Алексіевіч: Наша эліта сядзела на кухні і марыла, а потым аказалася няздольнай нешта зрабіць
Беларускі лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры Святлана Алексіевіч напярэдадні паездкі ў Стакгольм дала вялікае інтэрв'ю Бі-бі-сі.
Адказваючы на пытанне, ці не лягчэй пісаць пра падзеі ў Расіі, жывучы ў Беларусі, яна зазначае:
«Справа ў тым, што тое, што я ўжо амаль 40 гадоў займалася, - я пісала гісторыю утопіі, вось гэтай чырвонай утопіі, чырвонай імперыі, якая панавала амаль 100 гадоў. Я ездзіла не толькі па Расіі, але і па Украіне і Казахстане — па ўсёй той прасторы, што нядаўна была Савецкім Саюзам. Вядома, больш за ўсё па Расіі, бо ў Расіі гэты эксперымент дайшоў да канца.
Калі ў Беларусі час як бы спыніўся, — мы яшчэ жывем ва ўмовах сумесі сацыялізму і, нават не ведаю, імператарскага такога прэзідэнцтва, — то ў Расіі абсалютна чысты эксперымент даведзены да канца.
Застаўся чырвоны чалавек пасля чырвонай імперыі. І вось гэта прамежкавы стан, калі ён кідаецца то ў рэлігію, то гатовы кідацца ў фашызм, мілітарызм. Там лягчэй прасачыць працэсы, якія адбываюцца. У нас інакш — мы як бы жывём ўсё яшчэ ў паўсавецкім часе.
А ці можна было пазбегнуць гэтай з'явы?
— Гісторыя не любіць умоўнага ладу. Усё адбылося ўжо. Але мне здаецца, што
вялікую адказнасць нясе эліта, якая падчас камунізму добра сядзела на кухні і марыла. А калі давялося будаваць новае жыццё, аказалася цалкам няздольная — не мела ні ідэй, ні ведаў, як гэта рабіць, як растлумачыць народу. І сама не ведала шляхоў, па якіх і як ісці.
Побач з намі ёсць Польшча, ёсць Прыбалтыка, якім удалося пазбегнуць таго, што адбываецца ў Беларусі і Расіі. Мабыць, там іншая гістарычная памяць, іншыя ментальныя навыкі. Тут гэтага не было.
Каментары