У гарадзенскім Музеі гісторыі рэлігіі ўпершыню выставілі здымкі з калекцыі малавядомага мастака і паўстанца.
На пачатку 1980-х, калі музей толькі ствараўся, нікому невядомы жыхар мястэчка Лунна на Мастоўшчыне прынёс супрацоўнікам альбом, поўны пажаўцелых фотаздымкаў, гравюраў і акварэляў. На вокладцы альбома красаваліся таямнічыя літары: AR. Доўгі час альбом ляжаў у музейных запасніках, пакуль навукоўцы не ўзяліся за яго вывучэнне…
Лацінскія літары аказаліся ініцыяламі Альфрэда Ромэра — жывапісца, скульптара ды інсургента часоў Паўстання 1863 года. Прозвішча Ромэра не дарма гучыць на нямецкі манер: ягоны род быў вядомы ў Саксоніі яшчэ ў XV ст. Сам Альфрэд нарадзіўся ў Вільні ў 1832-м, браў урокі жывапісу ў мастака Канута Русецкага.
За падрыхтоўку Паўстання 1863 года Ромэр трапіў у Дынабургскую крэпасць (цяпер Даўгаўпілс, Латвія), дзе адбывалі зняволенне і іншыя інсургенты. Пасля вызвалення ў 1865-м шмат падарожнічаў па Нямеччыне, Францыі, Італіі, дзе пазнаёміўся з тагачаснымі мэтрамі выяўленчага мастацтва.
Сам мастак паспеў адліць каля 40 медалёў з выявамі знакамітых сучаснікаў, распісваў цэрквы і касцёлы, друкаваў навуковыя працы па гісторыі мастацтва, у тым ліку даследаваў гісторыю слуцкіх паясоў. Большая частка спадчыны Ромэра загінула ў пажарышчах шматлікіх войнаў або была вывезеная за мяжу. Яго імя ў Беларусі зараз вядомае вузкаму колу спецыялістаў…
Улічваючы гэтыя абставіны, знойдзены альбом — гэта сапраўдны скарб. На здымках з яго мы бачым сяброў і знаёмых уладальніка: творчую і навуковую эліту былой Рэчы Паспалітай, егіптолагаў і еўрапейскіх мастакоў-баталістаў, паўстанцаў-вязняў Дынабургскай фартэцыі ды катаржан, якія акурат вярнуліся з Сібіры.
Выстава паказвае далёка не ўвесь «Архіў Ромэра»: сюды не ўвайшлі гравюры ды частка здымкаў на паляўнічую тэматыку (Ромэр быў апантаным паляўнічым). На нешта не хапіла месца, а вось выявы мёртвых жывёлаў дырэкцыя чамусьці палічыла «негуманнымі».
Сяргей Казуля — куратар выставы.
Як спадзяецца супрацоўнік музея і аўтар выставы Сяргей Казуля, калі «зоркі сыдуцца», калекцыю можна будзе неўзабаве выдаць у выглядзе паўнавартаснага альбома.
Альфрэд Ромэр
Вільня часоў Ромэра
Сяляне з-пад Вільні
Археолаг Міхаіл Тышкевіч
Граф Адам Плятэр
Мастак-баталіст Ёзэф Брант
Катаржане пасля вяртання з Сібіры
Натуршчык у строі паўстанца
Паўстанцы-вязні Дынабургскай крэпасці, 1864
Польскі жывапісец Максіміліян Герымскі
Парыж сярэдзіны ХІХ стагоддзя
Паэт, сябра таварыства філарэтаў Антон Адынец
