Беларускія мусульмане сьвяткуюць заканчэньне месяца Рамадан – сьвята разгавеньня. Яны правялі 29-дзённы пост, калі піць і есьці ім дазваляецца толькі пасьля заходу і да ўсходу сонца. «Свабода» паназірала, як праходзіў пост, начныя малітвы й трапэзы дома ў беларускіх мусульман у адным зь мястэчак на Меншчыне.
Пост падчас Рамадану – абавязковы ў мусульман. У залежнасьці ад месячнага календара ён цягнецца 29 ці 30 дзён. Піць і есьці ўдзень нельга. Але як толькі заходзіць сонца, пачынаецца іфтар – вячэрні прыём ежы.
«У Рамадан пасьціць прасьцей, – кажа Сулейман, адзін зь беларускіх мусульман. – Алах нам аблягчае, і пост ідзе лёгка. У Рамадан шайтаны прыкаваныя ў кайданы: Алах не дае ім моцна спакушаць людзей»
Пост не адбіваецца на штодзённым жыцьці мусульман. Як і звычайна, Сулейман удзень працуе па гаспадарцы, корміць птушак, езьдзіць на працу ў горад.
Іфтар (вячэрні прыём ежы) пачынаецца з заходам сонца.
Пасьля разгавеньня – першага сьціплага прыёму ежы па выхадзе з посту – мусульмане правяць вячэрнюю малітву, так званы магрыб.
«Памаліліся – і можна прыступаць да яды, – кажа Сулейман. – Я люблю смачна паесьці. Дый хто ня любіць? Тым больш пасьля таго, як ты цэлы дзень пасьціў! Прарок Махамад сказаў: «У тых, хто пасьціць, – дзьве радасьці: адна пры разгавеньні, другая – калі сустрэне свайго Госпада»».
«Ноч наканаваньня» – гэта адна зь дзесяці апошніх начэй перад Рамаданам. У Каране яна называецца ноччу, «лепшай за тысячу іншых месяцаў». У гэтую ноч вызначаецца тэрмін жыцьця чалавека і ягоная доля на наступны год. Калі яе правільна правесьці, у малітве зь верай і надзеяй на ўзнагароду Алаха, Той даруе чалавеку ўсе былыя грахі.
Пасьля яды пачынаецца абавязковая начная малітва – іша. Потым – вольны час, калі мусульмане чытаюць Каран, размаўляюць, зьвяртаюцца да Алаха з мольбамі.
Каля трэцяй гадзіны ночы пачынаецца фаджр – ранішняя малітва. Незадоўга да яе бывае сухур – ранішні сьняданак. Гэта апошні прыём ежы да наступнага заходу сонца.
Дакладны дзень сьвята разгавеньня невядомы да апошняга. Ён залежыць ад таго, дзе калі ўбачаць малады месяц. Толькі ўвечары 16 ліпеня з Саудаўскай Арабіі прыйшла вестка – сьвята разгавеньня (Ід аль-Фітр па-арабску ці Ўраза-байрам па-цюрску) будзе 17 ліпеня.
У пятніцу пасьля ранішняй малітвы мусульмане зьбіраюцца на сьвяточную малітву. Перад ёй робяць поўнае абмываньне, надзяюць лепшую адзежу, усхваляюць Алаха перад малітвай.
Сьвяточную малітву праводзяць на вуліцы. Сярод абрадаў гэтага дня – ісьці і вяртацца на малітву рознымі шляхамі. Жанчыны стаяць ззаду, каб не адцягваць увагі мужчын.
У шарыяце гэта дзень ежы і пітва. Многія наведваюць сваіх сваякоў і сяброў. Шмат хто прыехаў зь іншых гарадоў Беларусі. Таму пасьля сьвяточнай малітвы мусульмане рушаць да сьвяточнага стала. Як і на малітве, мужчыны і жанчыны разьмяшчаюцца асобна. Гэтым разам – з розных бакоў дома.
Чым заняцца, пакуль гатуецца плоў? Можна ўзгадаць правілы гульні ў «квадрат». Ахвотных шмат, таму гуляюць «на вылет».
Галоўная страва дня – плоў. Гэтым разам паводле таджыцкага рэцэпту.
