І вось уявіце сабе: вечар, дасканалая па дызайне веранда, за ёй, праз шкло — акварыум інтэр’ера з манернымі лонданскімі ліхтарамі, зялёнымі скуранымі фатэлямі a la Irish pub, чырвонымі
На першым плане, на верандзе, на тле ўсёй гэтай дызайнерскай «кілбасы», сядзяць два раззлаваныя дзядзькі, па выглядзе бачна — былыя «каралі раёна». На стале ў іх — лафітнічак з водкай, з закусі — па шклянцы таматнага соку. Адзін аднаму кажа: «А тут жа раней такі кабак быў»! Другі ківае і замахвае чарку, як на хаўтурах, па нябожчыку. Трагедыя ў пацаноў. Кабак закрылі.
І раптам да мяне даходзіць: вось гэтую маднявую кавярню ну ніяк не назавеш «кабаком». А смуродную ўстанову, што была тут дагэтуль, якраз назваць было б можна. І што слова «кабак» праз глабалізацыю, якая не ёсць гуд, хутка вымыецца з нашай мовы. Што, здаецца, якраз ёсць гуд.
Разам са словам «кабак» вымыецца і ўжо вымылася шмат чаго цікавага. Зразумець сэнс гэтых словаў хутка будзе гэтак жа складана, як сэнс словаў «дэбаркадэр» (плывучая прыстань на рацэ), «каксагіз» (расліна), ці «даба» (танная баваўняная тканіна).
Зафіксуем жа гэтыя словы для музея памерлых моўных выразаў, які абавязкова трэба стварыць на прасторах сеціва.
Адно што дамовімся: не будзем турбаваць памерлыя душы тых слоў, што пайшлі праз тэхнічны прагрэс, які ёсць з’явай аб’ектыўнай і да мовы і нашага грамадства ніякага дачынення не мае. У гэтым сэнсе «пэйджар» не меў ніякіх шанцаў, гэтаксама хутка здохне і слова «лэптоп», выціснуты «планшэтамі». Дык давайце памянём канцэпты, паняцці, выцесненыя працэсамі ў грамадстве — танюткімі, напаўзаўважнымі зменамі ў культуры!
Ну, вось, першае, што прыходзіць у галаву —
А памятаеце
А вось мілая рэч з тых часоў — турка ці, як яшчэ казалі, джэзва. У той час, як на Захадзе развівалі індустрыю кухонных
Страціла ўласную прыцягальнасць азначэнне «імпартны». Раней гэтым словам апісвалася ўсё добрае, што ёсць на гэтай зямлі. А цяпер у нас усё імпартнае.
Яшчэ адно
А памятаеце, памятаеце такога звера, як «касуха»? У Вудстаку хіпі насілі баваўняныя свабодныя кашулі, у суворай Беларусі слова «хіпі» чамусьці асацыявалася з «валасатым» у «касусе». «Касухі» таксама цягалі «любера», «рокеры» ды іншы люд. «Касуха» знікла разам з паняццем вікцімных «валасатых», бо сучасныя валасатыя (напрыклад,
Гуд бай, «чабурэкі» (у Мінску засталася адзіная «Чабурэчная» на Валадарскага)!
Вось яшчэ адно паняцце, якое трэба будзе хутка тлумачыць — інтым (які не прапаноўваць). Яно паходзіць з тае цнатлівае пары, калі СССР, дзе сэксу не было, ужо знік, а капіталістычных механізмаў працаўладкавання яшчэ не наладзілася. У газетах прыватных аб’яваў можна было часцяком пабачыць: «Маладая дзевушка без адукацыі ішчэ работу. Інтым не прапаноўваць». З цягам часу «інтым» зрабіўся моцным неалагізмам, якім працялася ўся рэальнасць
Пайшло ў мінулае слова «круты». Цяпер усе аднолькава «крутыя». Сітуацыю, калі падразаеш джып, а адтуль высоўваецца пацык са ствалом, устаўляе ў пісталет абойму і з абаяльнай усмешкай «цэліць» табе ў галаву (рэальны выпадак, Партызанскі праспект, пачатак
Не перакрочыла мяжы
Сыходзіць выраз «накрыць паляну». У сучасных сеціўных кавярнях гэта проста немагчыма — «накрыць паляну»: побач будуць сядзець абыякавыя кліенты ды сцябацца з дзівакоў, што балююць за той «палянай».
Мова — жывая стыхія. Галоўнае, каб разам з гэтымі «перажыткамі», разам з незаўважнымі, танюткімі зменамі ў культуры не пайшлі ад нас такія словы, як «шчырасць», «дабрыня», «чалавечнасць» і, напрыклад, «шчасце».