Піша былы палітвязень Зміцер Дрозд.
«Парадаксальнае назіранне, але яно, здаецца, не падлягае ніякім сумненням: людзі, якія мараць вярнуць СССР, не хочуць у яго вяртацца. Г.зн., калі б была створана машына часу, якая б незваротна адправіла чалавека адвольна (а не па яго выбары) у нейкі год існавання савецкай улады, любы нармальны чалавек, падумаўшы, адмовіўся б ад такога падарожжа.
Ну, на самай справе, хацеў бы хто-небудзь вярнуцца ў першыя гады савецкай улады? Спачатку заканчваецца першая сусветная, потым пачынаецца грамадзянская, вайна з Польшчай, дзясяткі бандыцкіх рухаў, разруха, голад, беспрытульшчына… І ўсё гэта з самага першага дня ўлады бальшавікоў паралельна з бесперапыннай класавай і ідэалагічнай вайной. Калі цэлыя сацыяльныя групы (дваране, «буржуі», святары, кулакі, казакі, былыя афіцэры арміі або паліцыі…) або партыі не проста цярпелі рэпрэсіі, а часта цалкам бандыцкім спосабам, без суда і следства знішчаліся. Колькасць ахвяр — мільёны.
Потым жудасныя гады калектывізацыі, галадамору і рэпрэсій. 1937, 1938, а потым пачатак другой сусветнай з шматмільённымі ахвярамі.
Потым Перамога і зноў калектывізацыя, новая хваля рэпрэсій, кантроль і дыскрымінацыя ўсіх, хто апынуўся на акупаванай тэрыторыі або быў у палоне. Рэпрэсіі супраць цэлых народаў: крымскіх татараў, чачэнцаў, калмыкаў, а гэта яшчэ сотні тысяч паламаных жыццяў…
Яшчэ амаль дзясятак гадоў барацьбы з разрухай, голадам, галечай, харчовыя карткі, чэргі, жыццё ў бараках, полуземлянках і зямлянках. Пачатак вайны халоднай з яе жалезнай заслонай, немагчымасцю для большасці людзей хоць раз у жыцці пабываць дзесьці за мяжой. Ніякіх табе Канараў, Тыбету, Заходняй Еўропы ці Амерыкі, нават Егіпта або Турцыі. Ну, акрамя тых, каго адправілі туды працаваць, як правіла, будаваць сацыялізм у іншых краінах або ваяваць (Ангола, Карэя, В'етнам, Афганістан…). Ды што там замежжа — наогул, абмежаванне перамяшчэння па самой краіне, закрытыя гарады, пагранзоны, прапіска, прывязванне калгаснікаў да зямлі — фактычна, прыгоннае права.
Практычна да самага крушэння СССР немагчымасць купляць нармальныя тавары ці прадукты ці вельмі нязначны іх выбар для абраных або па блаце. Плюс немагчымасць атрымліваць аб'ектыўную інфармацыю — хіба што, «галасы» слухаць. З усіх забавак: служба ў арміі, будатрады, уздым цаліны або будаўніцтва БАМа.
Нават самыя лепшыя на фоне астатніх гадоў часы Брэжнева — гэта годы, калі не галечы і голаду, то, усё ж такі, беднасці для большасці простых людзей — працоўных або сялян. І, на жаль, зусім не мірныя часы — тысячы жыццяў маладых людзей скалечаныя ў Афганістане.
Так, давалі кватэры — але ў чарзе многія пастарэлі і памерлі, так і не дачакаўшыся. З усіх плюсаў хіба што, бясплатная адукацыя, медыцына і прафсаюзныя (то бок, недармовыя) пуцёўкі. Але ўсё, рэальна якаснае, толькі для абраных. Што там іншадумства? Ад самых першых гадоў савецкай улады і да перабудовы можна забыцца нават пра элементарныя правы — такія як права выбіраць і быць абранымі. З грамадскіх арганізацый, толькі створаныя зверху і зацверджаныя КДБ: акцябраты, піянеры, камсамольцы, прафсаюзы, а яшчэ такія ОСВОД, ГТО або ДОСААФ. І практычна ўсе яны добраахвотна-прымусовыя або з абавязковай выплатай кожны месяц капеечкі на ўнёскі.
Але, калі і выбіраць брэжнеўскія часы, то трэба быць гатовым, што за імі пачнецца перабудова. Радасныя часы, калі можна стала казаць і атрымліваць інфармацыю, але пры гэтым у эканамічным і бытавым плане ўсё скацілася да чэргаў, картак і поўнай разрухі.
Па сутнасці, усё, пра што тужаць людзі, якія мараць аб вяртанні СССР — гэта ў 90 працэнтах ніяк не звязана з самім СССР. Гэта, вядома, дзяцінства, маладосць, здароўе, першае каханне, вяселле, нараджэнне дзяцей… а з усім гэтым і паўната і радасць жыцця. Але нічога гэтага не вернецца ўжо ніколі. А тыя 10%, што засталіся, гэта, хіба што, упэўненасць у заўтрашнім дні — моўчкі працуй, і будзе табе шчасце, і гонар за сваю вялікую краіну. Так, часта галодныя, амаль заўсёды дрэнна апранутыя, без правоў і свабод, маленькія шрубкі, чыё жыццё — не варта гроша ламанага, але гордыя сваёй вялікай краінай.
Вядома, калі выбіраць, у якія часы памерці, то, напэўна, можна выбраць любы год існавання СССР. А вось, калі выбіраць часы, дзе можна жыць, то па сучасных мерках, у тым ліку і ўзроўню жыцця і камфорту — выбіраць — то абсалютна няма з чаго.
