Вы ведаеце, што Няптун быў адкрыты ў 1846 годзе на падставе разлікаў? Вось! Для чалавека з гуманітарным складам розуму і гуманітарнай жа адукацыяй дзіўна чуць, напрыклад, што матэматычна пралічаны наяўнасць і размяшчэнне планеты ў такім-та там сектары сусвету.
То бок, зорку мы не бачым, але разумеем, што яна ёсць на базе статыстычных дадзеных і формул. Інакш кажучы, калі мы будзем доўга-доўга па дарожцы, то рана ці позна прыйдзем да гэтай зоркі, памацаем яе і пераканаемся. Не бачым, не чуем, але ведаем.
Цікава з іншага боку і тое, што мы ўмеем са страшнаю сілаю верыць. Гэта наогул і абнадзейвае, але і абцяжарвае. Бо калі з зоркай усё ясна і яе можна пацвердзіць або абвергнуць на паперы, то куды ўсунуць дабро і як яго апісаць? Я што маю на ўвазе. Вось, скажам, людзі вераць або думаюць, што ведаюць, што дапамагаць бліжняму — гэта добра. На базе гэтых ведаў яны прагназуюць, што калі, да прыкладу, адпраўляць гуманітарную дапамогу ў Афрыку, то там будзе сытна і выдатна. І вось яны адпраўляюць, і вось у Афрыцы ўсё горш, і вось там ужо ніхто не працуе — чакаюць пасылак, і вось там эпідэміі, канібалізм, баевікі спекулююць грузамі чырвонага крыжа, а дапамога ідзе і ідзе. Г.зн. мы прыляцелі да зоркі, а яе няма. Але мы лічым, што проста трэба яшчэ тут пакруціцца, пашукаць за вуглом.
Ці вось. Дзіцячыя дамы. З якіх дзеці выйдуць сацыялізаваныя і, не паўтарыўшы памылак бацькоў, створаць мноства шчаслівых сем'яў і мноства шчаслівых дзяцей. Галоўнае, каб ва ўстановах былі цацкі, кашкі і шмат камплектаў калготак, на якіх не выцягваюцца каленкі. Але вось ёсць цацкі, ёсць кашкі, а дзеці з сваіх дзіцячых дамоў статыстычна адпраўляюцца амаль заўсёды наўпрост на могілкі або ў турму. Інакш кажучы — зноў няма зоркі, але трэба пашукаць.
І вось апошняе, чым мяне не так даўно збянтэжылі — гэта духоўнасць. Якая важная асабліва цяпер, калі трэба «згуртавацца славянам», калі «мы супраць іх», калі «крым наш» і фашысцкія полчышчы, падбадзёраныя гейропай, учапіліся адпаліраванымі да бляску пратэзаванымі зубамі ў духоўную скрэпу і вось-вось перагрызуць.
Гэтая зорка — самая яркая. Наша палярная зорка. Здаецца, што яна бачная няўзброеным вокам і не трэба да яе ляцець, а можна нават дайсці і, стаўшы пад ёй на дыбачкі — пацягнуцца. І вось на яе святло, варушачы лапатнымі нагамі, паўзуць па гразі мільёны.
Паўзуць і так кажуць:
— Ці бачыў ты нашу зорку духоўнасці?
— Бачыў! Квадратная! Прыгожая! Чырвоная!
— Ды ну! Круглая яна! Зялёная!
— Ды і Бог з ім. Ці далёка?
— Ды вось-вось! Хутка дапаўзем!
Пытаешся: а што такое гэтая духоўнасць? Дзе яна знаходзіцца і як выглядае? З якіх нітак вытканая? Глядзяць як на ідыёта. Па-першае, кажуць, дзе гэта і што гэта — не важна. Але важна, што гэта наша руская праваслаўная духоўнасць, якая ў нас і ў рускіх адна на ўсіх. Таму што.
А па-другое (і гэта самае важнае), што яе няма на Захадзе. У гейропы няма духоўнасці і быць не можа! Наша зорка, ці квадратная, ці сіняя — дакладна вось тут, таму толькі, што там, у даліне чыстагану, «у іх» — яе быць проста не можа. Таму, што яны ўсё підзерасты і гамасекі. Яны загубілі інстытут сям'і, а кіруюць імі тыя, хто ўкрыжаваў (нашага з вамі) Хрыста. Там толькі знак даляра ў вачах Скруджа і на магіле Айн Рэнд.
Вось. Гэта іх формула разліку траекторыі паўзка. Цяпер засталося толькі ўласна дапаўзці і памацаць, якая яна, духоўнасць. Ці мягкая? Ці цёплая? Убачыць — ці квадратная, ці круглая?
Але вось маё пытанне па сутнасці. Тры рэчы вызначалі быццё савецкага чалавека. Зразумела, што калі табе плацяць галачкамі працадзён і пару капеек з рубля, - ты будзеш адкручваць усё што адкручваецца і праносіць адкручанае праз прахадную. Ты будзеш красці, выносіць, пазычаць, мяняцца. Такім чынам, першы быццёўтваральны пункт — крадзеж. Той, хто крадзе, значыць, баіцца мянтоў звычайных. Той, хто не крадзе, ды і наогул кожны папярочны — баіцца адмысловых. Тых, якія прыязджаюць ноччу ў чорным варанку, просяць праехаць і размова з якімі зацягваецца мінімум гадоў на 10. Такім чынам, вось вам другая данасць — страх. Трэцяя вынікае з першых двух: неабходнасць хлусіць і прыстасоўвацца. У выніку разам гэтыя прычыны выглядаюць так: крадзеж, страх і хлусня. Яны і фармавалі хома саветыкуса. Вядома, не кожнага чалавека паасобку, але ўвесь народ сукупна. Дык вось пытанне такое: з якога бадуна гэты народ вырашыў, што крадзяжы, вечны страх і хлусня зрабілі яго носьбітам нейкай высокай духоўнасці, на якую не можа спадзявацца «гейропа» як свет людзей, якім не даводзіцца для выжывання красці, хлусіць і баяцца?
Разважаючы далей над тым, што ж могуць прымаць за духоўнасць яе адэпты, адзінае, што прыходзіць на розум — гэта acedia (роспач, смутак), якая, згодна з у тым ліку і праваслаўем — смяротны грэх. Менавіта смутак, апатыя з дуляй у кішэні, а то і без яе, апяванне свайго ўбоства і беспрасветнасці, скуголенне, прыстасаванства і былі названыя праявай духу, паколькі целам, натуральна, варушыць не патрабавалася і не прынята. Нездарма самымі духоўнымі па гэты дзень называюцца зосімы, насельнікі незлічоных келляў. Непрыгожыя, бессэнсоўныя і злыя. Якія моляцца або павінны б маліцца на тое, каб усе людзі на планеце следам за імі не перасяліліся ў манастыры, бо каму ж тады можна будзе прадаць драўляныя крыжыкі ў абмен на электрычнасць?
Што ж. Людзі, якія шмат працуюць, каб забяспечыць у тым ліку і свайму целу належны догляд, якія за заробленыя грошы купляюць сабе права не баяцца, не красці і не падманваць, абвяшчаюцца пустымі. Абвяшчаюцца бяздушнымі. Абвяшчаюцца сляпымі ў рэшце рэшт.
— Затое яны не бачаць таго, што бачу я, — шэпча няшчасны духоўны чалавек. Яго вочы шырока расплюшчаныя. Ён ляжыць і ненавідзіць. А што яшчэ застаецца рабіць чалавеку, які ўсю сваю бясконцую зіму, размешчаны плашмя, глядзіць у абсалютна чорнае неба, дзе ніколі не было відно ніводнай, нават самай квадратнай зоркі.
