8 кастрычніка ў Стакгольме будзе абвешчанае імя чарговага лаўрэата Нобелеўскай прэміі ў галіне літаратуры. «НН» прапануе падборку найбольш імаверных кандыдатаў, па меркаванню букмекераў.
Умоўнае лідарства ў букмекерскіх спісах зусім не азначае канчатковую перамогу. Варта ўспомніць, як два гады таму безумоўнай фаварыткай лічылася беларуска Святлана Алексіевічу, але прэмія ад яе сышла канадцы Эліс Манро. Летась француз Патрык Мадыяно лічыўся толькі чацвёртым у такіх віртуальных спісах.
Тым не менш, Нобеля амаль заўсёды атрымліваюць пісьменнікі з першай дзясяткі.
1. Святлана Алексіевіч (Беларусь, 67 гадоў) – 5 да 1
Расейскамоўная пісьменніца з Беларусі. Апошняя яе кніга «Час second-hand» выйшла на асноўных еўрапейскіх мовах, атрымала добрую крытыку. Алексіевіч працуе ў жанры, дзе змешваецца мастацкая проза і журналістыка. Апошнія гады яна шмат выступае за мяжой, атрымлівае прэстыжныя літаратурныя прэміі. У расійскай Вікіпедыі ўсё яшчэ напісана, што Алексіевіч жыве на Захадзе, аднак яна даўно вярнулася ў Беларусь. Алексіевіч жорстка асудзіла расійскую агрэсію ва Украіне, заклікае не маўчаць у гэтай сітуацыі і расійскіх інтэлектуалаў.
Чытайце таксама: «Святлана Алексіевіч: Дай бог, каб мы ацалелі ў гэтым рускім нацыяналізме».
2. Харукі Муракамі (Японія, 66 гадоў) – 7 да 1
Вечны фаварыт на ўзнагароду. Самае вядомае прозвішча ў спісе. Муракамі – аўтар надзвычай папулярны ва ўсім свеце. Ён пладавіты творца, які напісаў больш за трыццаць кніг. Шматслойныя тэксты Муракамі шануюць як інтэлектуалы, гэтак і масавыя спажыўцы. Першая частка рамана «1Q84» у 2009 годзе была змецена з паліц японскіх кнігарняў у той самы дзень, калі паступіла ў продаж. Зрэшты, існуе меркаванне, што Муракамі ўсё ж вельмі «папсовы» аўтар, каб атрымаць Нобеля.
3. Нгугі Ва Тхіёнга (Кенія, 77 гадоў) – 8 да 1
Літаратары з Афрыкі не атрымлівалі Нобель больш за дзесяць гадоў. А чарнаскурыя яшчэ болей – амаль трыццаць. Нгугі Ва Тхіёнга народжаны быў Джэймсам, але адмовіўся ад хрысціянскага імя на карысць традыцыйнага. Увогуле, тэма ўзаемаадносін кенійскага насельніцтва з хрысціянствам з’яўляецца адной з ключавых у творчасці Нгуні Ва Тхіёнга. Ягоныя кнігі па-расейску выдаваліся яшчэ ў савецкі час. Сярод іншых тэм – антыкаланіяльная барацьба кенійцаў, набыццё краінай незалежнасці. У Кеніі Тхіёнга правёў год у турме за заклікі сярод сялян да палітычнай актыўнасці. Менавіта там ён напісаў першы раман на мове кікую – «Распяты д’ябал». Пісаўся твор на туалетнай паперы. Пасля гэтага літаратар перабраўся ў Англію, а яшчэ пазней — у ЗША. На сёння ён з’ўляецца прафесарам Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Ірвайне. Піша па-ангельску і на мове кікую.
4. Юн Фосэ (Нарвегія, 55 гадоў) – 9 да 1
Нарвежскі драматург. Ягоныя п’есы ставілі ў ЗША, Германіі, Польшчы, Кітаі, Японіі. Агулам паводле творчасці Фосэ пастаўлена звыш 1000 пастановак. На рускую мову на сёння перакладзеная толькі адна п’еса нарвежца – «Аднойчы летнім днём». Вялікую частку года жыве ў Аўстрыі, у мястэчку Хайнбург-ан-дэр-Донау, недалёка ад Вены. Жанаты ў трэці раз. Нарвежцы нават кажуць, што гэта самы выбітны драматург іх краіны ад часоў Ібсэна.
5. Джон Бэнвіл (Ірландыя, 69 гадоў) – 9 да 1
Папулярны ў Брытаніі раманіст. Уладальнік прэстыжнай Букераўскай прэміі (2005) за раман «Мора». Яго апісваюць як «паслядоўніка Пруста і Набокава». У творчасці Бэнвіла найперш адзначаюць ягоны чорны гумар, а таксама дакладнасць. Для напісання дэтэктываў карыстаецца псеўданімам Бенджамін Блэк. Бэнвіл займае актыўную пазіцыю ў пытанні абароны правоў жывёл. А ў 2011 ён ахвяраваў свой мозг пасля смерці аднаму невялікаму дублінскаму музею. «Няхай усе палюбуюцца, які ён у мяне маленькі», — іранізаваў пісьменнік.
6. Джойс Кэрал Оўтс (ЗША, 77 гадоў) – 10 да 1
Першую кнігу выдала ў 1963-м, напісала каля 40 раманаў. Нарадзілася ў штаце Нью-Ёрк, мае венгерскае і яўрэйскае паходжанне. Кнігу «Аліса ў краіне цудаў» Оўтс называла «найбольшым скарбам майго дзяцінства, і самым глыбокім літаратурным уплывам жыцця». Выкладае ў Прынстанскім універсітэце. У ЗША Оўтс надзвычай папулярная пісьменніца, але пасля ўганаравання канадкі Эліс Манро шанцы амерыканкі на Нобель упалі. Адзін з апошніх раманаў Оўтс, «Бландзінкі», быў прысвечаны Мэрлін Манро.
7. Філіп Рот (ЗША, 82 гады) – 11 да 1
Класік амерыканскай літаратуры. Аўтар кніг «Амерыканская пастараль», «Мой муж – камуніст», «Прафесар Жаданне». Ягоны род паходзіць з украінскай Галіцыі. Дэбютны раман Рота «Гуд бай, Каламбус» адразу звярнуў на сябе ўвагу. На думку многіх, Рот непачціва апісаў амерыканскае яўрэйскае жыццё. Ён перакананы атэіст, кажа: «Калі ўвесь свет перастане верыць у Бога, то гэта будзе цудоўнае месца».
8. Ко Ын (Паўднёвая Карэя, 82 гады) – 16 да 1
Паэт. Пасля вайсковага пераварота Чон Ду Хвана (1979) быў асуджаны да 20 гадоў зняволення, аднак выйшаў на волю ў 1982 годзе. Ко Ын заўсёды падкрэсліваў, што яго моцна духоўна траўмавала карэйская вайна 1950-х, калі загінулі многія ягоныя сваякі і сябры. У 1952-м ён прымае рашэнне стаць будысцкім манахам, аднак праз 10 гадоў вяртаецца да свецкага жыцця. Ко Ын быў актыўным удзельнікам дэмакратычнага руху Паўднёвай Карэі.
9. Адоніс (Сірыя, 85 гадоў) – 20 да 1
Апошнія гады Нобелеўскі камітэт не надта шануе паэтаў, уганараваны быў толькі швед Томас Транструмер. Адоніса ўжо шмат гадоў называюць сярод імаверных кандыдатаў, але далей справа не зрухваецца. Можа, свежыя падзеі ў Сірыі неяк паўплываюць на рашэнне. «Паэтыка Адоніса складаная, арыгінальная і выкшталцоная, яго вобразы амаль заўсёды здзіўляюць чытача, ствараючы незвычайную і нечаканую атмасферу; яго метафары нярэдка адчужаныя ад дакладнай рэальнасці і ўтвараюць уласны свет», — напісаў даследчык творчасці Адоніса С.Х.Джайусі.
10. Ісмаіл Кадарэ (Албанія, 79 гадоў) – да 20 да 1
Ён вучыўся ў маскоўскім Літаратурным інстытуце імя Горкага, пакуль албанскі дыктатар Энвер Ходжа не рассварыўся з Мікітам Хрушчовым, незадаволены лібералізацыяй жыцця ў СССР. У Маскве Кадарэ напісаў свой першы раман «Горад без рэкламы», які не прайшоў албанскай цэнзуры і выйшаў у свет толькі ў 1998-м годзе. Кадарэ жыў пры самым жорсткім таталітарным рэжыме ў Еўропе, але здолеў выйсці за рамкі сацрэалізму. Хаця былі ў ягонай біяграфіі і вершы-прысвячэнні Энверу Ходжы, каб пазбегнуць рэпрэсій. Праўда, не ўдалося: у 1975 годзе Кадарэ накіроўваюць у вёску, каб фізічнай працай выбіць лібералізм і заходнія ўплывы. Вядомасць яму прынёс раман «Генерал мёртвай арміі».
