Знакі прыпынку
* * *
Салжаніцын піша ў «Расеі ў абвале»:
«Расея зламаная ня толькі духоўна, яна падарваная і цялесна… Каб ХХІ стагодзьдзе ня стала апошнім для расейцаў — мы павінны знайсьці ў сабе сілы і ўменьне супрацьстаяць распаду ўжо цяпер…» І тут жа задаецца пытаньнем: «Але ці дазволіць нам гэта наш нацыянальны характар?..»
Далей выходзіць, што не дазволіць. Ранейшы (характар старавераў) дазволіў бы, а сёньняшні — не… Эвалюцыя нацыянальнага характару настолькі Салжаніцына страшыць, што ён пачынае сьцьвяр- джаць, быццам «расейскі характар» трох апошніх стагодзьдзяў, пачынаючы з часоў смуты і расколу, гэта зусім і не расейскі характар, а ягонае скажэньне — зноў жа праз смуту і раскол. Нібы смута і раскол неяк абабеглі нацыянальны характар па баках і аказаліся ў яго наперадзе.
* * *
Пачалася і скончылася вайна ў Іраку… Наладжаная амэрыканцамі як сусьветнае тэлешоў. Больш сучасна — як кампутарная гульня. Толькі з сапраўднымі танкамі, ракетамі, самалётамі — і з жывымі людзьмі. Сядзі ўтульненька і гуляй. Гэтага заб’ю, гэтага не…
Чалавецтва набывае іншую, новую якасьць… Якую пакуль не асэнсаваць.
Расчараваньне ад арабаў… Як у «Белым сонцы пустыні» чырвонаармеец Сухаў казаў: «Я на цябе разьлічваў, Саід».
А ў іх не адзін самалёт не ўзьляцеў. Нібы нафты — заліся, а газы няма…
А як жа «сьвяшчэнная вайна» зь нявернымі?.. Ці яна — толькі жанчын зь дзецьмі дзе заўгодна падрываць? А калі армія, дык сядзець і траву курыць?..
Нейкі студэнт з Аману, ірацкі, сказаў у інтэрвію амэрыканцам: «Як спалі, так няхай бы спалі — дарма вы іх пабудзілі».
Помнік Хусэйнаў скідалі, а ён зачапіўся — і вісіць… Галавой уніз ківаецца… Ня ўсё так проста.
Але цяпер усе за амэрыканцаў. Пераможцы. Як сказалі — так зрабілі. «Зьверглі тырана. Зьнішчылі рэжым. Свабода, дэмакратыя…» Якая на ўсходзе можа быць дэмакратыя? Дзе вы яе ў Аўганістане злавілі?..
А ў газэце «Гардыян» за 27 сакавіка, мне Ева (дачка) паказала, яна яе глядзіць, на першай паласе ўнізе пад фатаздымкам, на якім іракцы прыкрываюць анучай зьнявечаны твар забітага амэрыканскай бомбай суайчыньніка, рэклямны дэвіз («слоган») аўстралійскай нейкай фірмы:
«Сьвет зьмяняецца — зьменімся зь ім».
