Некалi пiсаў пра заняхайванне натуральных беларускiх слоў «знячэўку», «замiж», «заўсёды» i пра замену iх пазычанымi «знянацку», «замест», «заўжды». Не падабаецца мне гэтая «беларуская мода» — замяняць сваё чужым, нiбыта лепшым. У часы Вялiкага Княства Лiтоўскага ў канцылярскую беларускую мову ўносiлi ўсё больш i больш польскiх слоў, пакуль гэтую «мову» зусiм не адрынулi i не перайшлi поўнасцю на польскую. У часы БССР беларускую мову (афiцыйную) усё больш напаўнялi русiзмамi, пакуль, амаль скрозь, не перайшлi на рускую. Пайшла новая «мода» — украiнiзмы. Гэта тым больш небяспечна, што беларуская i ўкраiнская мовы даволi блiзкiя.
Пiсаў раней пра ўкраiнiзм «заўжды».
Цяпер пра таксама ўкраiнiзмы, якiя на кожнай старонцы, цi не ў кожным артыкуле, разы па 4 можна сустрэць — «згадаць», «нагадаць», «прыгадаць» i нават «узгадаць».
Чым яны такiя «смачныя»? Што здаюцца больш беларускiмi, хоць зусiм такiмi i не з’яўляюцца?
А дзе ж нашы словы «напомнiць, успомнiць, прыпомнiць»?!
От яны якраз i з’яўляюцца беларускiмi. Возьмем «Слоўнiк беларускiх гаворак Паўночна-Заходняй Беларусi» (фундаментальнае выданне ў 5 тамах, у якiм змешчана лексiка з Гродзеншчыны, Вiленшчыны, Мiншчыны, Брэстчыны, Вiцебшчыны i нават Гомельшчыны). Дык вось, там увогуле не адзначаны словы «ўзгадаць» i «прыгадаць», якiя гэтак часта застракацелi на старонках газет, кнiг i ў мове дыктараў радыё. А слова «згадаць» мае зусiм iншыя значэннi — «пагаварыць i адгадаць». Слова «нагадаць» запiсана ў Iўеўскiм раёне i азначае «задумваць». А слова «прыгадваць» значыць «гаварыць або лiчыць»!
Прывяду цытату з нашага выдатнага мовазнаўцы К. Крапiвы (артыкул «Цi будзем мы ездзiць па левым баку?»).
Ён пiша: «У сiлу той жа недарэчнай тэндэнцыi выкасоўваюцца словы успомнiць, напомнiць, напамянуць i замяняюцца словамi згадаць, прыгадаць, нагадаць у той час, як першыя з даўнiх часоў з’яўляюцца пашыранымi ў беларускай мове, а другiя — вузкадыялектныя i нават у мясцовых гаворках рэдка сустракаюцца. У слоўнiкi яны трапiлi з кнiг i даюцца звычайна з пэўнымi стылiстычнымi паметамi, але ў некаторых рэдакцыях зразу сталi фаварытамi». Дадам яшчэ, што i сэнс жа гэтых слоў iншы! Дык чаму тады цi не кожны аўтар «варожыць» — згадвае, нагадвае, прыгадвае? Каму i што нагадаюць (наварожаць) яны? Трэба адмовiцца ад гэтай заганнай схiльнасцi лiчыць чужое сваiм, а сваё адкiдаць. Трэба, каб мова наша, якую лiчылi самай чыстай славянскай, i папраўдзе была чыстай i ў вуснах людзей, i на старонках газет i іншых сродкаў масавай iнфармацыi.
