыўна глядзеў на нас і прагна слухаў. І было незразумела, па чым ссумаваўся гэты юнак, — па п’янай жанчыне ці па жывой беларушчыне.
Я вярнулася непапэцканая, я адамкнула свае дзьверы, з палёгкай скінула торбу, тапкі, байку, майку, станік, шкарпэткі. У адных джынсах выпіла на кухні нагбом. Хто я — недалюбленая нічыйная жанчына? Нарцыс? Андрагін? Недалесьбійка, перагетэрасэксуалка? Не. Няма ні жанчыны, ні мужчыны, ні эліна, ні юдэя. Я рыцар Граэлент з адкрытым забралам і сталёвым кордам.
У суседзяў па радыё завыў гімн.
Я палезла ў лядоўню, дастала яйкі з надпісам «С Пасхой!», выдзьмухала іх і пафарбавала на памаранчовае. Паклала іх у гняздо малінаўкі, якое знайшла летась (у мяне пекная калекцыя птушыных гнёздаў). На яйкі я пасадзіла памаранчовага пеўніка-сувэнірка.
Хай вылупіцца аранжава-залацісты цмок. Мы ўсе зачакаліся.
Травень 2005
