Гэтымі днямі Беларусь наведвае Ўладзімер Пуцін. Падзеі напярэдадні візыту засьведчылі, наколькі вострым для нашай краіны застаецца пытаньне незалежнасьці.
Усе дзевяностыя гады мінулага стагодзьдзя мы пражылі ў трывожным чаканьні. Ледзь ня зь першага дня атрыманьня незалежнасьці ўлады РБ імкнуліся вярнуцца пад крысо «старэйшага брата». Спачатку ўрад на чале зь Вячаславам Кебічам зьбіраўся зноў «з братняю Русьсю разам шукаць да шчасьця дарог». Потым Аляксандар Лукашэнка заняўся стварэньнем так званай «саюзнай дзяржавы». У яго ўжо былі іншыя матывы: малады кіраўнік Беларусі зьбіраўся атабарыцца ў Крамлі, перахапіўшы ўладу з рук Барыса Ельцына.
Аднак пасьля таго, як прэзыдэнтам Расеі стаў Уладзімер Пуцін, інтэграцыйныя памкненьні Аляксандра Лукашэнкі відавочна суцішыліся. Больш за тое, баронячы сваю ўладу, ён міжволі спрыяў умацаваньню сувэрэнітэту краіны.
Паступова прыхільнікі беларускай незалежнасьці супакоіліся, бо вырашылі, што ёй ужо нічога не пагражае. Маўляў, Лукашэнка цяпер сам ніколі ня пойдзе на аб’яднаньне з Расеяй. Некаторыя прадстаўнікі БНФ дагаварыліся да таго, што цяперашні беларускі кіраўнік фактычна выконвае праграму Фронту…
Чаго вартыя гэтыя развагі, чарговы раз засьведчылі падзеі мінулага тыдня. У пятніцу раптам зьявіліся весткі, што дзеля захаваньня ўлады Ўладзімера Пуціна рэанімаваны праект «саюзнай дзяржавы». Паведамлялася, што падчас візыту прэзыдэнта Расеі ў Менск, які заплянаваны на 13‑14 сьнежня, будзе тэрмінова падпісаны Канстытуцыйны акт. А потым Пуцін робіцца прэзыдэнтам «саюзнай дзяржавы» і, такім чынам, вырашае праблему «трэцяга тэрміну».
Гэтыя паведамленьні неўзабаве былі абвергнутыя і Крамлём, і афіцыйным Менскам. Аднак сама сытуацыя яскрава засьведчыла, наколькі хісткай застаецца наша незалежнасьць.
Ці маглі б вы ўявіць сабе, што сур’ёзныя СМІ кшталту агенцтва Асашыэйтэд Прэс распаўсюдзяць навіну, быццам Расея зьбіраецца аб’яднацца, прыкладам, з Украінай? Ці з Армэніяй? Ці з Туркмэніяй? Ня кажучы пра Грузію.
З таго, хто даслаў бы такое паведамленьне са спасылкай на неафіцыйныя крыніцы ва ўрадзе любой з гэтых краінаў, проста пасьмяяліся б. А ў выпадку з РБ гэта ўспрынялі ўсур’ёз. Прынамсі, адназначным вар’яцтвам такі сцэнар прэсе не падаўся. Крыніцы ў беларускай уладзе ці то паверылі, ці то не, але вырашылі: можа быць.
З намі па‑ранейшаму можна рабіць тое, што немагчыма ў ніводнай іншай краіне сьвету. Бо падмуркі дзяржаўнага сувэрэнітэту застаюцца даволі хісткімі.
Фактычна, мы па‑ранейшаму ў вялікай ступені залежым ад пазыцыі аднаго чалавека. Добра, што сёньня ён ня схільны да аб’яднаньня. Але хто гарантуе, што заўтра Крэмль ня схіліць яго — пернікам ці пугай — да стварэньня адзінай дзяржавы насамрэч?
Сьцьвярджаючы, быццам у беларускім грамадзтве дасягнуты кансэнсус у пытаньні незалежнасьці, некаторыя нашы айчынныя аналітыкі ня маняць. Аднак наша грамадзкая думка — рэч вельмі зьменлівая. І калі заўтра будзе абвешчана, што, нарэшце, «сбылись многовековые чаяния народа», і Беларусь у тым ці іншым фармаце аб’ядноўваецца з Расеяй, згаданы вышэй кансэнсус будзе ўмомант разбураны. Бо значная частка нашага насельніцтва прыме і гэта — так, як сёньня прымае незалежнасьць.
Наогул, маючы такога суседа, як Расея, варта не расслабляцца. Бо імпэрскія памкненьні Масквы нікуды не падзеліся. Як толькі цэны на энэрганосьбіты скокнулі ўгору, і Расея трохі ачуняла ад накдаўну дзевяностых (пачала ўставаць з каленяў), паводзіны Крамля на міжнароднай арэне зноў зрабіліся агрэсіўнымі. Расійская эліта зноў прэтэндуе на тое, каб адыгрываць вядучую ролю ў сусьветнай палітыцы. Першы крок на гэтым шляху — гэта аднаўленьне свайго дамінаваньня ў краінах былога СССР.
Шчупальцы Крамля цягнуцца і да Ўкраіны, і да Грузіі, і нават да краінаў Балтыі, якія ўжо ўвайшлі ў склад Эўразьвязу. Цяпер у Літве распачынаецца скандал, зьвязаны зь фінансаваньнем, якое атрымлівалі з Масквы Партыя працы і яе лідэр Віктар Успаскіх.
Тым больш было б наіўным лічыць, што Расея пагадзілася зь незалежнасьцю Беларусі. Крэмль па‑ранейшаму ўспрымае наш сувэрэнітэт як справу часовую і недарэчную. Таму галоўныя пагрозы для нас яшчэ доўга будуць сыходзіць з усходняга фронту.
