Прыхільнік новай кіеўскай улады, камандзір батальёна «Данбас» Сямён Сямёнчанка распавёў «Дажджу», чаму стаў ваяваць, чым Славянск, на яго думку, падобны да Чачні, і ці зможа Украіна стаць ранейшай.
— Хто такія людзі, якія падтрымліваюць сепаратыстаў? Часта існуе меркаванне ў самой Украіне, што асноўны касцяк людзей, якія змагаюцца цяпер у Славянску, гэта людзі з Расеі, што ўся гэтая гісторыя прыйшла з Расіі. Як вы ўяўляеце сябе гэтых людзей?
— Давайце паглядзім, як гэта ўсё пачыналася. Пачыналася гэта пасля перамогі Майдану ў лютым гэтага года. Першы мітынг, на якія выйшаў народны губернатар Губараў і заявіў аб тым, што мы за Расію. Мітынг збірала Партыя рэгіёнаў. Сабралі бюджэтнікаў, прывялі з усіх гарадоў, і потым так атрымалася выпадкова, што прыйшоў Губараў, яму далі выступаць, і ён гэтых людзей вельмі хутка запаліў ідэяй Расіі, федэралізацыі, згуляўшы на тое, што нашы грошы адбірае цэнтр. Пасля гэтага мы бачылі, што ўсе мітынгі за Расею збіраліся дырэктарамі прадпрыемстваў, шахт, бюджэтных устаноў, мэрам абласных гарадоў, гэта значыць, усімі тымі людзьмі, якія першапачаткова працавалі менавіта з кіруючай Партыяй рэгіёнаў.
Расея тут зусім была ні пры чым. Фінансавалася гэта за кошт мясцовых прадпрымальнікаў, прадпрыемстваў і іншае. Нагняталіся антыўкраінскія настроі. Два прыклады — практычна на кожным прадпрыемстве здымалі так званыя 15% на аднаўленне Майдана. Уявіце, калі ў чалавека, у шахцёра, забіраюць зарплату на аднаўленне Майдана, прычым Майдана, да якога культывавалі нянавісць яшчэ месяцы тры да гэтага. Потым сталі здымаць на Нацыянальную гвардыю. Быццам бы ўсе пра гэта ведалі, але ніхто нічога не робіць.
— Навошта гэта рабіць мясцовым?
— Затым, каб пасеяць нянавісць, разгайдаць народ, каб Украіна ўспрымалася як нешта чужое. Для чаго гэта ўсё рабілася? Па маім глыбокім перакананні, прайшоў такі ж працэс, як у 2005 годзе, гэта значыць улада была страчана Януковічам і мясцовай ўсёй хеўрай. Пасля гэтага пачаўся торг, каб ім пакінулі іх прывілеі, далі магчымасць красці з бюджэту далей, шалёныя грошы на вугальную галіну выдзяляліся і распілоўваліся. Яны хацелі паўтарыць тое ж самае, што было ў 2005: замацавацца, захавацца, а потым прыйсці і перамагчы зноў. У працэсе гэтага торгу яны палохалі цэнтральныя ўлады сепаратызмам. Забойства на мітынгу 13 сакавіка, быў забіты чалавек, гэта пры мне адбывалася, проста яго зарэзалі, усе гэтыя бойні не расійскімі дыверсантамі вырабляліся, а мясцовымі «цітушкамі», гэта значыць крыміналітэтам, які выкарыстоўваўся і год, і два, і тры, і чатыры таму менавіта Партыя рэгіёнаў.
Што адбывалася далей? Далей тыя сілы, якія ён узняў з дна Партыі рэгіёнаў, усе гэтыя гопнікі, усе гэтыя былыя мантажнікі, слесары, яны адчулі, што яны могуць стаць кімсьці яшчэ: народнымі мэрам, губернатарамі, Чэ Гевары, яны могуць адціснуць нешта. Паглядзіце, у Данецку ўжо вывезлі ўсе аўтамабілі з салонаў, таму што рэальна ідзе марадзёрства. Гэтая сіла пачала выходзіць з-пад кантролю, яна пачала дзейнічаць самастойна. З'явілася група авантурыстаў, гэтыя людзі ніякага дачынення да ГРУ не маюць цяпер. Так, яны абстраляныя, яны злавілі кураж, я іх па-мужчынску паважаю, але ўсё групы, якія самаарганізаваліся, якія атрымалі згоды нейкіх там уладаў, і ад беспакаранасці пачалі рабіць усё больш і больш маштабныя рэчы. Яны пачалі захопліваць эсбэушнікаў, контрразведчыкаў, што само па сабе смешна.
Далей да гэтага дадалася маса людзей, якая раней падтрымлівала Партыю рэгіёнаў, а цяпер яны былі абалваненыя прапагандай — і расійскай, і мясцовай. Гэтыя людзі лічаць, што ў Расеі казачнае царства, а Украіна — гэта царства змроку, паўсюль ім мрояцца бандэраўцы. І многія з гэтых людзей цяпер шчыра стаяць на мітынгах і блокпастах.
— Ці быў тут спецназ ГРУ ці не?
— І самая маленькая частка — гэта як раз прыезджыя з Расіі. Бо Расія таксама і ў адказ на просьбы мясцовых сепаратыстаў, і жаданне гуляць сваю гульню, дасылаюць сваіх людзей, але я думаю, што гэта самая дробная частка. Магчыма, тут і былі нейкія інспектары ГРУ, магчыма. Але прабачце, калі ўлада пасылае танкі і бронетранспарцёры ў цэнтр горада, гэта значыць, робіць тое ж самае, што і Расея зрабіла ў Грозным, гэтую тупасць, і іх блакуюць, навошта тут патрэбныя гэрэушнікі, калі ў паддаўкі гуляе сама ўкраінская ўлада? Я так падазраю, што некаторым колам ва ўрадзе Украіны было выгадна адцягнуць людзей ад праблем, узнятых на Майдане: карупцыі, татальнага крадзяжу, адсутнасці нацыянальнай ідэі.
А бо калі ўвага пераключылася на абарону Радзімы, пачаўся патрыятычны ўздым, патрыятычная істэрыя, можна сказаць. Стала ўжо не да разборак, дзе, хто ў парламенце, хто каго прасунуў на пасаду, хто ў каго скраў. Адцягнуць увагу ад гэтых працэсаў было выгадна некаторым колам у Кіеве. І калі інтарэсы мясцовых кланаў, некаторых колаў у Кіеве, інтарэсы, скажам так, гэтых нізавых груп люмпен-пралетарыяту, якія паднялі наверх, злучыліся, атрымалі тое, што атрымалі.
— Вы стаіце практычна з пазіцыяй барацьбы з карупцыяй, якая прывяла да развіцця сепаратызму. Калі гэта так, тады чаму, напрыклад, Ігар Каламойскі, які з'яўляецца бізнэсмэнам-алігархам, дае грошы на ваш батальён?
— А хто сказаў, што ён дае нам грошы?
— У нас такая інфармацыя ёсць. А як будуецца фарміраванне фінансавае?
— Вельмі проста. Я ў Фэйсбуку 15 дзён таму паведаміў пра тое, што ў нас ствараецца такі батальён. У нас ёсць нумар разліковага фонду, куды пералічваюцца грошы, у нас ёсць прадпрымальнікі, якія прывозяць прадукты, у нас ёсць людзі, якія не атрымліваюць грошы. Калі б вы зайшлі ўнутр, вы б пабачылі… Вось вы бачыце, ідзе чалавек, у яго красоўкі на нагах, у яго нават няма берцаў. Мы першы час спалі выключна на матах. Гэта значыць. усё гэта, як гэта цяжка паверыць, праўда, сённяшняй Расіі і Украіны, робіцца за кошт ахвяраванняў людзей, таму што мы нах… нікому, акрамя людзей, не патрэбныя. І як толькі мы перастанем быць патрэбныя, як толькі яны ўбачаць, што мы чарговае кардоннае падраздзяленне, гэта ўсё скончыцца.
— А якой колькасці людзей у Данецку патрэбныя, як вы лічыце?
— Я бачыў мітынгі за Украіну і ў пяць тысяч чалавек, і ў дзесяць тысяч чалавек. Я асабіста лічу, што большасць за Украіну, але існуе вялікая частка, якая называецца балота.
— А як ставіцца да таго, што людзі, якія выступаюць супраць Украіны, за Расею? Яны ж існуюць, да іх жа таксама трэба прыслухоўвацца.
— Вядома. Па маіх разліках, гэта 20%, і мы гатовыя да іх прыслухоўвацца. Глядзіце, калі ён выступае за далучэнне да Расіі, як ён можа адстойваць свае правы? Першае — выбірацца ў Вярхоўную раду, прымаць закон аб рэферэндуме, і гэты рэферэндум праводзіць, далучацца, ці нейкім іншым шляхам. А што адбываецца? Нахабная хлусня, цынічная па тэлевізары пра нейкіх бандэраўцаў, пра «Правы сектар», пра тое, што выбачайце, забіваюць чалавека на мітынгу, гэта прэс-сакратар «Свабоды», 19-гадовы хлопец Зміцер. Па расейскім тэлебачанні паказваюць, што гэта прарасейскага мітынгоўца забілі бандэраўцы. Гэта значыц, нахабная хлусня — раз. Другое — выкраданне людзей, забойствы людзей, запалохванне людзей, штурмы адмінбудынкаў.
Што яны ўсё казалі пра Майдан? Чаму яны штурмуюць будынак? Яны зараз капіююць адзін да аднаго. То бок, іх дзеянні, я лічу, гэта дзеянні фашыстаў. Сучасная Расія — гэта, на жаль, фашысцкая краіна, яна становіцца менавіта такой. Не той фашызм, які быў у Іспаніі класічны ці яшчэ нешта, а той, які сабе ўяўляем, што такое фашызм — нахабная хлусня, пагрозы, запалохванне. Гэта як раз тое, у чым вінавацяць украінскі бок.
Нам не падабаецца ўрад, які ва Украіне, у гэтым мы падобныя да тых, хто за Расею. Але я ніколі не пагаджуся, каб на нашай зямлі проста тварылі бязглуздзіцу, а менавіта гэта і адбываецца. Вось і ўсё.
— Як вы ацэньваеце будучыню людзей, якія са зброяй у руках зараз абараняюцца ў Славянску, што з імі будзе?
— Я думаю, што, хутчэй за ўсё, іх амністуюць.
— Чаму?
— Бо, калі б не было гульні ў паддаўкі з кіеўскімі ўладамі, гэта даўно б ужо скончылася. Прыклад — народны губернатар Губараў два месяцы таму, учыняе нейкія вар'яцкія дзеянні: захоп казначэйства з сарака людзьмі, хаджэнне па горадзе, заявы. Потым чалавек садзіцца дома з журналістамі і чакае, пакуль яго арыштуюць. Я выдатна разумею, што ён гэта зрабіў, атрымаўшы гарантыю недатыкальнасць, што ён пасядзіць два месяцы і выйдзе героем. Пасля гэтага тры разы яго спрабавалі абмяняць на захопленых закладнікаў, Кіеў сам яго піхаў кожны раз — памяняйце, наце вам Губарава. Калі ў апошні раз Якубовіча выкралі, хацелі памяняць на яго Губарава.
— Ігара Якубовіч?
— Не, Мікалая Якубовіча.
— Гэта, па -мойму, сілавы блок, які ўзначальваў Сяргей Тарута.
— Так, і потым адмовілася вось гэтая праваслаўная рэвалюцыйная армія мяняць яго, яны сказалі, што ім Губараў не патрэбны. І, у рэшце рэшт, Губарава перад 9 мая далі народу правадыра. Я, дарэчы, з павагай да яго стаўлюся, ён лідар досыць палымяны, хоць і хлусіць людзям. Я думаю, што потым будзе вельмі шмат праблем з тэмы людзьмі, якіх ён зараз павядзе за сабой.
— Вы працуеце ў супрацоўніцтве з міліцыяй, тым не менш.
— Мы не супрацоўнічаем з міліцыяй. Зараз я не бачу дзяржавы Украіна. Я бачу тую дзяржаву, якою яна можа стаць, дзеля гэтага мы тут. І я бачу нейкую сеткавую структуру, у якую ўваходзяць журналісты, члены парламента, асобныя ўрадавыя чыноўнікі, дактары, асобныя работнікі міліцыі, у тым ліку на высокіх пасадах, эсбэушнікі асобныя. Гэтыя людзі — патрыёты Украіны, і яны паміж сабой спрабуюць каардынаваць сваю дзейнасць. Вось менавіта ў такім фармаце — у сеткавай структуры патрыётаў — мы супрацоўнічаем. Што тычыцца звычайнай міліцыі, я не гатовы, тут вельмі вялікая колькасць здраднікаў.
— А чаму атрымалася, што міліцыя ў Данецку настолькі нелаяльная да Кіева і не падпарадкоўваецца?
— Давайце паглядзім. Па-першае, з каго складаецца міліцыя? Гэта натуральны адбор, застаюцца людзі, у асноўным, для карупцыйных схем. Ідзе выбракоўванне нейкіх патрыётаў, выбракоўванне прафесіяналаў — раз. Другое — яны самі сталі ахвярай прапаганды, яны самі распавядалі аб адсечаных руках беркутаўцаў на Майдане, распавядалі, як «Беркут» палілі кактэйлямі «Молатава», і яны ў гэта вераць самі. Трэцяе — меркантыльныя меркаванні: ім распавядаюць, што яны будуць атрымліваць 1200 даляраў, калі будуць служыць у расійскай паліцыі. Чацвёртае — большасць з іх проста баязліўцы, яны дэмаралізаваныя. Сёння 40 чалавек з макетамі аўтаматаў прыйшло ў Чырвонаармейскі РАУС, паклала мянтоў тварам у бруд, і яны там ляжалі сабе спакойна. І гэта і ёсць іх рэальнае месца цяпер. Ёсць, вядома, асобныя людзі. Ёсць намеснік начальніка РАУС Горлаўка, які да апошняга змагаўся, ёсць іншыя патрыёты, але іх вельмі мала.
— Арсену Авакаву вы зараз давяраеце?
— Арсен Авакаў — гэта адзіны чалавек, які нам дапамог, калі нас заблакавалі, каля 500 чалавек, была зброя на нашай базе.
— У вас стралялі там, так?
— Стралялі, так.
— А вы?
— Мы стралялі ў паветра або адсякалі ў асфальт. Мы хацелі пазбегнуць ахвяр. Так вось «Беркут», які выклікалі для таго, каб нам дапамагчы, чакаў, пакуль мы каго-небудзь заб'ём, каб нас забраць. Яны гэтага не дачакаліся, «Альфа» прыйшла позна, адзінае — даслалі вяртушку з Днепрапятроўска. Зрабіў пару заходаў нібыта на баявое і, па сутнасці, разагнаў большую частку людзей. Я не ведаю Арсена Авакава, але я бачу, што толькі ён у гэты момант нам дапамог. Калі пра яго будуць казаць нейкія гадасці, я буду іх як мінімум правяраць.
— Калі ў вас атрымліваецца кагосьці затрымаць з сепаратыстаў, што вы робіце, якія вашы дзеянні?
— Я не магу вам адказаць на гэтае пытанне.
— Вы іх аддаяце супрацоўнікам міліцыі?
— Аддавалі раней.
— А зараз?
— А зараз я не гатовы гэта з вамі абмяркоўваць. Я магу з вамі толькі фантазіраваць, тут насаджаецца Чачня з выкраданнем людзей, з паляваннем за галовамі. Калі я бачу, што выкрадаюць журналістаў, «Патрыётаў Украіны» проста на вуліцы, прычым як Якубовіча, прастрэліў яму ногі фактычна, а ўлада бяздзейнічае. Які варыянт вызвалення гэтых людзей — абмен на раўназначных закладнікаў. Тактыка закладніцтва — гэта вельмі дрэнна, але ў дадзеным выпадку я не бачу іншай альтэрнатывы.
— Колькі зараз знаходзіцца закладнікаў у Данецкай народнай рэспубліцы?
— Я так падазраю, што забітых людзей значна больш. Па нашых падліках, каля 15 чалавек ужо. Гэта як на Майдане, гэта яшчэ ўсплыве. Што тычыцца закладнікаў, да мяне толькі прыйшлі за апошні тыдзень ад 10 чалавек СМС-кі, што іх мужы, браты знаходзяцца ў закладніках, паведамілі, хто вядзе іх справы. Але, на жаль, безвынікова, як мінімум гэтыя 10 чалавек знаходзяцца дакладна.
— Каго звычайна бяруць у закладнікі?
— Тую частку катэгорыі, на якую хочуць уздзейнічаць, або тую частку катэгорыі, выкраданне якой можна добра распіярыць. Бо мэта — гэта альбо абмен на сваіх людзей, альбо запалохванне. Журналісты — самая неабароненая катэгорыя, актывісты, «Патрыёты Украіны», якія так ці інакш удзельнічалі ў грамадскай дзейнасці. І трэцяя катэгорыя — гэта нейкія чыны, тыпу АБСЕ. Трэцяя прычына, чаму іх бяруць, каб абараніцца іх целамі ад штурмавой. Я ўвогуле ў шоку быў, калі пачуў, што цалкам нармальна прымаецца тактыка закрыцця жанчынамі, дзецьмі.
— А што будзе ў Славянску далей? Як вы думаеце, чым скончыцца?
— У залежнасці ад таго, як будуць далей развівацца падзеі ў краіне.
— Ад каго гэта залежыць?
— Ад народа.
— А ад Расіі залежыць?
— Ад Расеі цяпер не залежыць, таму што пазіцыя Расеі ўжо зразумелая, яна будзе дапамагаць вельмі прагматычна, гэта значыць, у залежнасці ад поспехаў, якія будуць мець сепаратысты, ніякага ўварвання не будзе. Гэта першае. Другое — усё залежыць ад народа, калі народ выйдзе на авансцэну трэцім гульцом, то тады можа ўсё быць па-іншаму. Калі не, то сутыкнуцца з вялікімі цяжкасцямі, запалохаюць чалавечымі ахвярамі, усіх амністуюць, магчыма, аддадуць вобласць.
— А вы лічыце, што Данецк адыходзіць?
— Вядома, я магу разглядаць такія варыянты, але я разумею, што рэалізацыя гэтых сцэнарыяў залежыць не проста ад сцэнарыстаў, але яшчэ ад развіцця падзей, таму можа быць па -рознаму. Але рэальна я мяркую, што цяпер сістэма кіравання Данецкай вобласці ўжо парушаная, і можна пры пэўных абставінах гэтую вобласць страціць.
— Амерыка сцвярджае, што Расея вінаватая ва ўсім, што адбываецца на ўсходзе, або, прынамсі, мае вялікі ўплыў. Ці згодныя вы з гэтым сцверджаннем?
— Амерыцы выгадна вінаваціць Расею. Як бы мы ні ставіліся да Пуціна, як бы мы ні ставіліся да той зладзейскай сістэме, якая пабудавана цяпер у Расіі, усё ж Расія як дзяржава таксама мае свае інтарэсы, як і ЗША. Проста рэалізуюцца яны не заўсёды чыстымі людзьмі. Дык вось, у інтарэсах Амерыкі апускаць Расію і наадварот. Таму я з вялікай пераборлівасцю стаўлюся да падобных заяў. Як мінімум, я не ведаю, я не маю інфармацыі і не мая дачынення да гуртку канспіралогіі, каб уяўляць, што я ўсё ведаю. Я бачу тое, што бачу.
— Што рабіць з такімі рознымі меркаваннямі ў людзей? Як іх прымірыць?
— Перш за ўсё, прыбраць злачынцаў.
— Гэта задача вашага батальёна?
— Не, вядома. Задача нашага батальёна, дабравольніцкага, калі б нас легалізавалі Міністэрства абароны, — гэта дапамога ў разблакаванні будынкаў, гэта іх абарона, гэта барацьба з узброеным групамі. Зараз выканаць гэтую задачу маштабна мы не можам, мы здольныя толькі да дыверсійным дзеянняў і можам служыць прыкладам для народа. Заходзіць у горад з нейкімі часткамі, абараняць мітынгі актывістаў і іншае. Але ў няма інструктараў, у нас няма патрэбнай зброі, у нас няма гэтай падрыхтоўкі і падтрымкі. Я рэальна ўяўляю нашы сілы. Гэта задача ўлады, прычым сіл больш чым дастаткова. Блакуецца ўсё і наводзіць на думку, зараз сцэнар крыху іншы.
— Такое адчуванне, што ўкраінская армія вельмі слабая, і што яна вельмі павольна і неэфектыўна дзейнічае ў Славянску.
— Загады, гэта толькі ў загадах справа. Сядзяць людзі ў Луганску, воінская міліцыя акапалася ў адміністрацыйных будынках гарсавета ці адміністрацыі. Кажуць так: «Мы цяпер ім зробім другі Сталінград», гэта «бандэраўцы» кажуць прарасейскім. Пачалі нападаць, прарасейскія іх адбілі. Замест таго, каб ісці далей у наступ, частку раптам адводзяць з умацаванага будынка на аэрадром, на перафармаванне. Як гэта ўспрымаць?
— А як вы гэта ўспрымаеце?
— Як здраду. Але гэтыя людзі сябе здраднікамі не лічаць, для іх Украіна проста нішто, яны жывуць … наўрад ці гэта касмапаліты. Хутчэй за ўсё, гэта проста перажытак неафеадальнага грамадства, гэта значыць, яны каста спадароў і ўсё роўна, як гэтая краіна называецца, таму быдлу можна даваць усё, што заўгодна. Бо пасля Януковіча нічога не змянілася па вялікім рахунку, толькі найбольш адыёзныя прадстаўнікі сышлі. З нашага пункту гледжання, гэта здрада. Але я не буду хлусіць: такіх, як мы, досыць мала. І гэта вельмі нязручна быць такімі людзьмі, таму што мы як вугры на задніцы.
— А як вы сталі чалавекам у чорнай форме з надпісам «Украіна. Ваенныя сілы»?
— Спачатку быў на Майдане, потым быў у самаабароне. Потым пабачыў усё гэта і для сябе растлумачыў, зрабіў высновы, потым паспрабаваў рабіць тое, што магу.
— У вас ёсць сям'я?
— Вядома.
— І што яны думаюць з нагоды вашай дзейнасці?
— Сям'я падтрымлівае, але не разумее. Я разумею маю жонку, ёй значна прасцей, калі б я быў такі ж, як і ўсе, проста жыў бы, глядзеў тэлевізар, у трэніках піў піва. Па вялікім рахунку, гэты вірус, гэтыя гены патрыятызму вельмі нязручныя для іх носьбітаў, але мы такія, якія ёсць. Таму сям'я падтрымлівае, але не ва ўсім разумее.
— Украіна будзе ранейшай пасля Майдану?
— Калі Украіна захаваецца, то яна ранейшай ўжо не будзе, мы гэтага не дамо. Як толькі скончыцца тут фаза вострага супрацьстаяння, мы тут жа зоймемся тым, што адбываецца ў Кіеве. А далей ужо як Бог дасць.
— Калі людзі без зброі спыняюць ваенную тэхніку рукамі, яны для вас ворагі ці не?
— Гэта міф. Я ведаю, як знутры выглядае ўсё гэта дзейства. Знаходзіцца каардынатар, знаходзяцца людзі, якія за грошы збіраюць іншых людзей, гэта група, касцяк. Усе астатнія мясцовыя жыхары апрацоўваюцца на працягу некалькіх дзён страшнымі страшылкамі. Мянты мясцовыя вельмі палохаюць гэтых людзей і стаяць, у асноўным, для таго, каб яны не разбягаліся. Вырашаецца гэта маментальна, напрыклад, стварэнне тэрытарыяльных частак з мясцовых, якія проста пройдуць па людзях і пагутарыць з імі. Ізаляваць нягоднікаў, якія плацяць за гэтую анархію, і ўсё будзе нармальна. Гэта не нашы ворагі, гэта людзі абалваненыя, ім жа кажуць, што цяпер будуць забіваць, што едуць бандэраўцы, але гэта хлусня. Гэта элементарна ўсё робіцца пры жаданні, тым больш, калі ёсць дзяржава. У нас пакуль дзяржавы цяпер няма, ёсць сеткавая структура з патрыётаў, ну і сеткавая структура з нягоднікаў.